Sau ba ngày bỏ phiếu ở 27 quốc gia thành viên của EU, các cuộc thăm dò ý kiến cho thấy đảng trung dung, tự do và xã hội sẽ giành đa số trong 720 ghế tại cơ quan này. Tuy nhiên, các đảng cực hữu lại chứng kiến đà trỗi dậy, khi dẫn đầu tại Pháp, Italy, Áo và giành vị trí thứ hai tại Đức, Hà Lan. Các đảng cực hữu dự kiến sẽ giành được khoảng 150 ghế của Quốc hội, điều này có thể sẽ khiến các đảng chính thống gặp khó khăn hơn trong việc hình thành đa số cần thiết để thông qua luật.

Tại Pháp, Đảng Mặt trận Quốc gia của nhà lãnh đạo cực hữu Marine Le Pen, đã giành chiến thắng áp đảo cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu ở quốc gia này, khiến Tổng thống Emmanuel Macron ngay lập tức tuyên bố giải tán Quốc hội và kêu gọi tổ chức bầu cử lập pháp sớm. Tại Bỉ, do thành tích kém cỏi của đảng Open VLD, Thủ tướng Alexander De Croo đã tuyên bố từ chức kể từ ngày hôm nay. Còn tại Đức, quốc gia đông dân nhất trong khối 27 thành viên, các đảng trong chính phủ liên minh hiện tại đã phải đối mặt với thất bại nghiêm trọng, trong đó, đảng Dân chủ Xã hội (SPD) của Thủ tướng Olaf Scholz ghi nhận kết quả tồi tệ nhất trong lịch sử trong các cuộc bầu cử toàn quốc - với 13,9% tổng số phiếu bầu, xếp thứ 3 sau đảng cực hữu Sự lựa chọn vì nước Đức (AfD). Tâm lý bất mãn của cử tri đối với chính phủ liên minh hiện tại là nguyên nhân chính dẫn đến sự trỗi dậy của AfD.

Theo các nhà phân tích, với sự thể hiện mạnh mẽ trong các cuộc bầu cử Nghị viện năm nay, phe cực hữu giờ đây có thể trở thành nhân tố chính trong các chính sách của châu Âu, từ di cư cho đến an ninh và khí hậu. Trong bài phát biểu cuối ngày 9-6, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho biết kết quả cho thấy Đảng Nhân dân châu Âu (EPP) của bà được dự đoán sẽ giành được nhiều ghế nhất và vẫn đóng vai trò là "mỏ neo cho sự ổn định", nhưng bà kêu gọi các đồng minh chính trị hãy hành động chống lại các đảng cực đoan. Với tư cách là ứng viên chính của EPP, bà Von der Leyen muốn tiếp tục nhiệm kỳ hai điều hành Ủy ban châu Âu. Các lãnh đạo EU sẽ quyết định chọn bà Von der Leyen hay đề xuất ứng viên khác sớm nhất vào ngày 17-6, trước hội nghị thượng đỉnh của khối diễn ra ngày 27, 28-6.

Kết quả gây sốc với nhiều đảng cầm quyền

Hàng loạt đảng, liên minh cầm quyền tại nhiều nước châu Âu như Pháp, Đức, Tây Ban Nha, Bỉ, Slovakia và CH Czech đã phải chịu cú sốc thất bại trong bầu cử Nghị viện châu Âu (EP) vào hôm 9-6.

Tại Pháp, liên minh ôn hòa của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã thất bại trong cuộc bầu cử EP trước đảng Mặt trận Quốc gia (FN) theo đường lối cực hữu. Trong bài phát biểu trước toàn thể người dân Pháp, Tổng thống Macron cho biết vòng đầu tiên của cuộc bầu cử Hạ viện sẽ diễn ra trong ngày 30-6 và vòng 2 vào ngày 7-7. Theo ông, kết quả của cuộc bầu cử EP không có lợi "đối với các đảng bảo vệ châu Âu". Các đảng cực hữu ở Pháp, trong đó có RN, quyết tâm giành được khoảng 40% tổng số phiếu ủng hộ trong cuộc bầu cử EP tại "Đất nước hình lục lăng". Tổng thống Pháp bày tỏ: "Các đảng cực hữu… đang thắng thế ở khắp nơi trên lục địa này. Đó là tình huống khiến tôi không thể từ chức… Tôi quyết định để các bạn lựa chọn… Vì vậy, tôi sẽ giải tán Quốc hội vào tối nay (ngày 9-6 theo giờ địa phương)".

Đối với Đức, theo kết quả sơ bộ công bố ngày 9-6, các đảng trong chính phủ liên minh hiện tại của Đức đã phải đối mặt với thất bại nghiêm trọng trong cuộc bầu cử EP năm 2024. Trong đó, đảng Dân chủ Xã hội (SPD) của Thủ tướng Olaf Scholz ghi nhận kết quả tồi tệ nhất trong lịch sử trong các cuộc bầu cử toàn quốc. Cụ thể, SPD chỉ giành được 13,9% tổng số phiếu bầu, xếp thứ 3 sau đảng cực hữu Sự lựa chọn vì nước Đức (AfD). Đảng Xanh, cũng là thành viên của chính phủ liên bang, đã hứng chịu cú đòn nặng nề với 11,9% phiếu bầu, giảm mạnh so với kỷ lục 20,5% sự ủng hộ trong kỳ bầu cử EP năm 2019. Các đảng bảo thủ Liên minh Dân chủ/Xã hội Cơ đốc giáo (CDU/CSU) giành 30,2% tổng số phiếu bầu, được coi là thành công so với cuộc bầu cử liên bang năm 2021. Kết quả này của CDU/CSU tạo động lực cho đương kim Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen tái tranh cử nhiệm kỳ thứ 2.

Tình hình tương tự cũng diễn ra với đảng cầm quyền ở Bỉ. Do thành tích kém cỏi của đảng Open VLD trong các cuộc bầu cử nghị viện, Thủ tướng Alexander De Croo tối 9-6 (theo giờ địa phương) đã tuyên bố từ chức kể từ ngày 10-6. Open VLD đã phải hứng chịu thất bại lớn trong cuộc bầu cử tại thành trì Brakel của Thủ tướng De Croo ở East Flanders. Trong bài phát biểu ngắn gọn trước những người ủng hộ, nhà lãnh đạo Bỉ thừa nhận: "Đối với chúng tôi, đây là một buổi tối đặc biệt khó khăn, chúng tôi đã thua. Kể từ ngày 10-6, tôi sẽ từ chức Thủ tướng". Ông De Croo cũng chúc mừng những người chiến thắng.

Ở Slovakia, đảng Phương hướng-Dân chủ Xã hội (Smer-SD) của Thủ tướng Robert Fico đã hứng chịu thất bại bất ngờ trong cuộc bầu cử EP hôm 9-6 trước phe đối lập theo chủ nghĩa tự do, đồng thời lên tiếng chúc mừng đảng Slovakia Tiến bộ (PS)" - lực lượng giành chiến thắng trong cuộc bầu cử" - và các thành viên EP khóa mới của PS.

Tại CH Czech, theo kết quả kiểm phiếu chính thức, Phong trào ANO đối lập đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử EP. Cụ thể, ANO nhận được 26,14% tổng số phiếu ủng hộ và sẽ giành được 7 ghế tại EP. Liên minh SPOLU cầm quyền về thứ hai với 22,27% sự ủng hộ và giành được 6 ghế tại EP. Trong cuộc bầu cử EP năm nay, tỷ lệ cử tri CH Czeh đi bỏ phiếu ghi nhận ở mức cao kỷ lục, đạt 36,45%.

Trong khi đó, đảng Nhân dân trung hữu (PP) của Tây Ban Nha dẫn đầu trong cuộc bầu cử EP, giành được 22-61 ghế được phân bổ cho nước này, đồng thời giáng đòn mạnh vào chính phủ do đảng Xã hội Tây Ban Nha của Thủ tướng Pedro Sanchez dẫn dắt.

AN BÌNH