Tham dự Hội thảo có Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, Ủy viên Bộ Chính trị, Thống lĩnh các lực lượng vũ trang, Chủ tịch Hội đồng Quốc phòng và An ninh; Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình cùng nhiều tướng lĩnh trong lực lượng vũ trang.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Bí thư Thành ủy Đà Nẵng Nguyễn Văn Quảng nói, trong kháng chiến chống pháp, Quảng Nam- Đà Nẵng là một trong những chiến trường nóng bỏng của Liên khu 5, nơi giành giật quyết liệt giữa ta và địch. Chính vì vậy, để hỗ trợ phong trào kháng chiến trên địa bàn, củng cố vùng du kích, phá thế kìm kẹp của địch, Bộ Tư lệnh Liên khu 5 quyết định mở Chiến dịch Hè Thu năm 1952 trên chiến trường Quảng Nam - Đà Nẵng. Sau khi giành được những chiến thắng quan trọng như chiến thắng tại cứ điểm Xuân Đài, Khu hành chính Phú Kỳ, cứ điểm Vân Ly, cứ điểm Túy Loan, Lệ Sơn…, Ban chỉ huy Trung đoàn 803 đã quyết định tiến công Đồn Nhất trên đỉnh đèo Hải Vân, một cứ điểm kiên cố có hỏa lực mạnh và đặc biệt khó khăn trong việc tiếp cận.

Tuy vậy, bằng sự quyết tâm vượt qua mọi khó khăn, với sự mưu trí, sáng tạo, vận dụng linh hoạt các hình thức chiến thuật, với sự ủng hộ, giúp đỡ của quân, dân địa phương, đặc biệt là sự dũng cảm của cán bộ, chiến sỹ khi tấn công Đồn đã dùng thân mình thay thang để đồng đội leo lên trên tường cao, đột nhập vào Đồn Nhất, tấn công từ trên cao làm quân địch bất ngờ, không kịp trở tay. Sau 2 giờ chiến đấu dũng cảm, kiên cường, Tiểu đoàn 59 đã tiêu diệt hoàn toàn cứ điểm Đồn Nhất.

Chiến thắng Đồn Nhất - Hải Vân Quan đã để lại nhiều kinh nghiệm và bài học quý cho lực lượng vũ trang Liên khu 5 trong suốt chiều dài cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, cũng như xây dựng lực lượng vũ trang hiện nay. Không những thế, chiến thắng Đồn Nhất là hình mẫu lý tưởng cho nghệ thuật đánh công đồn của quân và dân Khu 5, mở ra một cách đánh mới trong điều kiện địa hình rừng núi hiểm trở, vị trí trú ẩn của địch kiên cố với hỏa lực mạnh. Chiến thắng Đồn Nhất đã khẳng định sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa hoạt động quân sự và hoạt động chính trị, giữa tác chiến của bộ đội chủ lực kết hợp với sức mạnh của nhân dân và phát triển du kích địa phương. Thắng lợi đó đã tăng thêm sức mạnh chiến đấu, ý chí quyết tâm cho quân và dân ta tiếp tục tiến công địch để giành những thắng lợi lớn hơn, đưa cuộc kháng chiến chống Pháp đi đến thành công, để lại nhiều kinh nghiệm về xây dựng thế trận chiến tranh nhân dân, bảo vệ Tổ quốc ngày nay.

Thượng tướng Lê Huy Vịnh, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng cho biết, chiến thắng Đồn Nhất không chỉ hoàn thành mục tiêu nghi binh, thu hút sự chú ý của địch cho lực lượng tham gia chiến dịch Hè Thu 1952 trở về vùng tự do an toàn, mà còn gây xáo trộn thế bố trí của địch, củng cố niềm tin tất thắng của cuộc cuộc kháng chiến trường kỳ, động viên quân và dân hăng hái chiến đấu, giành chiến thắng. Bên cạnh đó, chiến thắng Đồn Nhất còn là kết quả quá trình xây dựng, chiến đấu, trưởng thành nhanh chóng của Tiểu đoàn 59, đơn vị được thành lập vào ngày 10 tháng 6 năm 1950, theo chủ trương phát triển bộ đội chủ lực, tiến lên vận động chiến, phát huy thế chủ động trên chiến trường, giành lấy những thắng lợi quan trọng để đi đến thắng lợi quyết định cho cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.

Hội thảo khoa học này là một trong những hoạt động kỷ niệm 70 năm chiến thắng Đồn Nhất – Hải Vân Quan.

HẢI QUỲNH