Thực tế từ Nghệ An, một trong những địa phương có số lượng người đi lao động ở nước ngoài đông đảo bậc nhất miền Trung cho thấy, nhiều thị trường lao động tiềm năng và thu nhập cao vẫn đang bị bỏ ngỏ. Đơn cử, dự án thí điểm tuyển chọn ứng viên điều dưỡng Việt Nam sang học tập và làm việc trong lĩnh vực chăm sóc người già tại Cộng hòa Liên bang Đức được triển khai từ năm 2012. Đây là một thị trường lao động tiềm năng, thu nhập cao, có nhiều ưu đãi trong quá trình đào tạo chuyên môn và làm việc. Từ khi có chương trình này, Sở LĐ-TB&XH đã phổ biến rộng rãi trên các phương tiện thông tin để tìm lao động tham gia dự án. Tuy nhiên, đến nay lao động là người Nghệ An đi làm việc tại Đức còn rất hạn chế.
Chị Hoàng Thị Dung (xã Hưng Lam, H. Hưng Nguyên) từng là sinh viên Trường Cao đẳng Y Phú Thọ. Ra trường năm 2014, chị biết được thông tin này và trực tiếp ra Cục Quản lý lao động ngoài nước để thi tuyển. Sau khi trúng tuyển, chị mất 13 tháng học tiếng Đức tại Việt Nam để thi lấy chứng chỉ trình độ tiếng Đức B2 theo tiêu chuẩn của Cộng hòa Liên bang Đức và do Viện Goethe cấp. Đến khi sang Đức, chị mất thêm 2 năm để đào tạo chuyên môn. Sau gần 1 năm sang Đức, chia sẻ về công việc hiện nay của mình, chị cho biết: Theo hợp đồng lao động, chúng tôi có thời gian làm việc tại Đức 5 năm với mức lương có thể lên tới 50–60 triệu đồng/tháng. Tuy nhiên, mức lương này chỉ được nhận từ năm thứ 3 sau khi đã có tay nghề vững. Hiện tại, dù đang trong thời gian đào tạo chuyên môn nhưng yêu cầu của công việc rất cao, ngoài học tiếng, chúng tôi phải học các kỹ năng để chăm sóc, điều trị bệnh nhân. Sang đến đây, ai cũng nỗ lực hết mình vì nếu học không tốt thì không thể vượt qua kỳ thi tốt nghiệp cuối khóa và chắc chắn phải tự mua vé máy bay để về nước.
Nói về chương trình này, chị Đặng Phương Thúy, Phó trưởng Phòng LĐ-TB&XH Nghệ An cho biết: Đây là một chương trình có rất nhiều ưu đãi cho người lao động bởi kinh phí được đài thọ. Người lao động nếu trúng tuyển còn được đào tạo bài bản, có nhiều cơ hội được làm việc tại các bệnh viện của Đức. Tuy vậy, cái khó hiện nay là không có nhiều lao động đáp ứng được các tiêu chuẩn hoặc nếu có thì cũng chưa tự tin để tham gia thi tuyển và bỏ lỡ nhiều cơ hội làm việc hấp dẫn. Tìm hiểu tại Trường Đại học Y khoa Vinh – một trong những đơn vị đào tạo nhân lực ngành y lâu năm của tỉnh nhưng đại diện nhà trường cho biết chưa có kế hoạch để đưa lao động đi theo chương trình này.
Cùng với Đức, thị trường lao động Nhật Bản, Hàn Quốc mang lại cho người lao động thu nhập cao và ổn định. Ông Nguyễn Bằng Toàn, Giám đốc Sở LĐ-TB&XH Nghệ An thừa nhận: Lực lượng lao động của Nghệ An nhiều nhưng chưa khai thác hết và bỏ lỡ nhiều thị trường lao động chất lượng, có tiềm năng. Thực tế cũng cho thấy, đây là những thị trường lao động đòi hỏi rất cao về chất lượng lao động. Trong khi đó, lao động Nghệ An lại đang có nhiều hạn chế cả về trình độ lẫn tác phong, kỹ năng công nghiệp.
Tại Trung tâm Hợp tác nhân lực quốc tế Emico, 7 tháng đầu năm 2017 đã đưa được 100 lao động sang nước ngoài làm việc nhưng lao động sang Nhật Bản chỉ có 20 người và chủ yếu là nữ. Tìm hiểu nguyên nhân được biết, thị trường lao động Nhật Bản có những đặc thù riêng như chủ yếu chỉ tuyển lao động làm ở các lĩnh vực như xây dựng, nông nghiệp, chăn nuôi, làm cơm hộp. Trong khi đó, lao động (đặc biệt là lao động nam) lại thích làm các nghề cơ khí. Người lao động cũng muốn lựa chọn làm việc ở các tỉnh miền Trung (khí hậu tốt, ôn hòa) thay vì đến các tỉnh miền Nam (khí hậu lạnh và làm việc chỉ được 1 mùa). Nhật Bản cũng đang cần lao động là kỹ sư, có trình độ, tay nghề, ngoại ngữ thông thạo. Tuy nhiên, đại diện các công ty xuất khẩu lao động trên địa bàn tỉnh cho rằng, việc tuyển dụng đối tượng này ở Nghệ An rất khó khăn. Các doanh nghiệp Nhật Bản cũng thường tìm đến các trường đại học lớn ở TP Hồ Chí Minh, Hà Nội thay vì tìm đến thị trường lao động Nghệ An.
Để tiếp cận với những thị trường lao động chất lượng cao, bản thân người lao động ở Nghệ An phải nỗ lực rất nhiều cả về chuyên môn kỹ thuật, kỹ năng tay nghề và trình độ ngoại ngữ. Trước mắt, tỉnh Nghệ An từng bước đón đầu và thực hiện đề án “Đưa lao động có trình độ chuyên môn kỹ thuật đi làm việc tại nước ngoài giai đoạn 2018–2020” mà Bộ LĐ-TB&XH đang xây dựng.
B.H
