Thiếu niên anh dũng

Sinh ra trong gia đình có truyền thống, từ nhỏ Văn Thị Xoa đã ý thức giác ngộ lý tưởng cách mạng. Đầu năm 1964, mới 14 tuổi, Xoa đã là du kích mật của xã Xuyên Mỹ (nay là thị trấn Nam Phước). Hàng ngày, Xoa vừa đi học vừa lân la đến những nơi địch tụ họp để theo dõi hoạt động của chúng. Vốn thông minh, cô học trò nhỏ kết thân với con cháu của hội đồng xã và binh lính ngụy. Nhờ mối quan hệ này, Xoa dễ dàng vào ra đồn bốt địch để nắm tình hình, rải truyền đơn, vẽ lại sơ đồ hệ thống các điểm canh gác và đánh cắp tài liệu, vũ khí của địch.

Với sự mưu trí, gan dạ, chỉ trong vòng một năm, Xoa đã hơn 30 lần rải truyền đơn, treo biểu ngữ trót lọt, đánh cắp hàng chục quả lựu đạn, 1 khẩu súng ngắn và nhiều tài liệu. Ngày 5-2-1965, trên đường đi rải truyền đơn, Xoa bị địch bắt. Suốt 3 ngày bị giam giữ, bỏ đói, đánh đập nhưng Xoa không một lời khai báo. Lợi dụng sơ hở của địch, Xoa trốn thoát ra vùng giải phóng và hoạt động công khai.

Giữa năm 1965, Xoa được tổ chức chọn vào tổ “Vành đai diệt Mỹ”, với địa bàn hoạt động ra tận H.Hòa Vang (Đà Nẵng). Đầu năm 1966, Văn Thị Xoa được bổ nhiệm làm Xã Đội phó, sau đó được cử làm chính trị viên Xã Đội Xuyên Mỹ. Dù là nữ, nhưng Xoa đã chỉ huy du kích địa phương đánh nhiều trận táo bạo, khiến địch luôn ở trong trạng thái bất an. Trong đó, phải kể đến trận đánh ngay gốc đa Chợ Đình (thị trấn Nam Phước). Nhớ lại trận đánh này, bà Xoa kể, qua một thời gian theo dõi, nắm chắc quy luật di chuyển và hoạt động của địch, giữa tháng 2-1966, bà được giao nhiệm vụ tham gia trận đánh địch tại cây đa Chợ Đình. Rạng sáng 5-3-1966, quân ta mới triển khai kế hoạch phục kích và đánh địch bằng việc bí mật đặt mìn trên cành cây đa Chợ Đình. Bà Xoa và một đồng chí là lực lượng du kích xã được phân công ngụy trang nằm trên cành cây đa cùng với giỏ lựu đạn hơn 20 quả. “Khoảng 8 giờ sáng ngày 5-3-1966, tôi nằm trên cành cây to, lấy lá phủ lên người để ngụy trang. Thấy địch đã tụ tập khá đông, chúng tôi được lệnh kích nổ quả mìn. Hàng chục quả lựu đạn được chúng tôi ném xuống. Địch không biết chuyện gì đang xảy ra, chúng hoảng loạn khi thấy đồng đội chết la liệt. Một vài tên đạp lên xác đồng đội để tháo chạy nhưng nhanh chóng bị lực lượng Đại đội I bộ đội huyện phục kích tiêu diệt gọn. Kết quả trận đánh tại cây đa Chợ Đình lần đó, ta đã tiêu diệt toàn bộ 2 trung đội lính bảo an và hơn 10 tên lính dân vệ, đồng thời tịch thu 40 súng và rút lui an toàn, không bị tổn thất về lực lượng” - bà Xoa nhớ lại. Sau trận đánh này, bà được nêu gương “Nữ du kích dũng cảm - mưu trí”.

Nối tiếp chiến công

Hầu hết các trận đánh, Văn Thị Xoa là người đi đầu, vào tận sào huyệt địch tiêu diệt đến cùng. Có nhiều trận đánh, ban đầu ta ở phía bị động nhưng nhờ sự mưu trí, dũng cảm, nữ dũng sĩ đã chuyển tình hình sang thế chủ động tiến công và thu được chiến công lẫy lừng. Trận đánh đêm 27-12-1966 là một ví dụ.

Hôm đó, 1 tiểu đội thuộc Trung đoàn 51 của địch từ Nam Phước kéo ra hướng chùa Hà Linh. 19 giờ, Xoa cùng tổ du kích mật phục tại chùa Hà Linh để tiêu diệt tiểu đội này, đồng thời hỗ trợ cho đoàn công tác của huyện đang phát động quần chúng kháng chiến ở làng Mỹ Khê Tân. Đến 20 giờ, địch không đi lùng sục như thường lệ, ở hướng Mỹ Khê Tân lại có tiếng súng nổ. Nhận định đồng đội bị địch phục kích, Xoa và tổ du kích nhanh chóng tổ chức lại đội hình, áp sát và đánh bọc sườn từ phía sau lưng địch. Vậy là, từ thế bị động ta chuyển sang thế chủ động tiến công làm đại đội lính biệt kích thiệt hại nặng, bảo vệ an toàn cho đoàn công tác của huyện. Cũng trong trận đánh này, Xoa bị trúng đạn của địch khiến vỡ xương vùng mặt. Vết thương đã khiến khuôn mặt của cô gái đang tuổi xuân thì nham nhở, dúm dó. Nhìn khuôn mặt Xoa lúc đó, nhiều người đã bật khóc vì thương nữ du kích. Kể về việc này, bà Xoa thổ lộ: “Năm ấy tôi mới 17 tuổi, đang thì con gái. Vết thương lại ở trên mặt, dĩ nhiên tôi cũng buồn, vì tôi cũng muốn mình xinh đẹp. Nhưng trước khi tham gia cách mạng, tôi cũng xác định rồi, tính mạng mình còn không tiếc, tiếc chi nhan sắc...”.

Sau những chiến công vang dội, tháng 10-1968, Văn Thị Xoa được cấp trên bổ nhiệm Đội trưởng Đội Trinh sát vũ trang huyện. Trong 6 năm (1964 -1970), bà tham gia chiến đấu và trực tiếp chỉ huy gần 80 trận, tiêu diệt trên 100 tên địch, thu 8 súng các loại, đưa phong trào đấu tranh du kích địa phương ngày càng lớn mạnh. Với nhiều chiến công trên mặt trận vũ trang, bà Xoa đã 15 lần được phong các danh hiệu Dũng sĩ. Sau khi đất nước thống nhất, bà Xoa về làm công tác thi đua ở Văn phòng UBND tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng, sau đó đi học đại học ở Hà Nội. Năm 1981, bà về lại Duy Xuyên giữ chức vụ Phó Ban Thanh tra huyện, đến năm 1989 thì nghỉ hưu.

Ghi nhận những chiến công của nữ dũng sĩ, ngày 16-12-2014, bà Văn Thị Xoa đã được Chủ tịch nước tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND. Đây là phần thưởng cao quý mà bà xứng đáng được tặng thưởng. Bởi bà đã hy sinh cả tuổi thanh xuân của mình, góp phần rất lớn cho công cuộc giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Thiếu tá Nguyễn Xuân Hoàng - Trưởng Công an thị trấn Nam Phước chia sẻ, thế hệ trẻ hôm nay luôn khắc ghi công ơn của những bậc tiền bối lão thành cách mạng, trong đó có những người như nữ Anh hùng Văn Thị Xoa. “Hiện dù tuổi đã cao, sức khỏe bị giảm sút sau nhiều lần bị thương, nhưng cô Xoa vẫn tích cực tham gia các phong trào tại địa phương. Từ việc cưu mang trẻ em nghèo đến Phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, xây dựng nông thôn mới, cô đều có nhiều đóng góp lớn. Cô là đảng viên mẫu mực, được nhân dân địa phương kính trọng, yêu mến”- Thiếu tá Hoàng nói.

Lê Hải – Nam Phương