(Cadn.com.vn) - Hồ sơ tranh chấp lãnh thổ ở Châu Á lại nổi lên điểm nóng mới. Đó là chủ quyền núi Trường Bạch theo cách gọi của Trung Quốc và người Triều Tiên gọi là Baekdu, nằm trên đường biên giới chung Trung-Triều.

Trong khi những tranh chấp chủ quyền ở biển Đông và biển Hoa Đông vẫn chưa lắng dịu, vấn đề Baekdu/Trường Bạch lại đặt Châu Á vào vòng xoáy nguy hiểm, trong đó Trung Quốc ở vị trí trung tâm rắc rối.

Bắc Kinh đã có chính phủ mới. Mặc dù Trung Quốc thường xuyên bị chỉ trích về những tuyên bố chủ quyền vô lý của mình, nhưng theo báo The Diplomat, trên mặt trận chính sách đối ngoại, Bắc Kinh vẫn tiếp tục chính sách quyết đoán trong những tranh chấp lãnh thổ. Ở biển Đông, Trung Quốc đòi chủ quyền gần như toàn bộ biển Đông với tuyên bố “đường lưỡi bò” gây phản đối mạnh mẽ. Ở biển Hoa Đông, tàu Trung Quốc liên tục vào vùng tranh chấp lãnh thổ Senkaku/Điếu Ngư với Nhật Bản.

Ở trên bộ, Trung Quốc và Ấn Độ tiếp tục mâu thuẫn trong cách giải quyết quyền kiểm soát hai khu vực Aksai Chin – hiện do Bắc Kinh kiểm soát - và Arunachal Pradesh – do New Delhi kiểm soát. Bên cạnh đó, Trung - Hàn cũng còn tranh chấp lãnh thổ ít được biết đến, liên quan đến Socotra, một bãi đá chìm ở biển Hoàng Hải. Cả Trung – Hàn cũng như Triều Tiên đều khẳng định Socotra nằm trong vùng đặc quyền kinh tế (ZEE) của mình, mặc dù theo luật pháp quốc tế, các quốc gia không thể đòi hỏi chủ quyền đối với những bãi đá chìm như một phần lãnh thổ của mình. Và vấn đề mới đặt ra là ở phía đông bắc, Trung Quốc gặp vấn đề với Triều Tiên về tranh chấp núi lửa đang hoạt động Baekdu/Trường Bạch.

Núi Baekdu/Trường Bạch. Ảnh: The Diplomat

Đối với nhiều người Triều Tiên, vùng núi Baekdu/Trường Bạch rất linh thiêng vì theo các nghiên cứu lịch sử, đây là nơi hình thành vương quốc Triều Tiên đầu tiên, Gojoseon. Trong  lịch sử hiện đại, Baekdu/Trường Bạch cũng có tầm quan trọng đặc biệt khi đây được cho là nơi người sáng lập ra nước Triều Tiên, cố lãnh tụ Kim Nhật Thành, sinh ra (mặc dù các tài liệu của Liên Xô cũ cho biết, ông sinh ra tại Nga). Ngọn núi này còn gắn liền với lịch sử cuộc kháng chiến chống sự đô hộ của Nhật Hoàng trong suốt thời kỳ Thế chiến II.

Baekdu/Trường Bạch - một núi lửa đang hoạt động nằm  giữa biên giới giữa Trung Quốc và Triều Tiên. Vào năm 1962 (có thông tin nói năm 1963), cả hai từng ký thỏa thuận phân chia quản lý hành chính vùng núi và hồ ở đây. Vấn đề pháp lý chủ quyền tạm gác sang một bên. Nhưng thật không may, thỏa thuận này – được ký trong bối cảnh Trung Quốc – Liên Xô cũ căng thẳng và Bắc Kinh cần ve vãn Triều Tiên không để cho nước này ngả theo Moscow – không thể giúp giải quyết được vấn đề. Văn bản ký kết này chỉ là một thỏa thuận khung, không phải là một hiệp định phân định biên giới nên các bên liên quan vẫn tiếp tục tranh cãi về chủ quyền ngọn núi này.

Trong những năm gần đây, Trung Quốc ồ ạt đầu tư phát triển vùng này, xây dựng một sân bay, một khu trượt tuyết - động thái mà người ta cho rằng, Bắc Kinh muốn khẳng định chủ quyền của mình. Mối lo về Trung Quốc ngày càng lớn, khi vào năm 2008, nước này nộp hồ sơ lên UNESCO, đề nghị công nhận núi tranh chấp trên là Di sản Thế giới. Vấn đề càng được thổi bùng khi có tin cho rằng, Bắc Kinh từng muốn xin đăng cai Thế vận hội Mùa đông 2018 tại khu vực tranh chấp này.

Đây là nút thắt cần được tháo gỡ. Hàn Quốc, tự nhận có vai trò chính đáng trong việc bảo vệ sự toàn vẹn lãnh thổ của bán đảo Triều Tiên, nhiều lần yêu cầu Trung Quốc kiềm chế việc khai thác và xây dựng cơ sở hạ tầng ở Baekdu/Trường Bạch. Tại Á vận hội Mùa đông lần thứ 6 ở Trường Xuân, Trung Quốc năm 2007, 5 vận động viên trượt băng Hàn Quốc giơ cao biểu ngữ “Núi Baekdu là lãnh thổ của chúng tôi” khi lên nhận giải. Tinh thần dân tộc chủ nghĩa này là chủ đề định kỳ cho các vận động viên Hàn Quốc. Tại Thế vận hội Mùa hè London năm nay, một cầu thủ Hàn Quốc cũng viết dòng chữ: “Dokdo/Takeshima là của chúng tôi” ngay sau khi đội bóng này bị đội Nhật Bản đánh bại.

Nhưng khó khăn đặt ra là Trung Quốc hiện ở thế mạnh, không sẵn sàng đàm phán về chủ quyền đối với vùng Trường Bạch/Baekdu. Nếu như Bắc Kinh tiếp tục lấn lướt, làm dấy lên làn sóng phản đối từ phía Hàn Quốc, nơi mà tinh thần dân tộc chủ nghĩa thể hiện “rõ như ban ngày”, mọi việc sẽ rơi vào bế tắc nguy hiểm.

Khả Anh