Những kỳ vọng lớn

Chuyến công du từ ngày 13 đến 16-7 của ông Biden đặt ra nhiều mục tiêu kỳ vọng trong bối cảnh cuộc xung đột ở Ukraine đang làm trầm trọng thêm sự thiếu hụt trên các thị trường năng lượng và hàng hóa thế giới, khiến lạm phát ở Mỹ tăng vọt. Trước thềm cuộc bầu cử giữa kỳ vào tháng 11 tới, ông Biden muốn thuyết phục các nước trong khu vực, đặc biệt là Saudi Arabia, tăng sản lượng dầu khí, qua đó giảm bớt áp lực chi phí sinh hoạt cho các hộ gia đình Mỹ

Trong khi đó, các vòng đàm phán giữa phương Tây và Iran nhằm nối lại thỏa thuận hạt nhân ký năm 2015 tiếp tục rơi vào bế tắc, Mỹ muốn tạo thêm mặt trận để gây thêm áp lực với Iran, đồng thời xoa dịu mối lo ngại của các nước Trung Đông, đặc biệt là Israel.

Chuyến đi của ông Biden còn nhằm giúp thúc đẩy tiến trình bình thường hóa quan hệ giữa Israel và các nước Arab Vùng Vịnh, với trọng tâm là quan hệ song phương giữa Saudi Arabia và Israel, hai đồng minh quan trọng nhất của Mỹ trong khu vực. Ngoài ra, thông qua chuyến đi này, ông Biden cũng muốn thể hiện những gì đã hứa khi tranh cử liên quan tới cuộc xung đột kéo dài nhiều thập niên giữa Israel và Palestine.

Với riêng Saudi Arabia, Tổng thống Mỹ còn có nhu cầu hòa giải mối quan hệ cá nhân với Thái tử Mohammed bin Salman, mà ông Biden từng cáo buộc liên quan đến vụ sát hại nhà báo Jamal Khashoggi.

Ra về "trắng tay"?

Trước khi rời Saudi Arabia, chặng dừng chân cuối cùng trong chuyến thăm Trung Đông, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã họp Hội nghị Thượng đỉnh với 6 nước thành viên Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (GCC) hôm 16-7.

Một trong những mục tiêu mà Tổng thống Mỹ đặt ra trong chuyến thăm nay là mong muốn Saudi Arabia và các đối tác của nước này trong nhóm Tổ chức Các nước Xuất khầu Dầu mỏ (OPEC) bơm thêm dầu để bình ổn thị trường nhiên liệu, trong bối cảnh lạm phát ở Mỹ đang ở mức cao nhất trong 4 thập kỷ. Tuy nhiên, ngay trong bài phát biểu tại hội nghị, Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman - nước xuất khẩu dầu lớn nhất thế giới - đã "dội gáo nước lạnh" vào tham vọng của Tổng thống Mỹ khi nói rằng, Saudi Arabia đã thông báo tăng công suất sản xuất lên 13 triệu thùng/ngày, do đó quốc gia Trung Đông này không còn năng lực nào để tăng sản lượng thêm nữa. Theo Thái tử Mohammed bin Salman, cần phải có các nỗ lực thống nhất để hỗ trợ nền kinh tế toàn cầu, cho rằng các chính sách phi thực tế liên quan đến các nguồn năng lượng sẽ chỉ dẫn đến lạm phát.

Không chỉ từ chối yêu cầu tăng sản lượng dầu mỏ, mong muốn đưa Israel vào trục an ninh khu vực nhằm chống Iran của ông Biden cũng "tan thành mấy khói". Thông cáo chung đưa ra sau hội nghị đã gần như không đề cập vấn đề này và thậm chí còn bị đánh giá là mơ hồ. Bởi trên thực tế, kế hoạch kết nối các hệ thống phòng không sẽ là điều khó chấp nhận với các nước Arab không có quan hệ ngoại giao với Israel, thậm chí các nước này còn không muốn tham gia vào một liên minh chống Iran, trong khi Iran có một mạng lưới ảnh hưởng rộng khắp khu vực, bao gồm Iraq, Lebanon và Yemen.

Phát biểu với báo giới sau hội nghị, Ngoại trưởng Saudi Arabia, Hoàng tử Faisal bin Farhan Al Saud, còn nói rằng ông không biết bất kỳ cuộc thảo luận nào về một liên minh phòng thủ giữa vùng Vịnh và Israel, khẳng định Saudi Arabia không tham gia những cuộc bàn bạc như vậy. Cũng theo Ngoại trưởng Saudi Arabia, quyết định của nước này khi mở không phận cho tất cả các hãng hàng không không liên quan đến việc thiết lập quan hệ ngoại giao với Israel và không phải tiền đề cho các bước đi xa hơn nữa.

Với kết quả này, có thể nói chuyến thăm Saudi Arabia nói riêng và các mục tiêu cho Hội nghị Thượng đỉnh với 6 nước thành viên Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh của ông Biden đã gần như phá sản. Dù không thể hiện sự thất vọng, song nhà lãnh đạo Mỹ nhấn mạnh khi kết thúc hội nghị rằng, ông sẽ tiếp tục theo dõi diễn biến của sản lượng dầu trong những tháng tới và rằng Mỹ sẽ tiếp tục là đối tác tích cực tại khu vực Trung Đông. Ông hy vọng, các vấn đề sẽ sớm được giải quyết khi các bên hợp tác với nhau chặt chẽ hơn.

AN BÌNH