Hiện nay, tình trạng bán thuốc không cần bác sĩ kê đơn diễn ra phổ biến ở hầu hết các hiệu thuốc tư nhân trong cả nước. Người mua thiếu hiểu biết, các nhà thuốc lại vô tư bán thuốc theo yêu cầu. Chính việc tự ý sử dụng thuốc không theo chỉ dẫn của bác sĩ có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm cho người bệnh.

Nhà thuốc vô tư bán thuốc theo yêu cầu của người mua mà không cần đơn.

Mượn toa thuốc đi mua

Chuyện bệnh nhân ở Sơn La tử vong vì sử dụng 19 viên hạ sốt Paracetamol 500mg trong 2 ngày một lần nữa là hồi chuông cảnh tỉnh cho người bệnh khi tự ý sử dụng thuốc một cách thiếu hiểu biết. Trên thực tế, có một số thuốc rất thông dụng không nằm trong danh mục phải kê đơn, chúng ta hoàn toàn có thể mua bất cứ ở quầy thuốc tây nào, nhưng do người bệnh không hiểu đúng, hiểu đủ đã dẫn đến những hậu quả đau lòng, chưa nói đến những loại thuốc đặc biệt phải được kê đơn thì hiểm họa sẽ khôn lường hơn.

Dạo một vòng qua các nhà thuốc, chúng tôi dễ dàng nhận thấy tình trạng bán thuốc cho bệnh nhân không có đơn bác sĩ diễn ra rất… bình thường. Tâm lý bệnh nhân khi đau muốn ra nhà thuốc mua cho nhanh, ngại đến bệnh viện thăm khám phải xếp hàng đợi lâu, thủ tục hành chính nhiêu khê có khi ngồi xếp hàng cả buổi sáng mới khám xong. Bà Nguyễn Thị Liên (trú đường Trần Cao Vân, Thanh Khê, Đà Nẵng) cho hay: "Người bệnh thường có chung tâm lý ưa nhanh gọn. Đôi lúc đau họng mà đến bệnh viện khám phải đợi chờ hết nửa ngày chi bằng ra quầy thuốc mua ít viên kháng sinh uống cho nhanh. Nay sợ không có tiền thôi chứ không sợ không mua được thuốc để uống".

Có mặt tại một tiệm thuốc tây tư nhân trên đường Nguyễn Lương Bằng, trong hơn 10 người vào mua thuốc thì chỉ có 2 người mang theo đơn. Tuy nhiên, một trong số đó lại sử dụng đơn thuốc mượn từ người khác. Qua tìm hiểu được biết bệnh nhân này vì nghe hàng xóm mô tả các triệu chứng bệnh thấy giống mình uống thuốc đã lành nên mượn toa mua vài liều uống để đỡ mất công đi khám.

Dùng thuốc bừa bãi dẫn đến suy gan, suy thận…

Vấn đề đáng nói ở đây, nếu như người bệnh vì thiếu hiểu biết, chủ quan mà tự ý đi mua thuốc đã là hiểm họa thì những dược sĩ, bác sĩ cũng là những người đang "tiếp tay" cho những mối nguy hại ấy tấn công tính mạng con người. Bác sĩ Lâm Tứ Trung - Giám đốc Bệnh viện Tâm thần Đà Nẵng cho rằng: Việc người dân tự ý mua thuốc hoặc mua thuốc theo đơn "một lần dùng mãi" một phần là do đội ngũ y, bác sĩ tư vấn chưa ổn, chưa đến nơi đến chốn.

Cùng một bệnh lý trên một bệnh nhân, tùy thời điểm phát bệnh sẽ có cách điều trị khác nhau. Thậm chí trong một phác đồ điều trị trên một bệnh nhân trong một thời điểm cũng đã khác nhau. Quá trình điều bị bác sĩ theo dõi các bệnh lý, tiểu sử bệnh của bệnh nhân để có những cách xử lý khác nhau (thay thế các loại thuốc, nặng hơn hoặc nhẹ hơn). Chính vì vậy, bệnh nhân không thể tự ý mang đơn đó dùng đi dùng lại liên tục (trong trường hợp điều trị ngoại trú). Dùng bừa bãi thuốc không theo chỉ định sẽ dẫn đến tình trạng suy gan, suy thận dẫn đến tử vong.

Cũng theo bác sĩ Trung, một lý do khác dẫn đến tình trạng người dân tự ý mua thuốc không kê đơn là dịch vụ tư vấn của các dược sĩ đứng quầy chưa đảm bảo. Người bệnh thì ưa nhanh gọn, trong khi dược sĩ thì tận tình và phục vụ nhanh chóng, thậm chí nghe hỏi mua là bán mà không hỏi cặn kẽ ngoài bệnh này bệnh nhân còn có bệnh nào khác không, dẫn đến tình trạng bệnh này chưa chữa xong thì bệnh khác trở nên trầm trọng...

Việc tự ý mua thuốc không qua kê đơn của bác sĩ tiềm ẩn hiểm họa khôn lường.

Nguyên nhân của tình trạng kháng thuốc

Trong vai một bệnh nhân đang cần một số thuốc điều trị đau nửa đầu (Migraine), mặc dù không có đơn nhưng P.V không khó để mua nó ở bất kỳ một hiệu thuốc tây nào. Đáng nói, những loại thuốc điều trị Migraine này nằm trong danh sách 30 danh mục thuốc cần phải kê đơn và bán theo đơn thuốc theo quy định của Bộ Y tế. Điều này để thấy rằng, việc bán thuốc không kê đơn đối với những loại thuốc nằm trong danh mục bắt buộc diễn ra rất phổ biến. Thuốc là con dao 2 lưỡi, nếu được điều trị đúng sẽ có tác dụng tốt, ngược lại sẽ đem đến tác hại khôn lường cho người bệnh. Không những thế, nếu điều trị không đúng cách có thể gây kháng thuốc trên bệnh nhân.

Theo ý kiến của một số bác sĩ đang công tác trong các bệnh viện tại Đà Nẵng, nguyên nhân dẫn đến tình trạng kháng thuốc trên bệnh nhân xuất phát từ việc sử dụng thuốc, đặc biệt là thuốc kháng sinh một cách bừa bãi; người dân tự ý điều trị kháng sinh, mua thuốc không kê đơn của bác sĩ, uống thuốc không đúng quy định, không đúng phác đồ. Hiện nay, Việt Nam là một trong những quốc gia nằm trong tình trạng báo động về tình trạng kháng thuốc.

Theo đó, tình trạng kháng thuốc của vi khuẩn phế cầu (Streptococcus pneumoniae) gia tăng và được ghi nhận khoảng 30-40%. Đây là loại vi khuẩn nguy hiểm, cư trú ở vùng hầu họng của người trưởng thành, dẫn đến các bệnh như viêm phổi, viêm màng não, nhiễm trùng huyết. Trong trường hợp một bệnh nhân bị mắc vi khuẩn phế cầu nếu kháng tất cả các loại thuốc kháng sinh thì nguy cơ tử vong là rất cao.

Thực tế, có rất nhiều bệnh nhân mang theo toa đến mua thuốc, trong đó có thuốc kháng sinh và liều thuốc được chỉ định sử dụng trong 7 ngày. Tâm lý người bệnh, đặc biệt là những người dân các xã vùng ven còn khó khăn nghĩ rằng chỉ cần uống ít ngày là đỡ bệnh nên không cần mua hết toa tốn kém. Vì vậy, họ cứ vô tư cắt bớt từ 7 ngày xuống còn 3 ngày nhưng dược sĩ vẫn bán mà không hề tư vấn để người bệnh hiểu. Trong trường hợp người bệnh dùng thuốc không đúng liệu trình, không tuân thủ chỉ định của bác sĩ thì sẽ dẫn đến tình trạng "nhờn thuốc" và kháng thuốc về sau. Đây cũng chính là vấn đề cần được xem lại một cách nghiêm túc để đi đến một giải pháp lâu dài của ngành y trước tình trạng kháng thuốc hiện nay ở nước ta.

Việc bán thuốc không kê đơn cho người bệnh là rất nguy hiểm. Chính vì vậy, kê đơn thuốc là việc rất quan trọng đối với cả bệnh nhân và thầy thuốc. Người dân phải tự ý thức được việc mua thuốc phải có đơn của bác sĩ là mình đang cứu mình, đừng vì thói quen nhanh gọn, tiện lợi mà rước họa vào thân. Ngoài việc các quầy thuốc phải thực hiện nghiêm quy định của Bộ Y tế thì các cơ quan chức năng cần tiến hành xử phạt mạnh tay đối với những trường hợp bán thuốc không đúng chỉ định.

 TRANG TRẦN