Nghĩ về phía gian truân
(Cadn.com.vn) - Thằng bé mới chỉ mười bảy tuổi nhưng gương mặt và phong cách khá già dặn. Ban đầu tôi gọi nó là anh. Nó cười, nụ cười toát lên vẻ ngây thơ: "Em còn nhỏ mà! Cứ gọi bằng tên đi!".
Nó ở trọ cùng địa chỉ với tôi. Hai dãy nhà trọ với 20 căn hộ đều trên hai mươi tuổi, chỉ có nó là nhỏ tuổi nhất. Càng ngạc nhiên hơn, nó chỉ ở trọ một mình. Với dáng vẻ đen đúa, bặm trợn và lực điền, cư dân trong khu nhà trọ không ai muốn tiếp chuyện với nó. Có chăng là câu xã giao, cái gật đầu ích kỷ. Còn lại thì là ánh mắt ái ngại, nghi ngờ. Tôi lại nghĩ khác. Cũng là dân miền Tây, lại ở cái làng quê nghèo xơ xác nên tôi hiểu được tâm trạng của nó. Vì nghèo, nó vứt lại sách vở, tuổi thơ, mái ấm nơi quê nhà để bươn chải lên Sài Gòn. Thường xuyên gần nó, tôi mới hiểu được nỗi lòng của một đứa trẻ lắm khát khao, muốn được vươn lên trong cuộc sống từ chính đôi tay lam lũ của mình.
Nhà nó ở mũi Cà Mau. Gia đình nó quanh năm phải nhọc nhằn bằng nghề đi biển, đánh bắt thuê. Mới 13 tuổi nó buộc phải nghỉ học rồi cùng các anh, các chú dong buồm ra khơi. Khác với những đứa trẻ trong xóm, tuổi thơ của nó chẳng bao giờ có được hình ảnh tắm sông, chân trần cắp sách đi học hay đội mưa cùng lũ bạn ra đồng bắt cá... Bóng dáng biển khơi luôn thường trực trong nó. Nhiều đêm nhớ nhà, giật mình tỉnh giấc thấy mình đang lênh đênh trên biển, nó bật khóc. Được các anh, các chú an ủi, nó cũng nguôi đi. Nó kể, nhiều khi nghĩ đến tương lai, nó thấy tuyệt vọng. Giống như dân đi biển làm mất chiếc la bàn, phía trước đều là sóng nước trùng khơi không bờ bến.
Sau chuyến đi bội thu về trước thời hạn, nó vội vàng về nhà để thưa chuyện với mẹ. Nó xin nghỉ làm để lên Sài Gòn tìm việc. Chỉ nghe thế mẹ nó đã nổi cơn thịnh nộ. Sự thật là mẹ nó chẳng thương con. Bà chỉ muốn có thật nhiều tiền để cờ bạc. Số tiền lương mỗi tháng của ba và hai anh em nó không đủ để bà thỏa mãn số đề, tứ sắc, tiến lên. Thậm chí những giờ nghỉ đêm trên biển, nó phải tranh thủ thời gian câu mực để kiếm thêm tiền sắm sửa cho bản thân. Vậy mà mẹ nó móc sạch túi không thương tiếc. Cuối cùng nó chỉ bỏ được trong túi vài chục ngàn để tiêu vặt. Tiền lương thì chẳng khi nào nó được cầm, vì chưa tới tháng bà đã ứng trước của chủ. Có những lần, nắm vài chục ngàn trong tay, buồn, chán nản, nó chạy ra chợ huyện uống ít chai bia cho đến lúc say bí tỉ. Cứ nghĩ lại những điều trong quá khứ, nó giận mẹ, muốn đi thật xa, nhưng nơi đó không phải là biển trời mênh mông.
Ba nó vẫn còn đang trên biển nên nó chỉ thưa mẹ một tiếng rồi xếp vài bộ đồ đón xe lên Sài Gòn, gác ngoài tai những lời chửi rủa của mẹ phía sau. Cũng may nó dành dụm được một ít tiền để trong chân chiếc giường tre nơi nó ngủ. Số tiền này nó để dành rất lâu, không dám xài, định để mua một chiếc xe gắn máy cà tàng. Nhưng nó tự nhủ, khi nào làm có tiền rồi hẳn sắm sau, giờ phải lo chuyện trước mắt. Dù biết rằng Sài Gòn chưa chắc có nhiều cơ hội để người ta thay đổi cuộc đời nhưng nó vẫn kiên định ra đi với lý tưởng tốt đẹp. Rồi nó làm nhiều nghề để sống: phụ hồ, bán vé số, khuân vác thuê... Ban đêm nó quyết định đi học bổ túc để mong sao thay đổi cuộc đời. Nó nói, ước mơ của nó sau này là kỹ sư điện tử. Tôi thán phục ý chí của nó, nhưng cũng tỏ ra ái ngại. 8 năm cho bậc phổ thông và đại học (nếu như thi đỗ) quả là quá xa xôi.
Vậy mà quãng thời gian ấy cũng trôi qua nhanh chóng. Trải qua nhiều thăng trầm, có khi buồn gia đình, công việc, nó bỏ học rồi lao vào rượu chè. Rồi lại thức tỉnh để làm lại. Tôi chia tay nhà trọ cũ để đến Bình Chánh công tác. Chuyện của thằng bé đen nhẻm rồi cũng quên béng. Mãi đến khi nhận được cuộc gọi của nó thông báo rằng đã tốt nghiệp Đại học Công nghiệp, tôi mới giật mình. Chúng tôi có cái hẹn ở quán cà phê. Nó bây giờ đã thay đổi, dường như là "lột xác" hoàn toàn từ phong cách bề ngoài cho đến ăn nói, kể cả trình độ. Niềm vui của nó càng nhân đôi khi xin được công việc trong một công ty Nhật Bản. Thú thật ban đầu tôi không nghĩ nó sẽ thành công như ngày hôm nay, dù rằng trong thâm tâm luôn ủng hộ nó hết mình. Nó chia sẻ, để có được ngày hôm nay nó đã trải qua những ngày tháng khắc nghiệt. Quê nhà là hình ảnh nó luôn nghĩ đến, từ đó mà tự thân phấn đấu vươn lên. Tôi thực sự thán phục nghị lực của nó. Nó đã nghĩ về phía gian truân, u ám để làm bàn đạp cho cái đẹp, cái tốt ở tương lai.
Thanh Huyền Quang