Theo tìm hiểu của chúng tôi, tháng 10-2016, Thanh tra TP Đà Nẵng có Kết luận chỉ rõ những sai phạm về các hoạt động quản lý, bảo vệ, phát triển rừng và sử dụng rừng trên bán đảo Sơn Trà. Kết luận thanh tra chỉ rõ, có 68 trường hợp xây dựng trái phép buộc phải tháo dỡ, khôi phục hiện trạng ban đầu. Từ kiến nghị này, UBND TP Đà Nẵng giao UBND Q. Sơn Trà chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan tổ chức vận động các hộ tự tháo dỡ công trình xây dựng trái phép. Trường hợp các hộ không tự giác chấp hành đúng thời gian quy định thì lập thủ tục xử lý hành chính và cưỡng chế tháo dỡ theo quy định.

Theo báo cáo của UBND Q. Sơn Trà, sau 6 năm kể từ ngày công bố Kết luận thanh tra, hiện mới vận động, tháo dỡ được 10/68 trường hợp xây dựng trái phép. Để thực hiện dứt điểm nhiệm vụ được giao, tháng 10-2022, UBND Q. Sơn Trà thành lập tổ công tác xử lý các trường hợp sử dụng đất không đúng mục đích, tự ý xây dựng công trình, kinh doanh trái phép trên bán đảo Sơn Trà. UBND quận cũng ban hành kế hoạch thực hiện nhiệm vụ xử lý tháo dỡ 58 trường hợp xây dựng trái phép còn lại. Tuy nhiên, việc tháo dỡ gặp khó khăn về thủ tục pháp lý…

Theo ông Hoàng Công Thanh- Phó Chủ tịch UBND Q. Sơn Trà, các trường hợp xây dựng trái phép trên bán đảo Sơn Trà có 3 nhóm, gồm công trình tồn tại trên diện tích có hợp đồng giao khoán nhưng không xác định được chủ hợp đồng giao khoán trồng rừng (11 trường hợp); công trình tồn tại trên diện tích có hợp đồng giao khoán và xác định được chủ hợp đồng giao khoán trồng rừng (26 trường hợp); công trình tồn tại trên diện tích không có hồ sơ giao khoán trồng rừng (21 trường hợp). Để có cơ sở xử lý và cưỡng chế tháo dỡ các trường hợp vi phạm, các cơ quan chuyên môn thuộc UBND Q. Sơn Trà đã nghiên cứu về căn cứ pháp lý để làm cơ sở xử lý vi phạm hành chính theo quy định và nhiều lần tham vấn ý kiến của các sở, ban, ngành Đà Nẵng.

Theo đó, các đơn vị đã thống nhất cơ sở pháp lý để xử lý tháo dỡ các trường hợp vi phạm này tại Điều 10, Nghị định số 91 ngày 19-11-2019 của Chính phủ và Điều 10, Luật Đất đai năm 2013 quy định về phân loại đất. Tuy nhiên, UBND Q. Sơn Trà nhận thấy trên cơ sở quy định hiện tại không xác định được thời điểm vi phạm là thời điểm cá nhân chuyển mục đích sử dụng đất, cũng như giá đất tại khu vực bán đảo Sơn Trà. Trong khi các hộ xây dựng các công trình trái phép ở bán đảo Sơn Trà diễn ra trong khoảng thời gian dài, trên diện tích đất trồng rừng rộng lớn nên số lợi bất hợp pháp nếu tính được sẽ rất lớn, việc thu số lợi bất hợp pháp sẽ không khả thi. Do đó, không có cơ sở đảm bảo về mặt pháp lý để xác định số lợi bất hợp pháp, áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả theo quy định pháp luật.

Cũng theo lãnh đạo UBND Q. Sơn Trà, khó khăn nữa là qua thời gian dài, đa số các trường hợp nhận giao khoán đất trồng rừng đã chuyển nhượng, cho thuê, hiến tặng trái quy định pháp luật qua nhiều người. Bây giờ người chuyển nhượng đã đi khỏi địa phương nên khó xác định được người có hành vi vi phạm xây dựng công trình trái phép để lập biên bản xử lý hành chính và buộc khắc phục hậu quả, khôi phục lại tình trạng ban đầu. Các hồ sơ bàn giao không đảm bảo quy định, thiếu tính chính xác dẫn đến không thể xác định chính xác thời điểm, vị trí vi phạm, diện tích sai phạm để xử lý vi phạm hành chính và áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả theo quy định cũng là một khó khăn trong xử lý hiện nay.

Ông Hoàng Sơn Trà- Chủ tịch UBND Q. Sơn Trà cho biết, từ năm 2020, chính quyền quận đặt quyết tâm xử lý dứt điểm các công trình vi phạm theo Kết luận thanh tra. Tuy nhiên, dịch COVID-19 bùng phát khiến mọi việc phải ngừng lại. Trong năm 2022, chính quyền và lực lượng chức năng đã vận động, gỡ vướng mắc, tháo dỡ được 10 trường hợp là một nỗ lực lớn. Trong năm 2023, quận sẽ tiếp tục mạnh tay với 58 trường hợp còn lại. Tuy nhiên việc này không thể nói là làm được ngay. Quận đã đề ra lộ trình cụ thể để xử lý đối với các trường hợp cụ thể, phấn đấu đến năm 2025 xử lý dứt điểm công trình trái phép ở bán đảo Sơn Trà.

Hiện nay quận đã phân loại và có phương án xử lý cụ thể từng nhóm, trường hợp xây dựng trái phép, sử dụng đất rừng sai mục đích. Trong số 58 trường hợp xây dựng trái phép nêu trên, có nhiều trường hợp người vi phạm là đảng viên đang làm việc tại các cơ quan, đơn vị trên địa bàn. Quận đã chỉ đạo Đảng ủy phường Thọ Quang rà soát và làm việc với chi bộ nơi cư trú, cơ quan, đơn vị những người này làm việc để cùng vận động tự tháo dỡ, chấp hành nghiêm Kết luận 792 của Thanh tra thành phố. Vi phạm đã được chỉ rõ, trường hợp nào hồ sơ pháp lý không vướng thì quận sẽ làm trước, làm cuốn chiếu trên tinh thần vận động tự chấp hành là chính. Nếu vận động không được, khi hồ sơ pháp lý ổn định, quận sẽ cương quyết cưỡng chế, xử lý vi phạm.

Liên quan công tác bàn giao rừng và đất rừng, năm 2022, quận đã phối hợp với các ngành thanh lý các hợp đồng giao khoán, xử lý dứt điểm 10 trường hợp. Sau khi thanh lý xong thì các trường hợp này trên danh chính không còn hợp đồng với Kiểm lâm và đã tổ chức tháo dỡ. Đối với 58 trường hợp còn lại, liên quan đến Dự án 327 và các Quyết định 470, 471, 472 của UBND tỉnh Quảng Nam-Đà Nẵng (cũ) về việc giao cho các nhóm hộ gia đình trồng rừng phát triển sản xuất. Đối với dự án 327, UBND quận đã có kế hoạch tiếp tục tổ chức thanh lý đối với các hợp đồng đã hết thời hạn. Những hợp đồng hiện nay sử dụng không đúng mục đích, giao trồng rừng nhưng chuyển qua kinh doanh buôn bán là sai thì đương nhiên phải xử lý. Những trường hợp có hợp đồng nhưng thực tế không sản xuất, không trồng rừng cũng phải xử lý.

Đối với những trường hợp liên quan đến các quyết định 470, 471, 471 của UBND tỉnh Quảng Nam-Đà Nẵng (cũ), UBND Q. Sơn Trà đã có báo cáo UBND TP đề nghị ra quyết định thu hồi các quyết định cũ theo kết luận của Thanh tra. UBND TP Đà Nẵng đã giao sở Tài nguyên- Môi trường chủ trì cùng với các ngành liên quan thảo luận và đã thống nhất trình lãnh đạo thành phố. Trong khi chờ, quận xác minh, khảo sát đối với những trường hợp này và lên kế hoạch cụ thể để khi UBND TP có quyết định thì tiến hành xử lý ngay, không để kéo dài vì chính quyền đã vận động nhiều lần.

Những trường hợp không hợp tác, UBND quận chỉ đạo các ngành chức năng đơn phương chấm dứt hợp đồng vì đã vi phạm hợp đồng giao khoán, không trồng rừng mà chuyển sang kinh doanh, sử dụng không đúng mục đích.

Hồng Thanh