(Cadn.com.vn) - Trận Bồ Bồ là trận đánh lớn nhất và chiến thắng oanh liệt nhất của quân dân Quảng Nam-Đà Nẵng trong thời kỳ chống Pháp, thường được gọi là "Điện Biên Phủ trên đất Quảng Nam- Đà Nẵng".  Hồi đó, tôi là chiến sĩ trong khẩu đội cối 81, thuộc Đại đội Trợ chiến 22 của tỉnh, liên tục hỗ trợ cho các đơn vị bộ binh tấn công địch, mở rộng vùng tự do ở Quảng Nam- Đà Nẵng. Thu Đông 1953 và đầu 1954, đơn vị hoạt động mạnh tại khu vực Duy Xuyên, Nông Sơn và vùng tây Quảng Nam, nhằm giam chân địch, "chia lửa" với mặt trận Điện Biên Phủ.

Đồng thời, trên chiến trường Liên khu 5 hồi ấy, hoạt động phối hợp với Điện Biên Phủ cũng diễn ra quyết liệt, giành nhiều thắng lợi lớn, làm phân tán lực lượng cơ động của Pháp, không cho chúng có điều kiện đưa quân chi viện cho Tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ. Giữa tháng 7-1954, chỉ huy Pháp gom quân ở nhiều nơi về Đà Nẵng, thành lập Chiến đoàn cơ động số 10 (gọi tắt là GM10), gồm hơn 1.000 quân, thực hiện "Cuộc hành quân Con Báo", hòng chiếm lại Bồ Bồ để khống chế vùng tây Điện Bàn.

Tượng đài Chiến thắng Bồ Bồ.

Sáng 16-7-1954, quân địch theo đường số 1 và đường sắt tiến về Bồ Bồ sau nhiều đợt bắn phá. Dọc đường, chúng bị du kích đánh mìn, bắn tỉa, nên mãi đến chiều 16-7 mới đến Bồ Bồ. Chúng triển khai đội hình trên khu đồi rộng, chiếm giữ các điểm cao, bố trí phòng ngự nhiều tầng, đặt trận địa pháo tại cao điểm Giồng Ngang...

Với quyết tâm tiêu diệt địch ngay khi chúng đứng chân chưa vững chắc,  Tiểu đoàn 20 Quảng Nam-Đà Nẵng (gồm 3 đại đội: 203, 204 và 206), Đại đội 22 Trợ chiến, cùng với 1 phân đội đặc công, 2 đại đội bộ binh (Đại đội 64 độc lập, Đại đội 61 Điện Bàn) và hơn 500 du kích các xã Điện Tiến, Điện Hòa, Điện An, Điện Hồng, Điện Quang được huy động tham gia trận đánh, với phương châm: Hành động khẩn trương, đánh nhanh, diệt gọn. Lãnh đạo H. Điện Bàn đã huy động 650 dân công phục vụ chiến đấu.

Tối 17-7, từ các vị trí tập kết, bộ đội và du kích bí mật chiếm lĩnh trận địa, khắc phục vật cản, áp sát mục tiêu. Đến 23 giờ, các mũi lần lượt "lót vào" bên trong, có mũi chỉ cách địch khoảng 50 mét.

Đại tá, AHLLVTND Lê Hải Lý.

0 giờ 30 phút ngày 18-7, Tiểu đoàn trưởng Lê Văn Bàng phát lệnh nổ súng. Các trận địa cối 81, SKZ cùng các loại hỏa lực đồng loạt trút đạn vào trận địa địch. 10 phút sau, hỏa lực chuyển làn, xung kích nhất tề xung phong, thọc sâu, chia cắt, tiêu diệt địch. Nhiều xe tăng, ô-tô, thùng nhiên liệu, nhà bạt... trúng đạn, phụt cháy. Bị đánh bất ngờ, quân địch hoảng hốt, bỏ chạy tán loạn. Bộ phận thông tin bị ta diệt từ đầu, nên địch không gọi được pháo chi viện. Nhưng vẫn còn một số lực lượng địch ngoan cố chống cự. Tại hướng nam, xe tăng địch gầm rú phản kích. Trung đội trưởng Lâm Cam (Đại đội 206) mưu trí tiếp cận, dùng thủ pháo đánh đứt xích xe tăng, dẫn đầu trung đội xông lên đánh chiếm khu vực Giồng Ngang. Trung đội cối 81 chúng tôi bắn cấp tập, tiêu diệt nhiều lô cốt, hỏa điểm, yểm trợ cho bộ binh tấn công. Hết đạn mang theo, anh em pháo thủ chúng tôi lấy ngay đạn ở một trận địa cối của địch vừa bỏ chạy, tiếp tục nã vào đội hình địch.

Trên hướng tây, Đại đội 203 nhanh chóng đánh chiếm khu vực Giồng Lạc. Ở hướng tây bắc (hướng tấn công chủ yếu), quân địch điên cuồng chống trả, làm Đại đội 204 không phát triển được. Tiểu đoàn trưởng Lê Văn Bàng lệnh Đội dự bị bước vào chiến đấu và trực tiếp lao lên đốc thúc các mũi tấn công, đánh mạnh vào khu vực chỉ huy của địch. Người tiểu đoàn trưởng kiên cường đã bị trúng đạn hy sinh trước giờ chiến thắng...

Sau hơn 2 giờ chiến đấu, cả chiến đoàn địch bị đánh tan. Gần 700 tên bị diệt và bị bắt sống. Trong số tù binh có cả tên đại tá Com-mi-let-ti-phe-lit, chỉ huy cuộc hành quân. Đây là trận đánh lớn nhất, ta thu được vũ khí, đạn dược, đồ dùng quân sự nhiều nhất trong cuộc kháng chiến chống Pháp trên chiến trường Quảng Nam-Đà Nẵng. Chiến thắng vang dội này đã giáng thêm một đòn đau vào đầu thực dân Pháp sau chiến thắng Điện Biên Phủ, buộc chúng phải ký Hiệp định Genève vào ngày 20-7-1954.

Lê Văn Thơm
(Ghi theo lời kể của Đại tá, AHLLVTND Lê Hải Lý (P. Hòa Cường Bắc, Q. Hải Châu, Đà Nẵng),
nguyên Phó Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Quảng Nam- Đà Nẵng)