Hội thảo đánh giá, hệ thống sông Vu Gia-Thu Bồn có diện tích lưu vực 10.350km2, bắt nguồn từ địa bàn tỉnh Kon Tum, chảy qua tỉnh Quảng Nam, TP Đà Nẵng và đổ ra biển Đông, là 1 trong 10 hệ thống sông lớn của Việt Nam. Tổng lượng nước trung bình năm đạt 19.347 triệu m3, vào tháng kiệt cạn nhất là 399 triệu m3, vào mùa mưa lũ là 12.051 triệu m3… Phân bố dòng chảy không đều là một trong những nguyên nhân thiếu nước vào mùa cạn, ngoài ra biến đổi khí hậu tác động lớn đến tài nguyên nước trên lưu vực sông. Chế độ mưa thay đổi có thể gây ngập lụt nghiêm trọng, nhưng lại gia tăng hạn hán, xâm nhập mặn vào mùa khô. Biến đổi khí hậu dự đoán sẽ là gia tăng hạn hán, xâm nhập mặn, xâm thực bờ biển, ngập lụt và sạt lở bờ sông sẽ diễn ra phức tạp… Bên cạnh đó, rừng đầu nguồn suy giảm, tình trạng phá rừng đã ở mức báo động gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn sinh thủy trên lưu vực sông, giảm dung tích các hồ chứa, hạ thấp mực nước trên sông là vấn đề thách thức tài nguyên nước trên lưu vực sông Vu Gia- Thu Bồn. Kinh tế xã hội phát triển cùng với đô thị hóa, công nghiệp hóa, tăng dân số làm gia tăng yêu cầu cấp nước cả về số lượng và chất lượng và cũng làm ảnh hưởng đến nguồn nước sạch… Đặc biệt, việc vận hành của các công trình hồ chứa thủy điện, thủy lợi trên lưu vực nếu không hợp lý sẽ làm suy giảm, cạn kiệt dòng chảy trên lưu vực sông…

Nhưng nguyên nhân trên cho thấy tỉnh Quảng Nam và TP Đà Nẵng đang đứng trước thách thức lớn về đảm bảo an ninh nguồn nước cho phát triển và nhiệm vụ phát triển kinh tế- xã hội bền vững. Luật Tài nguyên nước đã quy định tổ chức lưu vực sông có trách nhiệm kiến nghị việc điều hòa, phân bổ nguồn nước cũng như sử dụng tổng hợp nguồn nước và phòng chống tác hại do nước gây ra trên lưu vực. Tuy nhiên, đến nay sau 10 năm Luật có hiệu lực thi hành, tổ chức lưu vực sông Vu Gia- Thu Bồn vẫn chưa được thành lập theo quy định. Trước những thách thức nêu trên, trên cơ sở đúc kết các bài học kinh nghiệm trong quá trình thử nghiệm mô hình Ban điều phối quản lý tổng hợp tài nguyên nước lưu vực sông Vu Gia- Thu Bồn và vùng bờ Quảng Nam- Đà Nẵng và nhu cầu tiếp tục hợp tác trong thời gian đến, UBND TP Đà Nẵng và UBND tỉnh Quảng Nam cùng ký thỏa thuận tăng cường phối hợp giữa 2 địa phương về quản lý tổng hợp tài nguyên nước, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu lưu vực sông Vu Gia- Thu Bồn và vùng bờ Quảng Nam- Đà Nẵng thời gian đến. Nội dung phối hợp của thỏa thuận ký kết giữa 2 địa phương là: Đề xuất, kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền các biện pháp bảo đảm thực hiện quy hoạch tổng hợp lưu vực sông Vu Gia- Thu Bồn; Tăng cường công tác phối hợp theo dõi, giám sát diễn biến tài nguyên nước; Tăng cường phối hợp công tác bảo vệ môi trường lưu vực sông và bờ Quảng Nam- Đà Nẵng, ứng phó với biến đổi khí hậu; Nâng cao năng lực quan trắc, giám sát lưu lượng, chất lượng nước trên lưu vực sông; Phối hợp đào tạo, nâng cao năng lực, kiến thức, nhận thức để đáp ứng yêu cầu thực hiện quản lý tài nguyên nước; Tổ chức nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ để đề xuất các giải pháp quản lý tổng tài nguyên nước; Huy động các nguồn lực trong nước và quốc tế để hỗ trợ việc thực hiện quản lý tổng hợp tài nguyên nước, bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu…

Cũng tại Hội thảo, lãnh đạo 2 địa phương đã ký kết Kế hoạch Quản lý tổng hợp tài nguyên nước, bảo vệ môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu lưu vực sông Vu Gia-Thu Bồn và vùng bờ Quảng Nam- Đà Nẵng với mục tiêu: Tăng cường công tác phối hợp xây dựng và tổ chức thực hiện các kế hoạch, dự án, chương trình hành động cụ thể nhằm kiến nghị việc điều hòa, phân phối nguồn nước, giám sát các hoạt động khai thác, sử dụng, bảo vệ tài nguyên môi trường, phòng, chống và khắc phục hậu quả, tác hại do nước gây ra, ứng phó với biến đổi khí hậu trên lưu vực sông Vu Gia-Thu Bồn và vùng bờ Quảng Nam- Đà Nẵng.

Hồng Thanh