Vì sao có tình trạng thiếu thuốc, trang thiết bị y tế

Đánh giá về nguyên nhân của tình trạng thiếu thuốc, trang thiết bị y tế ở các bệnh viện công lập thời gian qua, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, hiện tượng thiếu thuốc, vật tư y tế ở một số cơ sở y tế công lập thời gian qua có nguyên nhân khách quan và chủ quan.

Về nguyên nhân khách quan, do thời điểm năm 2021, các cơ sở y tế phải tập trung chống dịch COVID-19, tăng khối lượng công việc do dịch nên việc xây dựng, thực hiện kế hoạch mua sắm, đấu thầu bị ảnh hưởng. Bên cạnh đó, nguồn cung nguyên liệu, hàng hóa khan hiếm, giá cả biến động tăng trên quy mô toàn cầu khiến việc mua sắm thuốc, vật tư y tế, hóa chất, các sinh phẩm càng trở nên khó khăn hơn. Sau đại dịch, số lượng người dân đi khám, chữa bệnh tăng vọt, vượt quá khả năng cung ứng thuốc, hóa chất, vật tư y tế của các cơ sở y tế. Trong khi đó, các hợp đồng cung ứng đã thực hiện những năm trước hết hạn phải chờ kế hoạch đấu thầu mới.

Về nguyên nhân chủ quan, đó là việc hạn chế nguồn cung do việc cấp phép, gia hạn giấy phép lưu hành chậm; có tâm lý e ngại, sợ sai trong tổ chức thực hiện mua sắm, thiếu nhân lực có chuyên môn tổ chức đấu thầu; tiến độ thực hiện mua sắm thuốc thuộc danh mục đấu thầu tập trung thuốc quốc gia, đàm phán giá và đấu thầu tập trung cấp địa phương còn chậm; nhiều gói thầu số lượng ít không thu hút nhà cung cấp...

Một số đơn vị có tình trạng tồn tại công nợ với nhà thầu, do chưa được thanh, quyết toán chi phí khám, chữa bệnh một số năm trước đó. Một số nhà cung cấp e ngại trong việc cung ứng hàng hóa cho các đơn vị công do liên quan tới giá chưa hợp lý, thủ tục đấu thầu, thanh toán phức tạp. Một số nhà thầu không tiếp tục tham dự thầu, không tiếp tục sẵn sàng giao hàng hoặc giao hàng với một số lượng rất hạn chế, chỉ đủ sử dụng trong một thời gian ngắn, gây nên tình trạng thiếu hụt thuốc sử dụng cho người bệnh. Nhiều gói thầu phải thực hiện đấu thầu lần 2, lần 3 vẫn không có kết quả vì không có nhà thầu dự thầu do giá hàng hóa trên thị trường đã biến động, tăng so với giá kế hoạch được lập.

Nhiều giải pháp đồng bộ

Để khắc phục tình trạng này, Bộ trưởng Bộ Y tế đã có nhiều giải pháp hoàn thiện hành lang pháp lý.

Cụ thể, Bộ Y tế đã trình Quốc hội thông qua Luật khám bệnh, chữa bệnh sửa đổi trong đó có nhiều nội dung liên quan tới đổi mới cơ chế tài chính đã góp phần khắc phục những hạn chế, bất cập của các cơ sở y tế thời gian qua. Luật sẽ có hiệu lực từ ngày 1-1-2024. Cùng với đó, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 80/2023/QH15, cho phép tiếp tục sử dụng giấy đăng ký lưu hành thuốc, nguyên liệu làm thuốc hết thời hạn hiệu lực trong giai đoạn từ ngày 1-1-2023 đến ngày 31-12-2024 được tiếp tục sử dụng từ ngày hết hiệu lực đến hết ngày 31-12-2024. Nhờ vậy, ngay trong tháng 2-2023, Bộ Y tế đã gia hạn giấy phép lưu hành của gần 10.000 thuốc, đảm bảo nguồn cung, tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp cung ứng thuốc trên thị trường.

Bên cạnh chủ trì nhiều cuộc họp với các bộ, ngành, địa phương để quán triệt, tìm giải pháp khắc phục nhanh nhất tình trạng trên, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 144 ngày 5-11-2022 về việc bảo đảm thuốc, trang thiết bị y tế và thanh toán chi phí khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế; Thủ tướng Chính phủ ban hành Công điện số 778 ngày 5-9-2022, Công điện số 72 ngày 25-2- 2023 về việc bảo đảm thuốc, trang thiết bị y tế để phục vụ công tác khám bệnh, chữa bệnh. Đặc biệt, đầu tháng 3-2023, Bộ Y tế đã tham mưu, trình Chính phủ ban hành Nghị định số 07/2003 ngày 3-3-2023 và Nghị quyết số 30 ngày 4-3-2023, góp phần “gỡ nút thắt” trong mua sắm, đấu thầu thiết bị y tế.

Cùng với đó, Bộ Y tế đã sửa đổi, bổ sung, ban hành theo thẩm quyền các văn bản nhằm tháo gỡ những quy định bất cập trong mua sắm, đấu thầu như Thông tư số 14/2022 ngày 6-12-2022, bãi bỏ khoản 3, Điều 8 Thông tư số 14/2020/TT-BYT về tham khảo giá trang thiết bị y tế trúng thầu trong vòng 12 tháng trước đó khi lập dự toán giá gói thầu. Mới đây nhất, ngày 12-3-2023, Bộ Y tế đã ban hành Thông tư số 06/TT-BYT sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 15/2019/TT-BYT quy định việc đấu thầu thuốc tại các cơ sở y tế công lập. Tiếp đó, Bộ Y tế phối hợp với các Bộ, ngành, cơ quan liên quan tham mưu Chính phủ: Sửa đổi Luật Đấu thầu và Thông tư số 08/2022 ngày 31-5-2022; Sửa đổi Luật Giá, Nghị định số 29/NĐ-CP, Nghị định số 151/NĐ-CP; Thông tư số 58/2016/TT-BTC; Thông tư số 277/2016/TT-BTC và Thông tư số Thông tư số 278/2016/TT-BTC ngày 14-11-2016... Theo Bộ trưởng Y tế, việc sửa đổi này để tạo điều kiện thuận lợi cho công tác mua sắm, đấu thầu thuốc, trang thiết bị y tế; đồng thời hướng dẫn các đơn vị, các cơ sở y tế, địa phương thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến mua sắm, đấu thầu thuốc, trang thiết bị y tế theo thẩm quyền.

Được biết, sau khi được gỡ vướng những “nút thắt” về đấu thầu, mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế, nhiều bệnh viện trên cả nước đã trở lại hoạt động bình thường.

P.V