(Cadn.com.vn) - Để có cây giống tốt, sạch bệnh, những năm trước đây nông dân TP Đà Nẵng phải cất công lặn lội vào Đà Lạt, Nha Trang hay TP Hồ Chí Minh đặt giống với giá rất cao rồi mang về gieo trồng. Nhưng hơn 1 năm nay, sau khi Cơ sở nuôi cấy mô tế bào thực vật (NCM), thuộc Trung tâm Công nghệ sinh học và Ứng dụng khoa học công nghệ (KHCN) -Sở KHCN TP Đà Nẵng đi vào hoạt động, đã giúp nhiều nông dân chủ động hơn trong việc chọn nguồn giống của mình và mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn...

Hiệu quả kinh tế cao

Anh Bùi Ngọc Huy-Phó trưởng phòng NCM cho biết, Cơ sở NCM được xây dựng tại xã Hòa Ninh, H. Hòa Vang, Đà Nẵng và chính thức đi vào hoạt động từ tháng 3-2008. Với các nhiệm vụ chính là cung cấp các cây giống từ nuôi cấy mô (NCM) tế bào thực vật; đào tạo chuyển giao công nghệ cho các tổ chức, cá nhân và triển khai sản xuất giống các loại cây trồng. Sau hơn 1 năm triển khai nghiên cứu, cơ sở đã “trình làng” một số sản phẩm giống cây trồng được bà con nông dân trên địa bàn TP hoan nghênh như: Mô hình rau mầm tại P. Hòa Minh (Q. Liên Chiểu), giống cúc Pha Lê và cúc 4 số 9 tại P. Hòa Thọ Tây (Q. Cẩm Lệ),... cho chất lượng tốt và hiệu quả kinh tế cao.

Trong năm 2009, Cơ sở tiếp tục thực hiện 3 mô hình là kỹ thuật ra lăng NCM, làm giống cây hoa cúc và tập huấn về kỹ thuật trồng cây hoa Ly Ly cho nông dân. Theo anh Huy, ưu điểm của cây giống NCM tế bào là chất lượng cây giống đồng nhất, sạch bệnh, phục vụ được công tác bảo tồn nguồn gen, có thể sản xuất với số lượng theo yêu cầu và chủ động được về nguồn giống. Chính những ưu điểm trên đã mang lại cho cây giống từ NCM một lợi thế mà những cây giống thông thường không thể so sánh được. Mặt khác, do được sản xuất tại Đà Nẵng nên giá thành cây giống và việc chuyển giao kỹ thuật sản xuất cho nông dân dễ dàng hơn, cây giống không phải vận chuyển xa nên chất lượng cũng tốt hơn.

Ông Trương Thế Hợi-một nông dân ở P. Hòa Thọ Tây (Q. Cẩm Lệ) tiếp nhận mô hình làm giống cúc Pha Lê và cúc 4 số 9 của Cơ sở NCM cho biết: “Tôi tiếp nhận mô hình này từ tháng 8-2008, đến nay đã được 1 năm. Nhìn chung cây giống phát triển rất tốt và cho hiệu quả cao”. Ông Hợi lấy ví dụ: “Cũng một loại giống cúc 4 số 9, nhưng nhập từ Đà Lạt về giá thành sẽ cao hơn và chất lượng cây giống yếu hơn do sự khác biệt về khí hậu, thời gian chờ đợi lại lâu vì phải đặt trước và mất công vận chuyển về. Trong khi đó tiếp nhận cây giống từ Cơ sở NCM tại Hòa Ninh sẽ rút ngắn được thời gian và các cán bộ kỹ thuật thường xuyên kiểm tra, giúp đỡ”.

Một mô hình nữa đã chuyển giao cho nông dân cũng khá thành công của Cơ sở NCM là mô hình rau mầm tại P. Hòa Minh (Q. Liên Chiểu). Hiện nay đã có 25 hộ đăng ký thực hiện mô hình này và bước đầu cho hiệu quả kinh tế rõ rệt. Tuy nhiên, do chưa có đầu ra ổn định nên những hộ này vẫn sản xuất ở mức cầm chừng, chỉ duy nhất có hộ ông Phan Tiên Phong (tổ 39, P. Hòa Minh) là sản xuất hàng loạt và bán đại trà. Đánh giá về mô hình rau mầm tại P. Hòa Minh, ông Hồ Biết-Chủ tịch Hội Nông dân phường nói: “Đây là một mô hình tốt. Cây rau đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm vì được sản xuất theo quy trình khép kín. Tốn ít diện tích và công chăm sóc mà hiệu quả kinh tế lại cao”.

Cây thương phẩm được gieo trồng từ cây nuôi cấy mô. Ảnh: A.T

Cần được đầu tư và phát huy

Để chuyển được các giống cây NCM thành thương phẩm, tức được các vùng trồng, các nhà vườn, người nông dân chấp nhận tiêu thụ, trước hết phải hoàn thiện được các quy trình nuôi cấy trong phòng thí nghiệm để tạo ra được cây con NCM. Sau đó, cây giống NCM phải được trồng thử nghiệm 1 - 2 vụ tại cơ sở để đánh giá chất lượng, khi đạt được chất lượng mới có thể nhân nhanh đưa ra thị trường thành sản phẩm thương phẩm.

Với thời gian 1,5 năm đi vào hoạt động, đến nay Cơ sở NCM đã tự tin đưa ra thị trường 2 giống Cúc: Pha Lê và cúc 4 số 9. Trong đó, loại Cúc 4 số 9 là giống được nông dân Đà Nẵng trồng rất rộng rãi từ trước tới nay, trồng quanh năm phục vụ nhu cầu hoa cúc cúng của người dân. Cúc Pha lê cũng được trồng rất nhiều tại Đà Nẵng để phục vụ dịp Tết Nguyên đán. Giai đoạn đầu tiếp cận các vùng trồng, Cơ sở đã giao cây Cúc giống miễn phí để bà con trồng thử nghiệm tại vườn của mình, để bà con tận mắt nhìn thấy chất lượng cây giống, khi có kết quả tốt mới đặt hàng Cơ sở cung cấp tiếp. Đến nay, Cơ sở đã sản xuất và cung cấp được hơn 10.000 cây giống NCM và khoảng 2.000 cây mạ (cây giống trồng thành hoa thương phẩm).

Các vùng trồng đã sử dụng cây giống cúc là P. Hòa Phước, P. Hòa Thọ Tây, P. An Hải Đông, P. Hòa Cường, Trung tâm giống nông nghiệp TP. Đối với các giống hoa khác, chủ yếu các loại hoa Phong Lan có chu kỳ sinh trưởng, phát triển dài (từ cây con đến thành thục ít nhất 1,5 năm), đến nay Cơ sở đã tạo được số lượng cây giống khá nhiều (hơn 4.000 cây), trong đó một số lượng đã đưa ra thử nghiệm ngoài vườn (khoảng 500 cây) đang theo dõi ở giai đoạn cây cỡ trung. Ngoài ra, Cơ sở cũng hỗ trợ lớp tập huấn kỹ thuật chăm sóc hoa Lan nuôi cấy mô cho 50 hộ nông dân Q. Hải Châu và đang thực hiện 4 mô hình cung cấp giống và tập huấn kỹ thuật chăm sóc hoa Lan NCM (theo Chương trình Ứng dụng tiến bộ KHCN tại vùng nông thôn) gồm 1.600 cây Dendro, cho 4 hộ ở các vùng Hòa Cường Bắc và Hòa Thọ Tây.

Ngoài việc hỗ trợ và bán cây giống thương phẩm cho nông dân, Cơ sở NCM còn hướng cho người nông dân tiếp nhận cây nuôi cấy mô để đưa về tạo ra cây thương phẩm nhằm giúp họ chủ động hơn trong nguồn giống và gieo trồng theo kinh nghiệm của mình. Có thể nói, Cơ sở NCM ra đời là một trong những xu thế giúp người nông dân Đà Nẵng và khu vực miền Trung tiếp cận với những tiến bộ của khoa học kỹ thuật vào sản xuất thâm canh, tạo ra những sản phẩm chất lượng tốt nhưng giá thành phải chăng. Đây là một mô hình tuy vẫn còn nhiều khó khăn nhưng cần được phát huy để nâng cao hiệu quả.

Anh Tuấn