Chúng tôi về cánh đồng muối Sa Huỳnh những ngày cuối tháng 4 nắng nóng như “đổ lửa”. Dù tiết trời oi bức, nhưng hàng trăm diêm dân vẫn tất bật lấy nước biển vào ruộng, dùng cào gỗ gom những mẻ muối trắng vận chuyển lên bờ bán cho thương lái tạo nên không khí sôi động, nhộn nhịp. Theo các diêm dân, cánh đồng muối Sa Huỳnh là biểu tượng của gắn kết với di sản và văn hóa miền Trung. Với hơn 100 năm lịch sử, nơi đây không chỉ là nơi sản xuất muối quan trọng, mà còn là biểu tượng của làng nghề truyền thống.

Gắn bó với nghề làm muối hơn 35 năm, diêm dân Ngô Tuấn (69 tuổi) chia sẻ, nghề làm muối ở đây phụ thuộc vào thời tiết nắng nóng, thường kéo dài từ tháng 3 đến tháng 8 hàng năm. Từ mờ sớm, diêm dân đã có mặt lấy nước biển vào từng ô ruộng, phơi dưới nắng khoảng 2 đến 3 ngày để muối kết tinh rồi cào, xúc chở vào bờ bán cho thương lái. Việc lấy nước biển vào ruộng phơi phải tính toán lượng nước phù hợp, tùy thuộc vào mức độ nắng. Vì nếu lấy quá nhiều nước, muối sẽ ngậm nước không thể khô hoàn toàn, ảnh hưởng đến quá trình thu hoạch và chất lượng muối. Trời càng nắng nóng thì hạt muối kết tinh nhanh và mẻ muối làm ra càng trắng, chất lượng tốt. Tuy nhiên, trong quá trình làm muối nếu xảy ra mưa giông thì muối sẽ bị hư phải bỏ và lấy nước vào làm lại từ đầu.

Căm cụi cào những hạt muối trắng tinh, ông Nguyễn Phu (65 tuổi) tâm sự, nghề này vất vả lắm, nắng nóng người ta ở trong bóng mát, còn họ thì phải “đội nắng”, hầu như chẳng có thời gian nghỉ trưa. Vất vả, nhọc nhằn là vậy, nhưng thu nhập chỉ đủ trang trải cuộc sống gia đình. Hiện nay giá muối dao động từ 1.000 đến 1.100 đồng/kg. Cứ 2 đến 3 ngày diêm dân thu hoạch một lần, mỗi ô ruộng muối cho khoảng 100kg muối bán được 120.000 đồng. “Nghề làm muối Sa Huỳnh đã có từ lâu, truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Chúng tôi lớn lên nhờ những hạt muối này nên luôn quý trọng nghề của ông cha. Dù vất vả, nhưng người dân nơi đây vẫn làm, gắn bó nghề truyền thống này”- ông Phu bộc bạch.

Bà Nguyễn Thị Phượng - Phó Chủ tịch UBND phường Phổ Thạnh cho biết, toàn phường có hơn 500 hộ làm muối với diện tích khoảng 120ha. Trung bình mỗi năm, diêm dân cung cấp cho thị trường từ 6.000 đến 6.500 tấn muối/năm. Hiện nay, diêm dân Sa Huỳnh đang tham gia vào dự án Bảo tồn đồng muối truyền thống Sa Huỳnh gắn với phát triển du lịch cộng đồng. Sau khi dự án hoàn thành sẽ là tiền đề để diêm dân mạnh dạn thay đổi tư duy sản xuất và chú trọng gìn giữ, phát triển nghề làm muối truyền thống.

“Để giữ và nâng tầm nghề muối Sa Huỳnh, chính quyền địa phương mong các cơ quan chức năng tiếp tục quan tâm, sớm triển khai đầu tư, cải tạo cơ sở hạ tầng ở đồng muối Sa Huỳnh, cùng đó hỗ trợ nguồn vốn để diêm dân mạnh dạn ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ trong sản xuất, chế biến muối sạch. Đồng thời, đẩy mạnh quảng bá, mở rộng kết nối các doanh nghiệp tiêu thụ muối, giúp muối Sa Huỳnh vươn ra các thị trường lớn và diêm dân yên tâm gắn bó với nghề”- bà Phượng kiến nghị.

Quỳnh Trang