Chỉ mua 1 phần đất của người dân nhưng đối tượng Trần Thị Kim Phú (1975, trú xã Ia Dêr, huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai) lại làm thủ tục tách thành nhiều thửa rồi sang tên cho nhiều người, sau đó đem thế chấp vay tiền ngân hàng. Chỉ đến khi ngân hàng thông báo phát mãi tài sản thì người dân mới biết mình “ở nhờ” trên đất... của mình.

Căn nhà của bà Puih HBui đang bị ngân hàng thông báo thực hiện các thủ tục bán tài sản theo quy định. Ảnh: L.ANH

“Bẫy” lừa tinh vi

Theo trình bày của anh Puih Kun (con bà HNguir, trú làng Jút 2, xã Ia Dêr), tháng 2-2020, mẹ anh (bà HNguir) bán cho bà Trần Thị Kim Phú lô đất có diện tích 500m2 với giá 850 triệu đồng. Bà Phú đặt cọc 50 triệu đồng kèm giấy viết tay thỏa thuận nếu gia đình không bán thì phải đền gấp 12 lần tiền cọc và hẹn 45 ngày sau làm thủ tục công chứng sang nhượng. Đến ngày 23-3, sau khi công chứng xong, bà này chỉ trả 400 triệu đồng. Mãi đến tháng 9-2020, bà Phú mới đưa thêm 100 triệu đồng nữa và hẹn cuối tháng 10-2020 sẽ trả hết số tiền còn lại cùng bìa đỏ sau khi tách thửa.

Thế nhưng, đến khi bà Phú bị bắt thì gia đình mới biết bị lừa mất đất. Bởi, khi làm thủ tục công chứng chuyển nhượng, bà Phú đã “phù phép” tách thành 2 thửa. Trong đó, thửa đất số 1304 (ngang 10m) đứng tên bà Phú; thửa đất số 1305 (ngang 30m) đứng tên ông T.H.Đ. (em ruột bà Phú) rồi đem thế chấp ngân hàng. “Mẹ tôi không biết chữ, ra công chứng chỉ biết lăn tay. Tôi có đi theo nhưng lúc đó bà Phú không cho đọc giấy tờ gì, cũng đâu ngờ họ dùng thủ đoạn để lừa mình”, anh Kun cho hay.

Cũng theo anh Kun, sau khi được tại ngoại, bà Phú có đến nhà thuyết phục bán cho bà 30m ngang đất đã “lỡ” sang tên cho người khác với giá 1,6 tỷ đồng. Cộng với 300 triệu đồng còn nợ, tổng cộng bà Phú phải trả cho gia đình anh Kun 1,9 tỷ đồng. Ngày 27-8-2021, bà này đã đưa cho gia đình anh Kun 1 tỷ đồng và hứa trả 900 triệu đồng còn lại trong tháng 9-2021. Nhưng lúc đến hạn, gọi điện thì bà hẹn tới hẹn lui với lý do khó khăn do dịch bệnh.

Tương tự, tháng 5-2019, gia đình ông Siu Blúi (làng Jút 1) cũng bị “sập bẫy” khi bán một phần thửa đất số 894 cho bà Phú với giá 1,39 tỷ đồng. Chỉ chờ ông Blúi giao sổ đỏ (gồm 12 thửa đất), bà Phú đã lừa gia đình ông này đến Văn phòng công chứng làm thủ tục chuyển nhượng, tách thửa đất số 894 ra thành thửa đất số 991 (2.245m2) và thửa đất số 992 (733m2) cùng đứng tên ông L.S.T. Đến khi bà Phú bị bắt, một người phụ nữ tên L. tự nhận làm ở ngân hàng đến cho biết 2 sổ đỏ này đang thế chấp vay ngân hàng 3 tỷ đồng. Đồng thời, gia đình ông Blúi muốn lấy lại sổ đỏ thì phải mất thêm 12m ngang đất nữa...

Số “nạn nhân” của bà Phú chưa dừng lại ở đó mà còn thêm bà Puih HBui (làng Jút 1). Khi cắt bán cho bà Phú lô đất với giá 1,9 tỷ đồng, bà Puih HBui chẳng những chưa lấy 550 triệu đồng còn lại mà toàn bộ 61m ngang lô đất của bà Puih HBui đã bị tách thành 2 thửa đứng tên ông T.V.D. (em rể bà Phú), sau đó đem thế chấp ngân hàng. Nghiêm trọng hơn, trên phần đất này có nhà của bà HBui và nhà 1 người con và nay 2 gia đình ngày đêm sống trong thấp thỏm khi ngân hàng thông báo phát mãi tài sản.

Thủ tục mua, bán đất còn nhiều lỗ hổng?

Trở lại trường hợp của bà Puih HBui, khi Ngân hàng NN&PTNT Việt Nam-Chi nhánh Yên Đổ ra thông báo đề nghị giao tài sản thì bà này mới biết đất của mình đã bị thế chấp ngân hàng vay hơn 4 tỷ đồng. Lý giải vấn đề này, ông Bùi Xuân Thành-Giám đốc Chi nhánh Yên Đổ- cho biết: Khi ngân hàng tiến hành xác minh lại tài sản thế chấp của ông T.V.D. thì phát hiện trên đất có căn nhà của bà Puih HBui nên thông báo việc thực hiện các thủ tục bán tài sản theo quy định.

Trước câu hỏi của P.V, lúc thẩm định cho vay, ngân hàng có kiểm tra thực tế và có phát hiện nhà ở của bà này hay không thì ông Thành khẳng định: Nhân viên khi kiểm tra hồ sơ và xuống thẩm định thực tế thì có phát hiện căn nhà này. Tuy nhiên, theo ông Thành: “Trường hợp bà HBui, chúng tôi làm việc rất kỹ, có hồ sơ công chứng việc chuyển nhượng; bìa đỏ hợp pháp đứng tên ông T.V.D. nên chúng tôi mới cho giải ngân. Giá trị mảnh đất (61m ngang) hiện nay là rất lớn, nhưng chúng tôi vẫn thận trọng cho vay chưa đến 60% giá trị tài sản”. Theo ông Thành, ngân hàng đã mời bà HBui và những người liên quan lên làm việc, đồng thời thông báo việc bán tài sản thì gia đình này mới có ý kiến. Chính vì vậy, phía ngân hàng có thông báo đề nghị bà HBui bàn giao tài sản để bán thu hồi nợ.

Trong khi đó, ông Lương Đình Thảo-Giám đốc Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai huyện Ia Grai thì khẳng định: Hồ sơ liên quan được chuyển qua bộ phận một cửa. “Trong quá trình thụ lý, xác định hồ sơ đầy đủ thì giải quyết. Nếu muốn dừng hồ sơ thì phải có văn bản khẩn cấp tạm thời của tòa án hoặc các cơ quan liên quan. Vấn đề đúng hay sai giữa người này, người kia thuộc giao dịch dân sự. Cơ quan chúng tôi không có quyền can thiệp”, ông Thảo cho hay.

Liên quan đến hồ sơ công chứng, ông Đặng Minh Khanh- Công chứng viên Văn phòng Công chứng Đặng Minh Khanh (địa chỉ 674-Phạm Văn Đồng, TP Pleiku) khẳng định: Hồ sơ pháp lý đầy đủ, hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất được ký kết rõ ràng giữa các bên. Đối với người biết chữ thì cảnh báo họ đọc kỹ trước khi ký vào hợp đồng; còn đối với những người không biết chữ thì yêu cầu người làm chứng (phải là người địa phương) làm thông dịch. Tuy nhiên, ông Khanh cũng thừa nhận việc người làm chứng, thông dịch viên này có truyền đạt đúng nội dung trong hợp đồng hay những cảnh báo khác thì công chứng viên không biết.

Các cơ quan liên quan đều khẳng định mình làm đúng quy trình, quy định của pháp luật và không hề có sơ sót gì nhưng không biết kẽ hở đến từ đâu khiến người dân mất đất?

B.G.L