Trình bày Tờ trình dự án Luật Chuyển đổi giới tính, đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí cho biết, hồ sơ đề nghị xây dựng Luật Bản dạng giới đã được điều chỉnh cơ bản thành Luật Chuyển đổi giới tính. Theo đó, thu hẹp phạm vi điều chỉnh, đối tượng điều chỉnh của dự án Luật; đổi tên Luật Bản dạng giới thành Luật Chuyển đổi giới tính; làm rõ hơn căn cứ chính trị, căn cứ pháp lý; điều chỉnh tương đối nhiều về điều kiện, quy trình, thủ tục chuyển đổi giới tính.

Trên cơ sở đó, đại biểu Quốc hội đã chỉnh lý lại toàn bộ hồ sơ Đề nghị xây dựng Luật, trong đó kế thừa có chọn lọc kết quả nghiên cứu, xây dựng dự án Luật Chuyển đổi giới tính do Bộ Y tế chuyển đến đại biểu Quốc hội. Vì vậy, bố cục, nội dung trong hồ sơ Đề nghị đã được thay đổi cơ bản; các nội dung đã tiếp thu, chỉnh lý chiếm khoảng 60% dung lượng Đề nghị xây dựng Luật.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí cho biết, chính sách của dự thảo Luật được điều chỉnh theo hướng giảm số lần được công nhận giới tính mới từ 2 lần xuống 1 lần trong cuộc đời; bổ sung quy định phải thực hiện can thiệp y học mới được công nhận đã chuyển đổi giới tính.

Trình bày Báo cáo thẩm tra đề nghị xây dựng dự án Luật Chuyển đổi giới tính trong Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Trần Hồng Nguyên cho biết, Thường trực Ủy ban Pháp luật và các cơ quan thống nhất với sự cần thiết nghiên cứu, xây dựng Luật Chuyển đổi giới tính nhằm xác lập cơ chế thực hiện quy định tại Điều 37 của Bộ luật Dân sự năm 2015 là “việc chuyển đổi giới tính được thực hiện theo quy định của luật”; đáp ứng yêu cầu thực tiễn và nhu cầu của một nhóm đối tượng trong xã hội về thực hiện chuyển đổi giới tính để được công nhận và sống với đúng giới của mình.

Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Bùi Văn Cường cho biết, đây là dự án luật đầu tiên quy định cụ thể về chuyển đổi giới tính, là vấn đề khá nhạy cảm trên thế giới và trong xã hội, còn có quan điểm ý kiến khác nhau. Tuy nhiên với quyết tâm, cố gắng, đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí đã hoàn thiện hồ sơ, tài liệu được chuẩn bị khá công phu, bài bản, có sự đầu tư kỹ lưỡng, nghiên cứu chuyên sâu.

Góp ý về một số nội dung liên quan đến đề nghị xây dựng Luật Chuyển đổi giới tính, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Bùi Văn Cường nhất trí về căn cứ pháp lý và sự cần thiết ban hành Luật nhằm hoàn thiện pháp luật về chuyển đổi giới tính, đảm bảo thực hiện quy định về chuyển đổi giới tính tại Bộ luật Dân sự 2015. Hồ sơ đề nghị xây dựng Luật đã được đại biểu chuẩn bị khá công phu, đầy đủ, cơ bản đúng theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Tổng Thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường cho biết, hồ sơ đề nghị xây dựng Luật tại Phiên họp thứ 22 (tháng 5-2023) của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã có điều chỉnh một số chính sách. Do đó, Tổng Thư ký Quốc hội đề nghị khẩn trương tiến hành đánh giá tác động và gửi xin ý kiến các cơ quan về các nội dung được điều chỉnh mới. Đồng thời, nghiên cứu kỹ lưỡng tham khảo kinh nghiệm quốc tế để tiếp tục hoàn thiện hồ sơ, tài liệu đảm bảo chất lượng dự án tốt nhất, có tính thuyết phục.

Nhất trí, ủng hộ đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí trình đề nghị xây dựng Luật, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh cho rằng dự án Luật này sẽ góp phần thể chế hóa quy định của Hiến pháp, có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ quyền và lợi ích của công dân.

Nhận định đến thời điểm hiện tại, hồ sơ dự án Luật này đến nay đã được tiếp thu tối đa các nội dung mà Bộ Y tế chuẩn bị, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh cho rằng, việc đại biểu Quốc hội thực hiện sáng kiến lập pháp là phù hợp với quy định tại Điều 33 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, rất đáng được trân trọng, ủng hộ và khuyến khích.

Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoan nghênh đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí đã tích cực, trách nhiệm chuẩn bị hồ sơ, tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Hồ sơ đã đảm bảo đầy đủ thành phần, tiêu chuẩn trình Quốc hội.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí với sự cần thiết xây dựng Luật Chuyển đổi giới tính để thực hiện quy định tại Điều 37 trong Bộ luật Dân sự. Phó Chủ tịch Quốc hội cho biết, trong dự án luật vẫn còn những nội dung có ý kiến khác nhau, nếu được Quốc hội đồng thuận đưa vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh, cần nhiều phân tích, thảo luận để đảm bảo nội dung quy định được hợp lý, khả thi.

Đỗ Bình