Ý tưởng về “Nước Anh toàn cầu” nhanh nhẹn là một chiêu thức bán hàng hiệu quả. Nhưng đó là trước khi Tổng thống Donald Trump và những người theo chủ nghĩa dân túy khác bắt đầu dựng lên các rào cản đối với thương mại.

Một cuộc biểu tình Brexit ở London vào năm 2016. Ảnh: NYTimes

Sau những tháng ngày quay vòng trong những cuộc đàm phán, London và Brussels cuối cùng đã đạt được thỏa thuận thương mại hậu Brexit khi Anh chuẩn bị rời khỏi thị trường chung Châu Âu và các liên minh thuế quan vào ngày 1-1-2021. “Thỏa thuận đã đạt được”, ABC News thông tin. Trong một cuộc họp báo tại văn phòng ở London, Thủ tướng Anh Boris Johnson ca ngợi thỏa thuận là một thành công, nhấn mạnh “chúng ta đã giành lại quyền kiểm soát”. Nhưng giới chuyên gia cho rằng, thỏa thuận này còn nhiều mặt trái. Các nhà đàm phán từ Anh và Liên minh Châu Âu (EU) đã phải mất 11 tháng mệt mỏi để đưa ra các điều khoản của một thỏa thuận thương mại hậu Brexit. Nhưng xét trên nhiều khía cạnh, thỏa thuận đã hết hạn 4 năm rưỡi.

Thế giới đã thay đổi hoàn toàn kể từ tháng 6-2016, khi hầu hết người dân ở Anh bỏ phiếu rời EU (Brexit), bị cám dỗ bởi lập luận rằng đất nước sẽ thịnh vượng bằng cách loại bỏ xiềng xích quan liêu của EU. Trong những ngày đó, tầm nhìn về một nước Anh nhanh nhẹn, độc lập - tự do phát triển các ngành công nghiệp thế hệ tiếp theo, có lợi nhuận như trí tuệ nhân tạo và cắt giảm các giao dịch thương mại của riêng mình với Mỹ, Trung Quốc và các nước khác - là một chiêu trò bán hàng đầy hấp dẫn. Những kẻ phá bĩnh Brexit hứa sẽ tạo ra một “Nước Anh toàn cầu”.

Đó là trước khi trỗi dậy làn sóng chống người nhập cư và chống chủ nghĩa toàn cầu được thúc đẩy bởi Tổng thống Trump và các nhà lãnh đạo dân túy khác, những người đã dựng lên các rào cản đối với thương mại, nhập cư và các quốc gia hướng nội. Đó là trước khi đại dịch Covid-19 phơi bày những lỗ hổng của các chuỗi cung ứng ở xa, thúc đẩy các lời kêu gọi đưa các ngành chiến lược trở về quê hương và khiến chủ nghĩa toàn cầu phải rút lui.

Vào buổi bình minh đầy lo lắng của năm 2021, những kẻ gian hùng đã hết thời. Thế giới hiện đang bị chi phối bởi 3 khối kinh tế khổng lồ - Mỹ, Trung Quốc và EU. Nước Anh đã hoàn tất việc “ly hôn” với một trong số họ, khiến London bị cô lập vào thời điểm mà con đường phía trước có vẻ nguy hiểm hơn trước đây. NY Times dẫn lời Thomas Wright, Giám đốc Trung tâm về Mỹ và Châu Âu tại Viện Brookings cho biết: “Toàn bộ mô hình “Nước Anh toàn cầu” không phản ánh thế giới theo chủ nghĩa bảo hộ, chủ nghĩa dân tộc hơn mà chúng ta đang sống”. Theo các chuyên gia, khi Thủ tướng Boris Johnson dẫn dắt nước Anh vào một tương lai hậu Brexit, ông cũng có nguy cơ lạc bước về mặt chính trị. Thỏa thuận Brexit với EU được đưa ra vào đúng thời điểm Tổng thống đắc cử Joe Biden đang thay thế cương lĩnh “Nước Mỹ trên hết” của ông Trump bằng thông điệp hàn gắn các liên minh và hợp tác để giải quyết các vấn đề như sức khỏe toàn cầu và biến đổi khí hậu.

Mặc dù thỏa thuận ngăn cản thuế quan và hạn ngạch đối với hàng hóa qua eo biển Anh, nhưng trọng tâm là làm mất lòng các nước láng giềng vốn đã hội nhập sâu rộng trong hơn 4 thập kỷ. Các nhà phân tích cho rằng, sự ghẻ lạnh đó chắc chắn sẽ làm suy yếu quan hệ giữa hai bên trong các lĩnh vực khác, như an ninh và ngoại giao. Mujtaba Rahman, nhà phân tích tại Eurasia Group, một Cty tư vấn rủi ro chính trị, cho biết: “Ông Joe Biden muốn thấy các liên minh và chủ nghĩa đa phương và hợp tác, và Brexit hoàn toàn chống lại điều đó. “Brexit đang chuyển sang một bối cảnh chính trị khó khăn hơn, nơi nó đang chạy ngược lại với thời đại”, ông nhận định.

Ông Trump khuyến khích Anh tách mình khỏi EU. Như một phần thưởng, ông hứa sẽ đàm phán một thỏa thuận thương mại với Thủ tướng Johnson. Nhưng ông Biden phản đối Brexit và đã loại trừ việc đàm phán các thỏa thuận thương mại mới cho đến khi Mỹ cải thiện vị thế cạnh tranh của chính mình. Điều đó vô hiệu hóa một trong những điểm đến bán hàng chính của Brexit.

KHẢ ANH