"Phía sau tội ác" – xu hướng trở lại với kịch thế sự

Thứ hai, 14/07/2014 13:18

(Cadn.com.vn) - Trong những ngày dư luận sôi nổi với việc Quốc hội bàn chuyện đưa tội trộm chó vào khung hình phạt của Luật Hình sự, nhiều khán giả TPHCM rủ nhau đi xem vở diễn "Phía sau tội ác" của sân khấu 5B Võ Văn Tần.

Đây là vở kịch thứ hai tiếp cận đề tài thế sự của nhà biên kịch Vương Huyền Cơ và đạo diễn Nguyễn Thành Chánh Trực sau vở diễn trước đó "Ảo và thật". "Phía sau tội ác" chạm tới câu chuyện thời sự từng xảy ra ở một ngôi làng miền Bắc: kẻ trộm chó bị dân làng xúm lại đánh cho tới chết.

Một cảnh trong vở diễn "Phía sau tội ác".

Từ thực tiễn này, "Phía sau tội ác" được xây dựng trên cốt truyện: Ở một làng quê nọ, Nhân - một nông dân hiền lành chân chất - đang vui mừng với đám cưới cùng Duyên - một cô giáo làng. Anh em thân hữu xúm lại, mỗi người một tay lo chuyện cỗ bàn. Hậu - em trai Nhân, đang học đại học tận TPHCM- cũng sắp xếp chạy về mừng ngày vui của anh với chiếc áo sơ mi chắt chiu mua được.

Nhưng rồi trớ trêu thay, ngày hôn lễ lại trở thành tang lễ khi Nhân bị ngộ sát dưới lưỡi dao của tên trộm chó lúc bị dồn đuổi tới đường cùng. Hậu và một số người làng nuôi mối hận chờ ngày báo trả. Hằng đêm, họ lùng sục làng trên xóm dưới, tìm kiếm tên trộm chó từng ra tay giết Nhân. Một lần, họ bắt được và đánh tới chết một tên trộm chó vì nghĩ đó chính là kẻ họ truy lùng bấy nay. Sau đó, để xóa dấu vết, Hậu còn nghĩ ra việc đổ xăng đốt phi tang xác. Mọi hành tung này đã bị Duyên phát hiện. Sau những dằn vặt vì ân tình với người đã khuất và cả nỗi sợ bị trả thù, Duyên đã nói ra sự thật.

Công an tỉnh sau khi vào cuộc điều tra cũng đã tìm ra đích xác kẻ đã giết hại Nhân. Lúc ấy, Hậu mới hay mình đã giết nhầm người. Cùng với đó, tấm lòng của người mẹ kẻ trộm chó xấu số đã cảm hóa sự lầm đường lạc lối của Hậu. Vở kịch khép lại khi Hậu tự nguyện buông dao chọn đường đầu thú trước pháp luật. Bởi tới lúc này, Hậu hiểu rằng, mọi hành vi sai trái của mình không phải vì người đã khuất, mà chỉ là thói vị kỷ tàn độc. Và nữa, người ta không thể sửa một cái đã sai bằng một cái sai lớn hơn...

Các luận điểm tranh cãi xung quanh câu chuyện kẻ trộm chó bị người dân đánh chết đều được tái hiện trong vở kịch: nào là con chó là vật nuôi đặc biệt, không chỉ là tài sản vật chất cụ thể, còn là những giá trị tinh thần vô giá với chủ nhân; nào là luật pháp chưa có quy định cụ thể khiến những kẻ trộm chó không bị trừng trị đích đáng, người dân không thỏa mãn, phải chọn cách tự vệ riêng; nào là kẻ trộm cắp là xấu, đáng bị trừng phạt, thậm chí phải mất mạng vì hành vi vô đạo đức... Nhưng dù các góc nhìn đa dạng, thông điệp gói lại của tác phẩm rất rõ ràng: Xã hội văn minh được vận hành trong khuôn khổ pháp luật, không phải giống như thời sơ khai hay đồ đá nữa mà con người tự do dùng "luật rừng" để "thay trời hành đạo".

Đừng làm thay nhiệm vụ của pháp luật. Nhưng qua đó, cũng bày tỏ một góc nhìn phản biện, để người dân yên tâm sống và làm việc theo pháp luật, pháp luật cũng phải tỏ rõ sự công minh, chính xác và thực sự đi sâu đi sát vào đời sống hàng ngày. Nếu bộ máy luật pháp còn khiến dân hoang mang, bất an, rất có thể, kiểu hành xử tự tung tự tác sẽ không chỉ diễn ra trong chuyện trộm chó. Nhưng đó là về lý, còn từ góc độ đạo đức, rõ ràng vở kịch còn muốn nhắn nhủ lại lần nữa bài học muôn đời về lẽ hành xử: lấy ân báo oán, oán tiêu tán, lấy oán báo oán, oán chất chồng.

Với ê-kíp diễn viên vững tay nghề: NSƯT Mỹ Uyên, NSƯT Việt Anh, Nguyễn Thành Chánh Trực, Quý Bình,... vở diễn "Phía sau tội ác" đã "đi" rất "uyển chuyển" trong một đề tài thế sự không dễ chuyển tải. Mặc dù trong suốt vở diễn, do nội dung, nước mắt nhiều hơn nụ cười nhưng vẫn có những pha hài hước tinh tế, nhẹ nhõm của các diễn viên NSƯT Việt Anh và Chánh Trực. Trong khi đó, Quý Bình và NSƯT Mỹ Uyên vẫn tỏ rõ thế mạnh ở những vai diễn có sự đấu tranh nội tâm sâu sắc. Vai diễn người mẹ kẻ trộm chó xấu số bị giết và đốt xác cũng để lại ấn tượng sâu sắc dù chỉ xuất hiện trong vài cảnh. Những giọt nước mắt lăn dài, ánh mắt đau đáu xót xa, những ngón tay run rẩy của người mẹ van xin kẻ tội đồ buông dao trong cảnh cuối trở thành dư vị đầy nhân bản của vở diễn.

Đi theo hướng làm kịch thế sự pha chút hài hước để dung dị hóa tác phẩm, đưa kịch nói đến gần hơn với công chúng đang là lựa chọn của đạo diễn Nguyễn Thành Chánh Trực. Được biết sắp tới đây, vở diễn này sẽ được chỉnh sửa và nâng cao hơn để tham dự Liên hoan sân khấu "Hình tượng người chiến sĩ công an nhân dân". Quan sát khán giả (phần đông là người trẻ), có thể thấy, phần đông họ tỏ ra thích thú khi thấy trên sân khấu, diễn viên cũng đang bàn những chuyện cuộc sống thường ngày họ quan tâm. Có lẽ vì thế, ngay cả khi tấm màn nhung khép lại, mỗi người vẫn không thấy sự chia tách biệt lập của hai không gian sân khấu - cuộc đời. Làm được điều đó, thiết nghĩ cũng là một thành tựu đáng động viên và cổ vũ với những người nghệ sĩ ở sân khấu kịch 5B.

Dương Kim Thoa