Nguồn cơn vụ nổi loạn

Các lực lượng của Wagner từng có thời gian phối hợp với quân đội Nga trong chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine. Suốt nhiều tháng qua, lãnh đạo Wagner Yevgeny Prigozhin cho rằng các lực lượng của Wagner chịu thương vong nặng nề do thiếu đạn dược, và đe dọa sẽ rút quân, khiến mối quan hệ giữa hai bên ngày càng rạn nứt trong bối cảnh xung đột tại Ukraine chưa có hồi kết.

Căng thẳng dần tăng khi ông Prigozhin từ chối yêu cầu ký hợp đồng phục vụ với Bộ Quốc phòng Nga. Theo TASS, ngày 23-6, một số bản ghi âm đã được đăng trên kênh Telegram của người sáng lập Wagner. Trong bản ghi âm này, ông Prigozhin đặc biệt tuyên bố rằng các đơn vị của mình đã bị tấn công và đổ lỗi cho giới chức quân sự Nga vì điều này. Chia sẻ trong một tuyên bố bình luận về vụ tấn công mà ông đề cập, ông Prigozhin cho biết: "Một số lượng lớn các tay súng của chúng tôi đã thiệt mạng. Chúng tôi sẽ quyết định cách phản ứng của chúng tôi. Bước tiếp theo là của chúng tôi". Sau đó, ông tuyên bố sẽ hành quân đến Moscow. Đăng tải trên Telegram, ông Prigozhin đã kích động bạo lực, tuyên bố mình có 25.000 quân và "25.000 người trong chúng tôi đang chờ đợi với tư cách là lực lượng dự bị chiến thuật và lực lượng dự bị chiến lược... Ai muốn thì tham gia cùng chúng tôi".

Ông Prigozhin sau đó tuyên bố lực lượng Wagner đã kiểm soát các cơ sở quân sự và sân bay ở Rostov-on-Don. Ông Prigozhin cho biết ông đang ở Rostov-on-Don và người của Wagner không ngăn cản các sĩ quan thực hiện nhiệm vụ. Cũng theo CNN, một tuyên bố ngắn trên mạng xã hội Telegram của Wagner cho biết lực lượng này đã nắm quyền kiểm soát các cơ sở quân sự của Nga tại thành phố Voronezh.

Căng thẳng tiếp tục leo thang trong ngày 24-6, khi các nhóm quân Wagner tiếp tục từ Rostov on Don tiến qua Voronezh rồi hướng về Moscow. Ông Prigozhin cho biết lực lượng Wagner có lúc cách thủ đô Nga khoảng 200km. Thị trưởng Moscow Sergei Sobyanin cảnh báo tình hình ở thủ đô là "khó khăn" khi lực lượng của nhóm lính đánh thuê Wagner di chuyển hướng tới Moscow, thủ đô cũng phát lệnh chuẩn bị chống khủng bố.

Tuy nhiên, tối 24-6 (rạng sáng 25-6 giờ Việt Nam), ông Prigozhin bất ngờ ra lệnh cho các thành viên Wagner trở về doanh trại để "tránh đổ máu".

Sẽ trừng phạt những người phản quốc

Bộ Quốc phòng Nga đã bác bỏ mạnh mẽ những cáo buộc trên của ông Prigozhin. Cơ quan này khẳng định tất cả tin nhắn và video phát tán trên mạng xã hội về vụ tấn công đó "đều không đúng với thực tế và là thông tin khiêu khích". Chính quyền Nga cũng đã mở cuộc điều tra hình sự đối với ông Prigozhin về việc dàn dựng một cuộc nổi dậy vũ trang.

Trong bài phát biểu đầu tiên về tình hình liên quan tập đoàn quân sự tư nhân Wagner, Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết Nga sẽ trừng phạt những người phản quốc, chuẩn bị nổi loạn vũ trang. Tổng thống Putin cho biết nỗ lực nổi dậy của ông Prigozhin là hành vi phản bội đối với nước Nga và người dân nước này. Ông Putin tuyên bố rằng các cơ quan thực thi pháp luật của Nga sẽ có những hành động kiên quyết để lập lại trật tự. "Tham vọng quá mức và quyền lợi cá nhân đã dẫn đến phản quốc. Phản bội đất nước, phản bội người dân của mình và sự nghiệp mà những binh sĩ và chỉ huy của Wagner đã chiến đấu và hy sinh khi sát cánh bên các đơn vị khác của chúng ta", ông Putin cho biết.

Tổng thống Putin lập luận rằng nước Nga hiện nay đang tiến hành một cuộc đấu tranh cam go cho tương lai của quốc gia. Ông nhấn mạnh về cơ bản, toàn bộ sức mạnh của bộ máy quân sự, kinh tế và thông tin của phương Tây đang hướng vào Moscow. "Đây là cuộc đấu tranh mà vận mệnh của dân tộc ta sẽ được quyết định, nó đòi hỏi tinh thần đoàn kết của tất cả các lực lượng, sự đồng lòng, hợp nhất và trách nhiệm", ông Putin nói. Theo Tổng thống Nga, tất cả các xung đột, bất hoà nội bộ phải gác lại vào lúc này vì "kẻ thù bên ngoài có thể lợi dụng điều đó để làm suy yếu đất nước từ bên trong".

Kết thúc bài phát biểu trước toàn thể nhân dân, Tổng thống Putin cam kết sẽ thực hiện mọi hành động có thể để bảo vệ đất nước, bảo vệ trật tự hiến pháp, cuộc sống, an ninh và quyền tự do của công dân Nga.

Thỏa thuận chấm dứt xung đột

Điện Kremlin cuối ngày 24-6 cho biết, Nga và lực lượng quân sự tư nhân Wagner đã đạt được thỏa thuận giảm căng thẳng sau nỗ lực hòa giải của Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko.

Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết, theo thỏa thuận các lực lượng Wagner sẽ rút về khu lều trại dã chiến của mình, nhằm chấm dứt đổ máu. Ông Prigozhin sẽ "đến Belarus" và Nga sẽ hủy điều tra hình sự đối với ông này về tội nổi loạn vũ trang. Ngoài ra, các tay súng Wagner tham gia vào "cuộc tuần tra đòi công lý" sẽ được miễn trừ trừng phạt nhờ những đóng góp của họ cho chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraine. Mặc dù Tổng thống Putin trước đó tuyên bố sẽ nghiêm trị những người tham gia vào vụ nổi loạn của Wagner, nhưng ông Peskov nhấn mạnh, thỏa thuận nhằm mục đích cao hơn là tránh xung đột và đổ máu. Những thành viên Wagner không tham gia vào cuộc binh biến được phép ký hợp đồng với Bộ Quốc phòng Nga.

Ông Peskov cũng bác bỏ khả năng vụ việc vừa qua sẽ tác động tới chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine. Người phát ngôn Điện Kremlin cũng gửi lới cảm ơn tới Tổng thống Lukashenko trong vai trò trung gian giúp xử lý cuộc nổi loạn này. Cùng ngày, hãng tin TASS đưa tin mọi hạn chế trước đó được áp đặt với các tuyến đường cao tốc ở Nga đã được dỡ bỏ.

AN BÌNH