Phượng tím trên đường Nguyễn Văn Cừ, TP Đà Lạt.

Không khí lạnh, những rừng thông và bốn mùa hoa nở là đặc sản của Đà Lạt. Mọi người đến Đà Lạt và trở lại không biết chán, không thất vọng bởi thành phố này cứ làm duyên theo cách của mình, mỗi mùa lại khoác lên mình một chiếc áo hoa khác biệt. Có một loại hoa gây giống cách đây 50 năm và đến nay trở thành loại cây độc quyền của thành phố này: phượng tím. Đôi lần tôi bâng khuâng về cái tên này. Bởi phượng vỹ và cả phượng vàng đều nở vào mùa hạ, đặc điểm hoa và lá gần giống nhaunhưng phượng tím lại hoàn toàn không giống thế.

Bởi vẫn là cây phượng, những chiếc lá phượng giống lá me, mỏng, màu xanh thẫm mọc song song hai bên cuống trông xa như đuôi con chim phượng, chắc vì thế mà cây có tên là phượng. A, thì ra người ta đặt tên hoa bởi hình chiếc lá, chứ không phải bông hoa.

Phượng tím có tên khoa học là Jacaranda acutifolia, có nguồn gốc từ Nam Mỹ, khởi đầu trồng ở Đà Lạt. Hiện nay một vài tỉnh thành có trồng như Nha Trang có một cây ở Đại học Nha Trang, nhưng không trồng đại trà trên phố. Vào năm 1962 kỹ sư Lương Văn Sáu (1942, quê Tịnh Biên, Châu Đốc, An Giang), tốt nghiệp Trường Canh nông Versailles, Pháp) đã du nhập cây phượng tím về Đà Lạt. Kỹ sư Lương Văn Sáu từng là hội viên Hội Hoa hồng nước Pháp, là một trong những người đầu tiên thiết lập nên Vườn hoa Đà Lạt. Bởi đặc thù của loại cây này là chỉ ra hoa mà không kết trái, cho nên gần như không thể trồng bằng hạt. Mãi đến năm 1994, kỹ sư Lương Văn Sáu mới thành công việc nhân giống phượng tím bằng phương pháp chiết cành và gây được ba cây. Đến cuối thập niên 90 thế kỷ XX, các nhà khoa học ở Đà Lạt đã lấy mầm của 3 cây phượng tím đầu dòng trên để thử nghiệm việc nhân giống bằng phương pháp vô tính, và từ đó, phượng tím tạo nên một nét riêng trên những con đường Đà Lạt vào những ngày đầu Xuân.

Cách đây hơn 10 năm, việc đi tìm một cây phượng tím ở Đà Lạt để chỉ ngắm nhìn không hề thuận lợi. Hàng phượng tím gây chú ý là khoảng 7 cây bên phải con đường vào chợ Đà Lạt. Nhưng vẻ đẹp của hoa bị lấn át bởi hàng quán và không gian buôn bán, những cây phượng bị nhấn chìm. Bên cạnh quán Thanh Thủy ở Hồ Xuân Hương trước có một cây phượng tím, nhưng sau đó đã ngã đổ. Khoảng 6 năm nay, hàng phượng tím trồng trên đường Nguyễn Văn Cừ phát triển mạnh, vào mùa hoa nở đẹp, và có lẽ đây là con đường phượng tím duy nhất ở Đà Lạt. Trên đường Trần Phú có nhiều cây phượng tím cổ thụ thả hoa tím xuống tạo ra một không gian đẹp. Con đường Hùng Vương cũng tiễn chân du khách bằng những cây phượng tím như nhắn gởi người đi nhớ trở lại.

Cuộc sống vốn dĩ làm cho con người cứ mải mê đắm chìm trong những bận rộn của riêng mình. Đà Lạt dường như đã khiến cho tâm hồn con người trở nên dịu dàng. Những cây phượng tím ở Đà Lạt cứ bung nở những chùm hoa tím. Đà Lạt trong mùa lạnh ấy, biếc trời một loài hoa đầy thương nhớ.

KHUÊ VIỆT TRƯỜNG