20 năm qua, từ Tết Nhâm Thìn (1998) đến nay, cứ đến 23 Tết Ông Táo, giới yêu mỹ thuật Huế lại háo hức tìm đến các phòng tranh Con Giáp để thưởng thức những nét vẽ tài hoa, ngộ nghĩnh, những suy tư của các cây cọ đất Cố Đô, để làm phong phú thêm hiểu biết của mình về những con giáp cổ truyền. Năm nay, giới cọ Huế lại mở triển lãm tranh Tết Mậu Tuất rất hoành tráng, cuốn hút ở cơ quan Tạp chí Sông Hương và ở Sông Như Gallery, nhà riêng của họa sĩ gạo cội Đặng Mậu Tựu. Triển lãm ở Sông Như Gallery mang cái tên rất ngộ là CỜ HÓ NGÓ CỜ TÂY! Cờ tây thì mọi người biết rồi, nói lái thành cầy tơ. Còn cờ hó là gì? Theo cách nói dân gian thì cờ hó = c + ho = chó! Chó là con giáp Mậu Tuất, chủ đề của cuộc chơi tranh. Cờ hó ngó cờ tây mang tính phồn thực, gây ấn tượng. Hàng chục bức tranh Tuất được các họa sĩ vẽ rất sống động. Có người vẽ hai ba bức. Riêng họa sĩ Đặng Mậu Tựu vẽ 11 bức tranh Tuất với những chủ đề khác nhau. Những bức họa công phu về chú chó, cầy được trưng bày đã thể hiện rất sinh động  ước muốn người Việt trong năm mới với đủ các chất liệu sơn dầu, acrylic, tổng hợp, cắt giấy, bột màu... Người xem ai cũng tấm tắc không ngờ con giáp Tuất lại "kết" với các cây cọ Huế đến vậy!

Các cuộc triển lãm được họa sĩ Đặng Mậu Tựu đặt tên rất ngộ nghĩnh, thông minh, chứng tỏ chữ nghĩa của anh rất phong nhú. Ví dụ năm Tý thì triển lãm có tên là Thử Tý Chuột. Ba chữ này đều là chuột, nhưng kết lại với nhau thì thành nội dung vẽ là nhấp chuột thử tí xem sao! Hay năm Thìn thì chủ đề là "Rồng năm Thìn", năm Ngọ thì "Năm Ngọ vẽ Ngựa"; năm Mùi thì "Dê chín Mùi" (theo câu đồng dao Con tằm chín đỏ con dê chín mùi); năm Thân thì "Con khỉ Giáp Thân"; năm Tuất thì "Cây Còn- Con Cầy", hay Cờ hó ngó cờ tây; năm Hợi thì "Con hèo con hẻo con heo"... Vẽ tranh con giáp đã trở thành thú vui hàng năm của giới cọ Huế. Có thể nói đã thành một nét sinh hoạt nghề rất đẹp, một tập tục văn hóa thu hút mọi người tham gia. Khác với các triển lãm hay biểu diễn văn nghệ khác, kết thúc  ngay sau Tết vài ba ngày, còn các phòng triển lãm  tranh Con Giáp  ở Huế  mở cửa từ 23 Tết ông Táo đến mồng 9 Tết  để công chúng yêu nghệ thuật, nhất là giới sinh viên về  quê ăn Tết, khi trở lại Huế vẫn còn được  thưởng thức các phòng tranh Con Giáp.

Họa sĩ Đặng Mậu Tựu (quyền Chủ tịch Hội Liên hiệp VHNT TT-Huế), là  "Kiến trúc sư" của các phòng tranh Con Giáp cho biết, mùa đông năm 1988 (năm Mão), các anh em văn nghệ sĩ ngồi đàm đạo về con tò he bán ngoài chợ Tết cho trẻ con chơi, nhà thơ Võ Quê (chủ tịch Hội lúc đó) đã đề xuất ý tưởng "chơi" phòng tranh Con Giáp hằng năm. Thế là hình thành ngay cuộc phát động vẽ tranh về năm Con Rồng. Có lẽ đến nay trong cả nước, duy nhất ở Huế có các phòng triển lãm tranh Con Giáp mỗi khi Tết đến Xuân về.  Mỗi năm qua, số cây cọ thể hiện Con Giáp càng thêm đông đảo. Nhiều năm phải tổ chức "xét duyệt" vì không đủ chỗ để treo. Nhiều người vẽ tranh Con Giáp cũng bán được.

Đây là một nét văn hóa mới của Huế đã thành nếp, thành "tập tục" đáng yêu.

NGÔ MINH