(Cadn.com.vn) - Cuối tháng 3 vừa qua, tại nhà đấu giá Aguttes ở Paris (Pháp) đã diễn ra 2 buổi đấu giá tranh của họa sĩ Lê Phổ (1907-2001) và Bùi Xuân Phái (1920 - 1988) thu hút sự theo dõi của đông đảo giới yêu chuộng mỹ thuật trong và ngoài nước. Sự kiện này một lần nữa cho thấy, tranh các danh họa Việt Nam vẫn được chú ý trong các phiên giao dịch quốc tế. Tuy nhiên, kết quả mong muốn vẫn còn nhiều hạn chế từ nhiều lý do...

Theo nhà sưu tập người Pháp gốc Việt - bác sĩ Gérard Chapuis, đáng chú ý lần này, tranh của Bùi Xuân Phái vượt trội hẳn những gì đã thấy từ trước đến nay. Trong khi đó, xưa nay Lê Phổ vẫn luôn là họa sĩ Việt Nam có giá tranh cao nhất được bán trên thị trường quốc tế. Gần nhất, vào cuối năm 2014, tại nhà đấu giá Sotheby's ở Hồng Kông, một tác phẩm của họa sĩ Lê Phổ đã được bán với giá 840.000 USD (vượt qua bức Người bán gạo của Nguyễn Phan Chánh đã được bán với giá 390.000 USD tại nhà Christie's ở Hồng Kông vào tháng 5-2013).

Một bức tranh của Lê Phổ được bán với giá  135.000 eur tại Paris.

Kết quả 2 cuộc đấu giá lần này, bác sĩ Gérard Chapuis cho biết, các tác phẩm của Lê Phổ bán được nhiều hơn của Bùi Xuân Phái. Như vậy, theo nhận định của bác sĩ Gérard Chapuis, nhà đầu tư về tranh Lê Phổ vẫn quyết tâm giữ được giá. Cần lưu ý, trong suốt cuộc đời sáng tạo nghệ thuật của mình, Lê Phổ là  họa sĩ thành danh của Việt Nam thời kỳ đầu, đã để lại hàng ngàn bức tranh. Thế nhưng, hiện tại ở trong nước, các nhà sưu tập và giới kinh doanh mua bán tranh tự do ước đoán chỉ còn không quá 20 tác phẩm, nếu không tính khoảng 15 tác phẩm đã được Lê Phổ tặng cho các bảo tàng. Nhà phê bình mỹ thuật Nguyên Hưng nêu một nhận định đáng chú ý: "Đứng ở góc độ người làm phê bình, tôi không đánh giá cao đóng góp của Lê Phổ trong nghệ thuật. Còn việc tranh Lê Phổ đang dẫn đầu bảng trên thị trường nghệ thuật lâu nay, theo tôi, cơ bản, vì chúng đang ở trên một kênh thương mại được điều hành tốt".

Nhà sưu tập Lê Thái Sơn (Thai Son Fine Arts Gallery & Collection) cũng cho biết, từ năm 1963, gallery Wally Findlay (www.wallyfindlay.com) ở Mỹ đã trở thành nhà sưu tập gần như độc quyền về tranh Lê Phổ với cả ngàn bức. Chính nơi đây đã gần như quản lý hết đầu ra của họa sĩ này, như trên ArtNet trong một vài năm qua đã rao bán gần 400 bức, rồi các nhà đấu giá Sotheby's, Christie's, Larasati, Borobudur, Mainichi, Beijing Poly International...; các gallery như Romanet (Paris), Florence Art (Ý), Simyo (Hàn Quốc), Art Forum, Ode To Art (Singapore), La Luna, Thavibu (Thái Lan)... đều chú ý đặc biệt đến Lê Phổ, mà nguồn ra chủ yếu từ Wally Findlay. Ông Sơn nói: "Khi nhìn vào hệ thống chuyên nghiệp và trải rộng như thế này, chắc chúng ta cũng hình dung được tại sao tranh Lê Phổ thu hút được người mua ở khắp thế giới".

Ngược lại, từ năm 2008, tranh Bùi Xuân Phái đã rơi giá xuống thấp. Theo thống kê của Artprice.com, số lượng tranh Bùi Xuân Phái giao dịch tính thành tiền EUR của năm 2012 là 60.825 EUR và số lượng tranh của ông không tìm được chủ sở hữu là 57%. Trong năm 2011, Bùi Xuân Phái đứng hạng 17.431, tuột 7.768 hạng (năm 2001, ở một thời phồn thịnh nhất "tranh Phái", ông đã đứng hạng 2.876). Bác sĩ Gérard Chapuis cho rằng: "Do không có kế hoạch quảng bá nên  tranh Bùi Xuân Phái vẫn trong tình trạng khó khăn.

Trần Trung Sáng