Vũ Hải với "Hàn Mạc Tử hành trang cho thơ và sự trở lại chính mình"

Thứ tư, 24/04/2024 13:55
Hàn Mạc Tử hành trang cho thơ và sự trở lại chính mình" của tác giả Vũ Hải được NXB Đà Nẵng ấn hành, ra mắt vào năm 1996, nhưng phải đến dịp quyển sách này tái bản (NXB Văn học, tháng 12-2023) và được tác giả lặn lội từ nước ngoài đem về tặng tận tay, tôi mới có dịp thực sự chú ý nhiều những vấn đề đặt ra từ nội dung tác phẩm.
Bìa sách tái bản "Hàn Mạc Tử hành trang cho thơ và sự trở lại chính mình" của Vũ Hải.
Bìa sách tái bản "Hàn Mạc Tử hành trang cho thơ và sự trở lại chính mình" của Vũ Hải.

Trước hết giải thích về việc "vì sao tôi tái bản?", tác giả cho biết: Trong dịp ra mắt tập truyện ngắn "Những bông hồng vẫn nở quanh tôi" (NXB Hội Nhà văn, 2023, Chuyên đề Công an TP Đà Nẵng đã có bài giới thiệu), mà cô đã hoàn thành khi nằm bệnh viện tại Hoa Kỳ do bệnh nặng, tình cờ một người bạn nhắc lại tập sách "Hàn Mạc Tử hành trang cho thơ và sự trở lại chính mình" khiến cô vô cùng xúc động, nhớ đến quãng đời thanh xuân thăng trầm cùng ngòi bút ở quê nhà. Và lập tức quyết tâm tiến hành tái bản tác phẩm, như là lần cuối cùng "làm điều này cho thi nhân: Nhóm lại ngọn nến để tìm thấy nhau. Để còn gặp lại gia đình, người thân khi còn có thể…".

Tập sách được chia làm các phần chính: Cảm nhận sự đau khổ với sự trở lại chính mình của Hàn Mạc Tử, Hành trang cho thơ, Thơ Hàn Mạc Tử - Những chắp cánh mới…, theo đó, tác giả đã dày công dành nhiều thời gian thâu thập tài liệu, gặp gỡ những nhân chứng liên quan đến cuộc đời và sự nghiệp Hàn Mạc Tử, để khắc họa nên chân dung với những biến động to lớn có tính bước ngoặt trong cuộc đời nhà thơ.

Cần nhắc lại, trước lúc qua đời, Hàn Mạc Tử có nguyện vọng giao lại toàn bộ di cảo thơ và thư tín của ông cho nhà thơ Quách Tấn giữ gìn, tuy nhiên hầu như tất cả đã thất lạc trong cuộc chiến 1945. Điều đó, dẫn đến nhiều tranh cãi phức tạp xung quanh vấn đề Hàn Mạc Tử, điển hình vụ kiện giữa Trần Thanh Mại và Quách Tấn. Thêm nữa, bút danh Hàn Mạc Tử hay Hàn Mặc Tử? Thời điểm ra đời của bài thơ tình tuyệt diệu "Đây thôn Vỹ Dạ" ra sao? Từng bước, tác giả Vũ Hải đã dẫn dắt bạn đọc gần gũi, thấu hiểu nhiều hơn thế giới thơ của Hàn: độc đáo, cuồng điên, lạ lùng nhất trong các nhà thơ mới đương đại, mà vốn dĩ xuất phát từ chứng nan y - bệnh phong cùi cùng những mối tình đơn phương vô vọng tới mức tuyệt vọng. Bằng sự nhạy cảm, linh cảm nào đó, tác giả đã theo đuổi, tìm lại dấu vết những người tình trong mộng của Hàn Mạc Tử có tên trong đời thực: Kim Cúc, Mộng Cầm, Mai Đình, Thương Thương…

Thậm chí, cố cư sĩ Hoàng Thị Kim Cúc (một trong những nàng thơ của Hàn Mạc Tử) đã bày tỏ: "Vũ Hải là một thiếu nữ đặc biệt, có một tâm hồn đặc biệt. Tôi thấy cô ấy đang yêu Hàn Mạc Tử mặc dù khi Hàn Mạc Tử qua đời cô ấy còn chưa sinh ra". Ông Đậu Ngọc Tuấn - cựu giảng viên khoa Ngữ văn, Đại học Khoa học - Đại học Huế cho rằng, "Hàn Mạc Tử hành trang cho thơ và sự trở lại chính mình" là chuyên luận có độ tin cậy cao. Vũ Hải tái hiện chân dung thi nhân bằng chính "tinh huyết" thơ ca và bằng khả năng cảm nhận, giải mã của tâm hồn giàu chất văn chương đối với Hàn Mạc Tử. Nó đã trở nên là sự lựa chọn có tính khoa học. Ông Tuấn đặc biệt nhấn mạnh: "Trước hết, Ở đây thôn Vỹ Dạ mà hiện nay được ghi là Đây thôn Vỹ Dạ. Cùng với bút tích về bài thơ còn có bức thư độc nhất của Hàn Mạc Tử gởi cho cô Hoàng Thị Kim Cúc tháng 11-1939. Và tên khai sinh của bài thơ là bút danh Hàn Mạc Tử chứ không phải là Hàn Mặc Tử (như nhiều tài liệu hiện vẫn ghi). Những căn cứ có tính thực tiễn và những lý giải thấu tình đạt lý của Vũ Hải đã làm bạn đọc không một chút phân vân".

Còn nhà văn, nhà thơ Nguyễn Đình Niên (tác giả của "Kinh nghiệm về thân phận làm người trong thơ Hàn Mạc Tử" - tiểu luận Cao học văn chương 1973) khẳng định: "…Hơn ai hết, hơn cả tôi, Vũ Hải có đầy đủ thẩm quyền để viết hay, viết đúng và viết thành công về Hàn Mạc Tử. Hàn Mạc Tử từ trần, Vũ Hải chưa "ra đời"… Nhưng Vũ Hải là một tài liệu sống về Hàn Mạc Tử. Trong máu thịt, trong tư duy, trong đời sống - suốt hai chục năm trời, suốt đời người thiếu nữ - Vũ Hải đã linh ứng được với Hàn Mạc Tử. Chúng ta còn đòi hỏi chi hơn nữa?...".

Trần Trung Sáng

Vũ Hải - tên thật Võ Thị Hải, sinh năm 1962, tốt nghiệp khoa Ngữ văn Đại học Tổng hợp Huế năm 1985; từng làm báo, viết văn, dạy học ở Đắk Lắk, Đà Nẵng, TP Hồ Chí Minh. Năm 2010, Vũ Hải định cư tại Mỹ đến nay. Tác phẩm đã in: "Người đưa thư và cô gái" - Giải thưởng Truyện ngắn hay nhất trong năm của tạp chí Sông Hương - 1986; "Hành trang cho thơ và sự trở lại chính mình của Hàn Mạc Tử", khảo luận - NXB Đà Nẵng, 1996; "Những bông hồng vẫn nở quanh tôi" (NXB Hội nhà văn, 2023.