Đăng đàn trả lời chất vấn của đại biểu  Quốc hội, ngày 17-11, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Trương Minh Tuấn giải đáp hàng loạt câu hỏi nóng trong lĩnh vực quản lý, như: Xây dựng Chính phủ điện tử gắn với cải cách hành chính; an ninh, an toàn thông tin mạng; phát triển thị trường dịch vụ công nghệ thông tin; vấn đề báo chí, mạng xã hội...

Bộ trưởng Trương Minh Tuấn trả lời chất vấn của Đại biểu Quốc hội.

Hiệu quả Chính phủ điện tử chưa cao

Nội dung về xây dựng Chính phủ điện tử nhận được sự quan tâm của nhiều đại biểu. Đại biểu Vũ Thị Nguyệt (Hưng Yên) không phủ nhận việc triển khai Chính phủ điện tử mang lại lợi ích cho người dân, tuy nhiên hiệu quả chưa cao, chưa tương xứng tiềm năng. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng đưa ra giải pháp nâng cao hiệu quả Chính phủ điện tử thời gian tới.

Bộ trưởng Trương Minh Tuấn cho biết, trong những năm qua, thực hiện Nghị quyết 36a về Chính phủ điện tử và Chương trình quốc gia về ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong hoạt động của các cơ quan Nhà nước giai đoạn 2016 – 2020, hoạt động ứng dụng CNTT đã được đẩy mạnh tại các bộ, ngành. Tuy nhiên, bên cạnh mặt tích cực còn nhiều hạn chế.

Thời gian tới, Bộ Thông tin và Truyền thông tiếp tục tham mưu giúp Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành văn bản quy phạm pháp luật để xác định rõ trách nhiệm của người đứng đầu trong việc ứng dụng CNTT gắn với cải cách hành chính và xây dựng Chính phủ điện tử. Ngoài ra, Bộ cũng phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính hoàn thiện cơ chế quản lý đầu tư tài chính về ứng dụng CNTT.

Giải trình thêm về việc xây dựng Chính phủ điện tử, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho rằng cần phải nhìn thẳng vào thực tế là dù đã rất tích cực, cố gắng nhưng Việt Nam vẫn chỉ đứng xung quanh vị trí 80, có năm tụt xuống vị trí thứ 113 trên thế giới. Năm 2016, Việt Nam đứng ở thứ 89. Cả 3 nhóm tiêu chí để đánh giá gồm: hạ tầng, nguồn nhân lực và cung cấp dịch vụ công trực tuyến, Việt Nam đều còn hạn chế.

Phó Thủ tướng thông tin, tính đến tháng 7-2017, cả nước có 109.644 dịch vụ công, trong đó khoảng 95% nằm ở cấp tỉnh trở xuống. Mới có 1% số dịch vụ công được cung cấp ở mức 4,5% ở cấp độ 3. Bộ Tài chính có 943 dịch vụ có tới 26% dịch vụ được thực hiện ở cấp 4 nhưng Bộ Kế hoạch và Đầu tư chỉ có 2% và Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội chỉ có 0,4% dịch vụ thực hiện ở cấp độ 4.

Cần  xác định phải ứng dụng CNTT để xây dựng Chính phủ điện tử. Việc này không chỉ có ý nghĩa giảm biên chế, tiết kiệm thời gian, chi phí của người dân, của doanh nghiệp, mà quan trọng hơn là góp phần công khai, minh bạch, chống tiêu cực, chống tham nhũng - Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Theo Phó Thủ tướng, điều quan trọng hàng đầu là nhận thức, phải vượt qua tâm lý ngại dùng công nghệ hiện đại và thẳng thắn chỉ rõ “còn một bộ phận ngại công khai, minh bạch, lo ngại nếu ứng dụng CNTT vào điều hành coi như tự nhiên mình bị giám sát”. Bên cạnh đó là hội chứng “cục bộ”, dữ liệu có nhiều nhưng nằm mỗi nơi một tí, không ai chịu liên thông, chia sẻ với nhau; hoặc tâm lý muốn tự mình làm hết, muốn mua máy tính, mua phần mềm để tự làm, nhưng làm không ra dịch vụ thì đó là lãng phí. “Từ hai năm nay Chính phủ đã rất quyết liệt chỉ đạo, đầu tiên là khuyến khích và tới là bắt buộc phải thuê dịch vụ”, Phó Thủ tướng cho hay.

Hơn 11.000 vụ tấn công mạng

Đề cập tới vấn đề an ninh mạng, an toàn thông tin, Bộ trưởng Trương Minh Tuấn cho biết hiện tượng tấn công mạng ngày càng phổ biến; dẫn tới lộ, lọt thông tin và thiệt hại cho các cá nhân, tổ chức. Đây cũng là vấn đề với nhiều quốc gia khác. Tại Việt Nam từ đầu năm đến nay đã ghi nhận hơn 11.000 vụ tấn công mạng dưới các hình thức khác nhau. Tại Hội nghị APEC, phát hiện 27 cuộc tấn công có chủ đích vào hệ thống máy chủ, trung tâm báo chí; 17 lỗ hổng được phát hiện và hàng nghìn cuộc có nguy cơ tấn công.

“Không có hệ thống thông tin nào là an toàn tuyệt đối trong thời gian dài, ngay cả hệ thống quan trọng của các quốc gia phát triển, nên công tác đảm bảo an toàn thông tin là công tác mang tính chất thường xuyên và liên tục”, người đứng đầu ngành Thông tin – Truyền thông cho hay.

Theo Bộ trưởng, hiện có 41% cơ quan, tổ chức không thực hiện việc kiểm tra, đánh giá quản lý rủi ro về an toàn thông tin nên không phát hiện được nguy cơ mã độc tiềm ẩn trong hệ thống; 51% chưa có quy trình thao tác chuẩn để phản hồi, xử lý khi xảy ra sự cố; 73% chưa triển khai các biện pháp an toàn thông tin theo quy định... Nguyên nhân là do nhận thức về bảo đảm an toàn thông tin mạng chưa đầy đủ.

Đề cập đến vấn đề an toàn an ninh thông tin, Phó Thủ tướng khẳng định không thể không ứng dụng CNTT, nhưng nếu không đảm bảo an toàn thông tin thì nguy hại vô cùng. An toàn thông tin của Việt Nam đứng thứ 100, tức là trung bình yếu, trong đó, những chỉ số liên quan đến ý thức và hành vi của người dân thì Việt Nam thuộc loại yếu nhất trên thế giới. Hiện nay, trên thế giới, cứ 1 giây có 176 sự cố liên quan đến an toàn, an ninh thông tin, có 3 cuộc tấn công mạng có chủ đích, 4 mã độc được phát tán ra. Cứ 100 thư rác trên thế giới thì Việt Nam chiếm 11,17%.

Tăng cường “năng lượng tốt” cho mạng xã hội

Đánh giá Bộ đã có nhiều giải pháp để kiểm soát lượng thông tin xấu, độc hại trên internet và mạng xã hội, tuy nhiên lượng tin giả, tin xuyên tạc, thông tin chống phá chế độ, bôi nhọ lãnh đạo vẫn còn nhiều, gây bất an dư luận và ảnh hưởng không tốt đến Đảng, Nhà nước, đại biểu Đinh Thị Kiều Trinh (Nghệ An) chất vấn Bộ trưởng về giải pháp đột phá để tăng cường công tác quản lý và kiểm soát chặt chẽ thông tin trên mạng xã hội.

Theo Bộ trưởng Trương Minh Tuấn, Việt Nam là quốc gia đi đầu trong ứng dụng CNTT ở khu vực. 15 năm trước đây, không ai nghĩ mạng xã hội và internet phát triển ở Việt Nam như ngày hôm nay. Giới trẻ Việt Nam cũng ứng dụng rất nhanh CNTT và sử dụng CNTT rất giỏi. Internet, mạng xã hội ra đời đã mang lại nhiều tiện ích cho con người, làm cho con người xích lại gần nhau, giao lưu với nhau và mọi người cảm thấy gần gũi. Kho kiến thức đồ sộ, khổng lồ của mạng xã hội giúp mọi người có thể truy cập, tìm kiếm kiến thức mọi nơi, mọi lúc. “Vai trò của mạng xã hội và Internet là không thể phủ nhận và không ai có thể đi ngược xu hướng tiếp cận sự phát triển của mạng xã hội và Internet”, Bộ trưởng khẳng định.

Bên cạnh những tiện ích rất lớn đó, Bộ trưởng cho rằng những tác hại do mạng xã hội đem lại không phải là nhỏ. Đó là những thông tin bôi nhọ, xúc phạm danh dự, nhân phẩm, xâm hại đời tư, kích động bạo lực, khiêu dâm, chia rẽ dân tộc, tôn giáo ngày càng phát triển nhiều hơn. Song “đừng có coi việc sử dụng mạng xã hội là xấu, mà phải coi ý thức của người dùng mạng xã hội như thế nào là một vấn đề”, Bộ trưởng nhận định. Theo Bộ trưởng, hiện nay ở Việt Nam có khoảng 53 triệu người sử dụng facebook, gần 70% dân số sử dụng Internet. “Khi sử dụng facebook, hầu hết vẫn là người tốt, người ta vẫn rất “người” với nhau trên mạng xã hội nhưng chỉ có một bộ phận nhỏ, cho dù có 1-2 triệu người cũng vẫn là nhỏ so với 53 triệu người, nhưng mà cái năng lượng đen, năng lượng xấu của số người sử dụng đó ảnh hưởng rất lớn đến môi trường mạng xã hội”, Bộ trưởng cho hay.

Bộ trưởng Thông tin – Truyền thông đưa ra một thực trạng là xúc phạm nhau trên mạng xã hội vì bất kỳ lý do gì đang là vấn đề nhức nhối, thậm chí có những người tự tử vì bị bôi xấu trên mạng xã hội. “Ném đá tập thể” trên mạng xã hội, tung ra những lời lẽ chửi bới, lăng mạ nhau trên mạng xã hội một cách bất chấp, không đặt mình vào vị trí của nạn nhân, dẫn đến tình trạng “năng lượng xấu” bắt đầu lấn lướt trên mạng xã hội. Trong khi đó, nói tốt trên mạng xã hội thì ít người quan tâm.

Nói về giải pháp, Bộ trưởng cho biết, thời gian qua, Bộ đã làm việc với nhiều cơ quan liên quan phối hợp xử lý để tăng cường “năng lượng tốt”, giảm bớt và đi đến hạn chế tối đa “năng lượng xấu” trên mạng xã hội. Bộ Thông tin và Truyền thông tăng cường cùng Ban Tuyên giáo Trung ương và các cơ quan liên quan tuyên truyền làm rõ tiện ích, vai trò to lớn của mạng xã hội, đồng thời cũng làm rõ hạn chế của mạng xã hội.

Hiện Việt Nam có hơn 300 mạng xã hội trong nước, nhưng người dùng mạng xã hội trong nước rất ít, chủ yếu là sử dụng mạng xã hội nước ngoài, trong đó đa số là facebook và google. Đây là hai mạng xã hội hiện đại, có nhiều tiện ích và giao lưu rất rộng lớn. Bộ đã làm việc với các mạng xã hội nước ngoài, đề nghị khi đã hoạt động trên lãnh thổ Việt Nam cũng phải tuân thủ pháp luật Việt Nam. Trong thời gian vừa qua, Bộ Thông tin và Truyền thông đã tác động để gỡ bỏ gần 5.000 clip xâm hại đến lợi ích của Đảng, Nhà nước và nhân dân; xâm hại đến quyền của cá nhân trên YouTube. Bên cạnh đó, Bộ tăng cường hoạt động của các mạng xã hội trong nước, tiếp tục chỉ đạo phối hợp cùng Ban Tuyên giáo Trung ương đẩy mạnh thông tin trên báo chí. “Dùng thông tin tích cực trên báo chí để đẩy lùi thông tin tiêu cực trên mạng xã hội”, Bộ trưởng nêu rõ.

Cũng theo Bộ trưởng Trương Minh Tuấn, báo chí hiện nay đang ở tình trạng bị mạng xã hội dẫn dắt,  phải làm thế nào để chính báo chí là hạt nhân dẫn dắt, định hướng thông tin đúng trên mạng xã hội.

Phóng viên thường trú phải “có đủ điều kiện”

Nội dung được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm là công tác quản lý nhà nước về báo chí, truyền thông; giải pháp xử lý một số tồn tại, hạn chế trong hoạt động báo chí như thông tin giật gân, câu khách, sai sự thật, tình trạng một số phóng viên hù dọa doanh nghiệp. Bộ trưởng Trương Minh Tuấn khẳng định, vai trò của báo chí từ trước đến nay rất rõ ràng. Nếu không có báo chí thì mọi mặt của đời sống xã hội không được phản ánh đầy đủ. Từ khi Đảng thành lập đến nay, báo chí luôn luôn đồng hành và phản ánh mọi hoạt động của Đảng, Nhà nước, nhân dân. Báo chí luôn tiên phong, góp phần tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng; đưa chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước vào cuộc sống. “Những sai phạm của báo chí là rất lớn, tuy nhiên sai phạm đó cũng không thể làm biến dạng dòng chảy chính của nền báo chí cách mạng Việt Nam hiện nay”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Trả lời đại biểu Nguyễn Phương Tuấn về việc xử lý phóng viên thường trú vi phạm pháp luật, hù dọa doanh nghiệp, Bộ trưởng cho rằng, theo quy định của Luật Báo chí hiện hành, việc thành lập các văn phòng đại diện, phóng viên thường trú được phân cấp cho địa phương thực hiện. Các cơ quan báo chí đều có quyền thành lập văn phòng đại diện ở các địa phương. Nhiều phóng viên thường trú đã làm cho tờ báo của mình có giá trị hơn bởi vì tin, bài sát hơn, đúng hơn cho bạn đọc ở địa phương. “Tôi không đồng tình phóng viên thường trú cứ phải khen địa phương. Khen đúng nhưng phải biết chê, chê cho thích đáng, góp phần giúp địa phương khắc phục yếu kém để vươn lên”, Bộ trưởng cho biết.

Bộ trưởng thừa nhận, gần đây có tình trạng phóng viên thường trú vi phạm pháp luật, hù dọa doanh nghiệp. Bộ Thông tin và Truyền thông đã kiên quyết xử lý các trường hợp không thực hiện đúng tôn chỉ, mục đích như xử phạt vi phạm hành chính, đình bản hoạt động, xử lý phóng viên thường trú, nhưng tình trạng này gần đây hầu như không giảm. Thời gian qua, Bộ Thông tin và Truyền thông đã phối hợp với Ban Tuyên giáo Trung ương, các cơ quan liên quan lập 5 đoàn kiểm tra tại miền Trung, Tây Nguyên và Tây Nam Bộ. Hiện nay, Bộ đang tổng hợp lại để xem xét, xử lý, đề ra giải pháp căn cơ, trong đó chính cơ quan báo chí phải cử đúng người, phóng viên đủ năng lực, trình độ; tổ chức văn phòng, cơ quan thường trú có đủ điều kiện để thực hiện nhiệm vụ được giao.

N.L (tổng hợp)

Hành vi gian lận trong thanh toán đang gia tăng, rất đáng lo ngại Tiếp tục phiên chất vấn và trả lời chất vấn, sáng 17-11, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Lê Minh Hưng giải đáp câu hỏi của các đại biểu Quốc hội liên quan đến việc quản lý hoạt động của các công ty tài chính tiêu dùng; việc xếp hạng tín nhiệm các ngân hàng; giải pháp để bảo đảm an ninh, an toàn trong hoạt động thanh toán... Trả lời đại biểu Bạch Thị Hương Thủy (Hòa Bình) về việc thời gian qua đã xảy ra nhiều vụ gian lận trong thanh toán điện tử, thanh toán thẻ, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã xử lý thế nào để đảm bảo quyền lợi của khách hàng, Thống đốc Lê Minh Hưng cho biết: Các hành vi gian lận trong thanh toán là vấn đề đang gia tăng, rất đáng lo ngại ở các nước. Theo thống kê của tổ chức phát hành thẻ quốc tế visa Master, năm 2015 tổng số tiền thiệt hại từ các hành vi gian lận trong giao dịch là khoảng 21 tỷ USD. Mức thiệt hại của Việt Nam chỉ bằng 1/3 mức bình quân thế giới, nhưng hiện tượng này đang có chiều hướng gia tăng. Thống đốc khẳng định Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sẽ tập trung vào các quy định pháp lý về an ninh an toàn trong hệ thống, chuyển từ thẻ từ sang thẻ chip để đảm bảo tính bảo mật cao hơn; áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế về an toàn và bảo mật hệ thống công nghệ thông tin, hệ thống thanh toán; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát hệ thống thanh toán thẻ. Đặc biệt, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cũng phối hợp với Bộ Công an và các bộ, ngành liên quan thanh tra giám sát, phổ biến các hành vi vi phạm; chỉ đạo các tổ chức tín dụng tăng cường ngăn ngừa, phòng chống các hành vi vi phạm; xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật trong hoạt động tổ chức tín dụng - Thống đốc khẳng định.