Iran đã đệ đơn kiện Mỹ lên Tòa án Công lý quốc tế (ICJ) từ hồi tháng 7, cáo buộc việc chính quyền Tổng thống Trump áp đặt lệnh trừng phạt nhằm vào Tehran là vi phạm thỏa thuận song phương năm 1955, được gọi là Hiệp ước Hữu nghị ít được biết đến, vốn quy định quan hệ kinh tế và lãnh sự giữa hai nước.

Một Cty du lịch đóng cửa ở Tehran do kinh tế khủng hoảng. Air France và British Airways cũng đã thông báo sẽ tạm dừng các chuyến bay đến Tehran vào tháng tới với lý do lợi nhuận quá thấp.  Ảnh: AFP

Ngày 27-8, Tòa án Công lý quốc tế (ICJ) mở phiên tòa xét xử tranh cãi pháp lý giữa Iran và Mỹ về việc Washington nối lại các trừng phạt làm hủy hoại nền kinh tế  quốc gia Hồi giáo.

Tổng thống Mỹ Donald Trump hành động như vậy sau khi rút khỏi thỏa thuận mang tên Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA) ký giữa Tehran và nhóm P5+1 (gồm Mỹ, Pháp, Anh, Nga, Trung Quốc và Đức) hồi năm 2015, vì cho rằng, đây là “một thỏa thuận thảm họa”. Mặc dù tất cả các bên còn lại tham gia thỏa thuận trên tìm cách thuyết phục, ông Trump vẫn kiên quyết rút Mỹ khỏi JCPOA.

Cần dỡ bỏ các lệnh trừng phạt Iran

Theo đơn kiện do Tehran gửi lên ICJ, Iran cho rằng, quyết định trừng phạt của Tổng thống Trump là nhằm mục đích “hủy diệt” nền kinh tế đang yếu kém của Iran và vi phạm Hiệp ước Hữu nghị năm 1955.

Và tại phiên tòa hôm nay, các luật sư của Iran đề nghị ICJ ra lệnh cho Mỹ phải dỡ bỏ các lệnh trừng phạt nhằm vào Tehran. Theo đó, luật sư Mohsen Mohebi cho rằng, việc Mỹ tái áp đặt các biện pháp trừng phạt nhằm vào Tehran là nhằm mục đích hủy hoại nền kinh tế của nước Cộng hòa Hồi giáo ở mức “nghiêm trọng nhất có thể”.“Mỹ đang công khai truyền bá chính sách cố tình hủy hoại nền kinh tế Iran cũng như các công dân và doanh nghiệp Iran ở mức nghiêm trọng nhất có thể”, luật sư Mohebi nói. Tuy nhiên, giới luật sư Mỹ cho rằng, tòa án LHQ không có thẩm quyền trong tranh chấp này. Bên cạnh đó, Hiệp ước Hữu nghị năm 1955 giữa hai nước không còn hiệu lực và lệnh trừng phạt mà Washington áp đặt đối với Tehran không vi phạm hiệp ước nói trên.

Các lệnh trừng phạt Iran được dỡ bỏ theo thỏa thuận hạt nhân lịch sử JCPOA. Nhưng hồi đầu tháng này, Tổng thống Trump tái áp dụng một loạt trừng phạt đơn phương nghiêm ngặt đối với Iran, mà theo Washington là nhằm mục đích kiềm chế tham vọng hạt nhân của nước Cộng hòa Hồi giáo. Điều khiến Tehran lo ngại là gói trừng phạt thứ hai sẽ có hiệu lực từ đầu tháng 11 tới, nhằm vào lĩnh vực năng lượng và dầu mỏ quan trọng của Iran.

Iran đang lo lắng?

Iran đã đệ đơn kiện Mỹ lên ICJ từ hồi tháng 7, cáo buộc việc chính quyền Tổng thống Trump áp đặt lệnh trừng phạt nhằm vào Tehran là vi phạm thỏa thuận song phương năm 1955, được gọi là Hiệp ước Hữu nghị. Tehran nói thêm rằng Mỹ không có quyền tái áp đặt các biện pháp này và yêu cầu được đền bù thiệt hại.

Thực tế cho thấy, kể từ khi Mỹ rút khỏi JCPOA, kéo theo tái áp đặt lệnh trừng phạt, đồng rial của Iran mất một nửa giá trị. Một loạt Cty quốc tế, trong đó có các tập đoàn Total, Peugeot và Renault của Pháp…đã ngừng hoạt động tại quốc gia Hồi giáo này. Cả Air France và British Airways đều đã thông báo ngừng các chuyến bay đến Tehran từ tháng 9 tới với lý do lợi nhuận quá thấp. Không chỉ đối với kinh tế, chính trường Iran cũng đang cho thấy nhiều bất ổn. Hôm 26-8, Bộ trưởng Kinh tế Masoud Karbasian bị Quốc hội nước này bỏ phiếu bãi nhiệm với lý do thiếu khả năng xử lý khủng hoảng kinh tế và đối phó các lệnh cấm vận của Mỹ. Đây là đòn giáng mạnh vào Tổng thống Rouhani trong bối cảnh ông đang chịu áp lực phải cải tổ đội ngũ kinh tế của mình.

Những bất ổn trên chính trường và khủng hoảng của nền kinh tế dường như cho thấy, Iran đang lo lắng trước đòn trừng phạt của Mỹ. Và Tehran muốn đòi lại công bằng. Nhưng mọi việc không dễ dàng như vậy. Theo kế hoạch, tòa sẽ làm việc trong 4 ngày, nhưng dự kiến tòa mất vài tháng để quyết định liệu có nên ra phán quyết về đề nghị của Tehran hay không, trong khi một phán quyết cuối cùng cho vụ kiện này có thể mất đến vài năm.

KHẢ ANH