"Chiến trường lớn" Quảng Nam – đề tài lớn, hấp dẫn

Thứ sáu, 07/04/2017 09:40

(Cadn.com.vn) - Trong 20 năm tái lập, tỉnh Quảng Nam đã quan tâm, tạo điều kiện cho văn nghệ sĩ sáng tạo nên những tác phẩm văn học về đề tài chiến tranh cách mạng của vùng đất "trung dũng, kiên cường, đi đầu diệt Mỹ". Đề tài chiến tranh cách mạng ở Quảng Nam đã in dấu ấn sâu đậm trong nhiều tác phẩm của các nhà văn trong và ngoài tỉnh. Trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Khu 5 nói chung, Quảng Nam nói riêng là "chiến trường lớn", nơi các văn nghệ sĩ vừa thực tế sáng tác, vừa tham gia chiến đấu. Nhiều văn nghệ sĩ đã nằm lại trên đất Quảng Nam khi tuổi đời còn rất trẻ và tài năng đang độ chín.

Đi qua chiến tranh nhưng mảnh đất và con người Quảng Nam một thời lửa đạn vẫn ám ảnh, thôi thúc các nhà văn để họ sáng tạo nên những tác phẩm vừa mang hơi thở cuộc sống, vừa có những nhìn nhận, chiêm nghiệm nhân sinh thời hậu chiến. Với thế hệ những nhà văn trưởng thành sau năm 1975, mảnh đất và con người Quảng Nam trong chiến tranh cũng là mảng đề tài lớn được khai thác, sáng tạo nên những tác phẩm văn học hấp dẫn với bạn đọc.

Một số tác phẩm văn học đề tài chiến tranh cách mạng ở Quảng Nam.

Văn học đề tài chiến tranh cách mạng Quảng Nam trong 20 năm qua có những tác phẩm để lại tiếng vang, đóng góp không nhỏ vào sự phát triển của văn học nước nhà. Đó là các tiểu thuyết: "Thượng Đức", "Đỉnh máu" (Nguyễn Bảo); các tập bút ký và truyện ký "Mười Chấp và một thời", "Mạ tôi", "Những người sót lại", "Trong lớp bụi thời gian", "Lửa Núi Thành" (Hồ Duy Lệ); "Đất của máu và lửa" (Nguyễn Bá Thâm); các tập truyện "Tuổi thơ trong chiến tranh", "Máu và tội ác" (Nguyễn Tam Mỹ); các tập ký "Cát đỏ", "Ám ảnh vùng Đông" (Phạm Thông); tiểu thuyết "Truyền thuyết sông Thu Bồn" (Từ Nguyên Tĩnh); "Tuổi thơ thời lửa đạn" (Cao Kim); 10 tập bút ký "Kiên trung bất khuất" (Hội Tù yêu nước thực hiện với sự góp mặt của nhiều tác giả là hội viên Hội VHNT tỉnh như: Nguyễn Bá Thâm, Nguyễn Tam Mỹ, Tiêu Đình, Phạm Thông, Duy Hiển, Phan Quế Hà...) và một số tập sách do Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Quảng Nam thực hiện.

Nhà thơ Phan Chín, Phó Chủ tịch Thường trực Hội VHNT tỉnh Quảng Nam đánh giá: "Văn học đề tài chiến tranh cách mạng tiếp tục là dòng chủ lưu của văn học đất Quảng từ sau năm 1975 đến nay. Trong 20 năm tái lập tỉnh, mảng đề tài chiến tranh cách mạng đã phản ánh sinh động về mảnh đất và con người Quảng Nam trong chiến tranh, cả những số phận thời hậu chiến. Và, những tác phẩm viết về đề tài chiến tranh cách mạng đều đoạt giải cao trong các đợt Giải thưởng VHNT Quảng Nam, Tặng thưởng VHNT Quảng Nam và Tặng thưởng VHNT tạp chí Đất Quảng hằng năm".

Văn nghệ sĩ và người thân thăm mộ nhà thơ Nguyễn Mỹ
tại Nghĩa trang Liệt sĩ Bắc Trà My, Quảng Nam.

Từ khi tái lập tỉnh đến nay, Quảng Nam đã chú trọng đến mảng đề tài chiến tranh cách mạng; khuyến khích và tạo điều kiện cho văn nghệ sĩ sáng tác và công bố những tác phẩm liên quan đến đề tài này. Tháng 7-2002, Ban Thường vụ Tỉnh ủy ra Thông tri số 11 về "Sưu tầm, hệ thống và sử dụng những tư liệu quý về đề tài chiến tranh cách mạng" trên địa bàn tỉnh Quảng Nam. Tháng 5-2009, Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành Chỉ thị số 54 về việc "Tiếp tục triển khai công tác sưu tầm, hệ thống và sử dụng những tư liệu quý về đề tài chiến tranh cách mạng". Theo đó UBND tỉnh Quảng Nam đã bố trí nguồn ngân sách cho việc triển khai thực hiện.

Hội VHNT tỉnh phối hợp với Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Quảng Nam tổ chức tọa đàm về sáng tác, quảng bá tác phẩm về đề tài chiến tranh cách mạng. Để văn nghệ sĩ có tư liệu sáng tác về đề tài chiến tranh cách mạng, Quảng Nam tổ chức 2 chuyến về nguồn, kết hợp thực tế sáng tác dành cho hơn 100 lượt văn nghệ sĩ kháng chiến khu V. Tháng 7-2016, tổ chức trưng bày chuyên đề văn nghệ sĩ kháng chiến khu V với Quảng Nam, với 100 tư liệu, hình ảnh mà đa số lần đầu được công bố. Nhiều hội viên Chi hội Văn học tham gia các chuyến đi thực tế sáng tác tại các địa chỉ đỏ do Chi hội Văn học, Mỹ thuật, Âm nhạc tổ chức. Những trang bút ký, thơ, truyện ngắn... qua những chuyến thực tế sáng tác ấy đã góp phần làm phong phú thêm mảng đề tài viết về chiến tranh cách mạng của văn học xứ Quảng trong 20 năm tái lập tỉnh. Nhà văn - đại tá Nguyễn Bảo cho rằng: Học hỏi kinh nghiệm sáng tác là điều cần thiết. Hiện nay có không ít nhà văn trẻ chưa hề trải qua cuộc chiến tranh chống Mỹ đầy khốc liệt ngày nào nhưng lại có những tác phẩm viết về đề tài chiến tranh cách mạng rất hay.

Tuy nhiên, theo nhiều nhà văn, nhà nghiên cứu văn học tâm huyết với đề tài chiến tranh cách mạng trên vùng đất "Trung dũng, kiên cường đi đầu diệt Mỹ" thì chừng ấy tác phẩm vẫn là quá ít. Đặc biệt, vẫn chưa có những bộ tiểu thuyết lịch sử quy mô bao quát được tầm vóc lớn rộng của cuộc chiến tranh chống Mỹ ở Quảng Nam. Hiện thực khốc liệt, số phận con người trong và sau chiến tranh vẫn chưa được nhìn với độ sâu lắng và chân thật qua ưu thế của hư cấu văn học. Do vậy, độ lay động lòng người và tác dụng giáo dục truyền thống từ những người thật việc thật vẫn cứ đơn điệu và còn hạn chế. Trong những năm qua, đội ngũ thích viết và chuyên viết về đề tài chiến tranh cách mạng tại Quảng Nam không nhiều. Chỉ có thể đếm trên đầu ngón tay đi lại vẫn những cái tên quen thuộc như Hồ Duy Lệ, Nguyễn Bá Thâm, Cao Kim, Phạm Thông, Nguyễn Tam Mỹ... Đó là những vấn đề cần quan tâm đối với các cơ quan quản lý văn hóa - nghệ thuật, trách nhiệm tự thân của mỗi nhà văn, nhà thơ...

Thạch Hà