Một liên kết quan trọng trong toàn bộ kế hoạch giết người kinh hoàng này là một trong những cố vấn thân cận nhất của Thái tử MBS, cựu nhân viên không quân 41 tuổi, Saud al-Qahtani.

Người biểu tình biểu tình bên ngoài đại sứ quán Saudi ở Berlin, Đức kêu gọi công lý cho nhà báo Jamal Khashoggi.  Ảnh: EPA

Saud al-Qahtani là ai?

Saud al-Qahtani từng là binh sĩ không quân, hiện đã 42 tuổi, là nhân vật nổi tiếng trên truyền thông.

Một số nhà báo và nhà hoạt động Arab còn gọi ông là “Steve Bannon của Saudi Arabia” (Steve Bannon từng là cựu chiến lược gia nổi tiếng của Tổng thống Mỹ Donald Trump) với lối truyền thông và chiến lược hậu trường táo bạo. Qahtani viết trên Twitter dưới bút danh “Dari”, có nghĩa là “động vật ăn thịt” trong tiếng Arab. Theo tiểu sử trên tài khoản Twitter, Qahtani từng học luật và có thời gian là đội trưởng trong lực lượng không quân. Sau khi viết blog, ông lọt vào mắt xanh của Khaled al-Tuwaijri, cựu lãnh đạo của tòa án hoàng gia, người đã thuê ông vào đầu những năm 2000 để điều hành một nhóm “tác chiến truyền thông” được giao nhiệm vụ bảo vệ hình ảnh của Saudi Arabia. Qahtani bắt đầu gây dựng tên tuổi khi quen biết Hoàng tử Mohammed, người sau đó đã trở thành Thái tử vào năm 2015. Cho đến khi nhân vật này bị sa thải ngay sau vụ sát hại nhà báo Khashoggi, ông là hoàng tử vương giả, “người gác cổng không chính thức” trong triều đình quyền lực này.

Theo BBC, Qahtani được cho là đã nắm quyền quản lý một chiến lược giám sát không gian mạng, chuyên theo dõi những người Saudi Arabia cả trong và ngoài nước, sử dụng các chương trình phần mềm xâm nhập. Theo một số báo cáo, điều này bao gồm việc biến điện thoại di động của họ thành thiết bị nghe trộm mà chủ sở hữu không hề hay biết. Theo các nguồn tin, bất kỳ ai chỉ trích Thái tử MBS hoặc chính sách của ông đều bị tấn công bằng các tin nhắn lạm dụng và đe dọa trên phương tiện truyền thông xã hội. Với hơn 1 triệu người theo dõi trên Twitter, Qahtani đã có thể huy động một đội quân quấy rối và khiến kẻ thù xấu hổ. Cho đến mùa hè năm 2017, nhiều nhân vật bất đồng chính kiến, các nhà vận động dân chủ, các nhà hoạt động nhân quyền, đều bị “tuýt còi”.

Tuy nhiên, tất cả chỉ mới là nguồn tin từ truyền thông và chính phủ Saudi Arabia không có tuyên bố gì về nhân vật này.

Ông Saud al-Qahtani - cố vấn thân cận nhất của Thái tử MBS - được cho là chủ mưu toàn bộ kế hoạch sát hại nhà báo Khashoggi chỉ bằng mệnh lệnh qua Skype.

Ông Khashoggi từng nói gì?

Nhà báo Khashoggi từng cho biết ông đang gặp nguy hiểm. Vào tháng 6-2017, cùng tháng mà MBS trở thành Thái tử, ông Khashoggi đã rời khỏi Saudi Arabia và đến sống lưu vong ở Mỹ.

Nhà báo 59 tuổi luôn tự hào mình là một người yêu nước - ông từng là cố vấn truyền thông cho Đại sứ Saudi Arabia tại London vào đầu những năm 2000. Nhưng sau khi chuyển đến Mỹ, ông đã cộng tác với tờ Washington Post, viết những bài báo chỉ trích cách nắm quyền độc đoán của Thái tử MBS và khiến ông rất tức giận. Ông Khashoggi bắt đầu nhận được các cuộc gọi từ Riyadh kêu gọi ông trở về nước, cam kết bảo đảm an toàn và thậm chí là có một công việc trong chính phủ. Tuy nhiên, ông Khashoggi không tin vào những sự đảm bảo này. Ông nói với bạn bè rằng, nhóm của ông Al-Qahtani đã đột nhập email và tin nhắn văn bản của mình và đọc các cuộc hội thoại với các nhân vật khác.

Ông Khashoggi và những người khác đã có kế hoạch phát động phong trào phát biểu tự do trong thế giới Arab. Ông có 1,6 triệu người theo dõi trên Twitter và là một trong những nhà báo nổi tiếng nhất Trung Đông. Theo giới phân tích, đối với Thái tử MBS và các cố vấn thân cận, cái tên Khashoggi lại được coi là một mối đe dọa rõ ràng, mặc dù một lần nữa Thái tử MBS đã phủ nhận điều này trong cuộc phỏng vấn mới nhất với CBS. Trong lịch sử, đã có một số trường hợp lãnh đạo Saudi Arabia bắt cóc một số công dân “bất đồng chính kiến”, thậm chí đó là các hoàng tử, và đưa họ trở lại Riyadh để “đào tạo lại”, Nhưng không có bất kỳ vụ giết người nào. Và một vụ sát hại một nhà báo nổi tiếng ở một thành phố ở nước ngoài sẽ là một sự khởi đầu mạnh mẽ cho một cách thức phạm tội đặc trưng mới.

Cái chết của nhà báo Khashoggi đã nhanh chóng trở thành vụ bê bối quốc tế. Sau lời giải thích ban đầu lộn xộn về những gì có thể xảy ra với ông Khashoggi ở Istanbul, chính quyền Saudi Arabia mất thời gian rất lâu để tránh cho Thái tử MBS thoát khỏi vụ bê bối. Nhưng Qahtani thì khó thoát tội.

Cuộc gọi Skype “tử thần”

Trong tuyên bố mới nhất hồi đầu tháng 10, nhà điều tra của LHQ Agnes Callamard cho rằng, cố vấn chủ chốt Qahtani cần được đưa đến phiên tòa xét xử vụ sát hại nhà báo Khashoggi để làm rõ vai trò có liên quan.

Saudi Arabia đã mở các phiên xét xử kín 11 quan chức nước này có liên quan tới vụ việc này. Theo một số nguồn tin, đã có nhiều bị cáo nhắc tên cố vấn Qahtani trong phiên tòa xét xử này. Bình luận về thông tin trên, nhà điều tra của LHQ Callamard đánh giá hiện vẫn chưa xác thực được chính xác vai trò của Qahtani, nhưng nếu những bị cáo tại phiên tòa nhắc tới tên của ông thì vị cố vấn của Thái tử MBS này cần được đưa tới phiên tòa ít nhất với tư cách là một nhân chứng quan trọng. Một số thông tin ngoại giao khác cho rằng, việc Qahtani được nêu đích danh tại phiên tòa trên thực chất đã được giới chức cấp cao Saudi Arabia “bật đèn xanh”. Các đồng minh phương Tây hiện muốn chính quyền Riyadh phải “hy sinh” Qahtani nhằm thực thi công lý trong vụ việc này.

Vậy Qahtani đang ở đâu và tại sao ông không xuất hiện tại tòa? Các phóng viên BBC đặt câu hỏi này cho Đại sứ Saudi Arabia tại London, Hoàng tử Khalid bin Bandar al-Saud. Đại sứ đảm bảo rằng, Qahtani đã bị cách chức và đang bị điều tra. Nếu ông ấy bị phát hiện có liên quan, thì sẽ bị truy tố. Nhưng các báo cáo từ Riyadh cho thấy, Qahtani không bị giam giữ. Ông ấy không xuất hiện tại tòa án nhưng vẫn liên quan đến các vấn đề an ninh mạng và các dự án khác, một nguồn tin thân cận quanh vòng tròn của Thái tử MBS cho biết.

Nguồn tin này còn cho biết thêm, Qahtani là người trực tiếp thực hiện, chỉ thị cho 11 người giết hại nhà báo Khashoggi. “Vâng chiến dịch ở Istanbul bị trục trặc nhưng anh ta đã thực hiện mệnh lệnh”. Theo đó, Qahtani được cho là chủ mưu toàn bộ kế hoạch chỉ bằng mệnh lệnh qua Skype. Theo một nguồn tin tình báo Arab cao cấp, Khashoggi đã được đưa vào một căn phòng của lãnh sự quán Saudi để nói chuyện với một người thông qua Skype. Trên điện thoại, Qahtani xuất hiện và bắt đầu có những lời lẽ xúc phạm nhà báo Khashoggi, thậm chí có thời điểm Qahtani còn nói với thuộc hạ rằng: “Hãy mang đầu hắn về cho tôi”. Sau khi cảm thấy nhà báo này không hợp tác Qahtani đã ra lệnh cho đội ngũ có mặt ở lãnh sự quán thủ tiêu Khashoggi. Nguồn tin Arab và nguồn tin tình báo Thổ Nhĩ Kỳ cho biết bản ghi âm cuộc gọi Skype hiện đang nằm trong tay Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan. Các nguồn tin này nói rằng ông từ chối đưa nó cho người Mỹ. Dù kết quả cuối cùng của phiên tòa này như thế nào - vụ giết hại ông Khashoggi đã gây thiệt hại to lớn và lâu dài đối với danh tiếng toàn cầu của Thái tử MBS và Saudi Arabia.

KHẢ ANH (Theo Reuters)