Thời gian qua, sau khi các phương tiện thông tin đại chúng liên tục phản ánh về những sai phạm trong việc khai thác cát, sỏi trên hệ thống sông Thu Bồn và Vu Gia, chính quyền và ngành chức năng tỉnh Quảng Nam đã kịp thời đưa ra nhiều giải pháp để siết chặt quản lý về khai thác cát, sỏi, xử lý nghiêm nhiều trường hợp vi phạm nghiêm trọng.

Khai thác cát, sỏi trên hệ thống sông Vu Gia - Thu Bồn.

Nhiều năm qua, hệ thống sông Vu Gia - Thu Bồn tại các địa phương đồng bằng như Đại Lộc, Duy Xuyên, Điện Bàn... là những những điểm nóng về khai thác khoáng sản cát và sỏi trên địa bàn tỉnh. Từ năm 2016, Quảng Nam đã không cấp phép tất cả các dự án khai thác cát, sỏi mới mà chỉ làm thủ tục cấp phép đối với hồ sơ của các dự án đã được thực hiện trước năm 2016. Đồng thời, không thực hiện việc gia hạn thêm đối với các mỏ khai thác cát hết hạn, nhằm giảm số lượng các doanh nghiệp khai thác cát hiện nay. 
Triển khai Nghị định số 23/NĐ-CP của Chính phủ, đầu năm 2021, Chủ tịch UBND tỉnh đã có văn bản yêu cầu các doanh nghiệp phải thực hiện việc lắp đặt hệ thống camera và kết nối về các cơ quan quản lý, như thuế, giao thông vận tải (GTVT) và chính quyền địa phương..., để theo dõi, giám sát hoạt động khai thác cát, quy định chặt chẽ việc xuất hóa đơn kèm theo phiếu vận chuyển nội bộ để không còn tình trạng lợi dụng trốn thuế. Ngành Thuế cũng đã phối hợp với ngành Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) các địa phương tăng cường giám sát, kiểm tra chặt chẽ việc khai thác khoáng sản, nhất là tại bến, bãi khai thác cát, sỏi...
Ông Lê Trí Thanh - Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam cho biết, hiện nay UBND tỉnh đã phân công rất rõ trách nhiệm của từng cơ quan liên quan nếu để xảy ra tình trạng này. Tỉnh giao trách nhiệm rất cụ thể và định kỳ, đột xuất tổ chức các đoàn liên ngành để kiểm tra việc khai thác cát, sỏi, nhất là tại các địa bàn có dư luận hoặc có phản ánh của người dân. Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam cũng vừa ban hành quyết định thành lập Đoàn kiểm tra việc chấp hành pháp luật trong hoạt động khai thác khoáng sản của các doanh nghiệp, hợp tác xã trên địa bàn tỉnh. Đoàn kiểm tra gồm 13 thành viên do ông Nguyễn Văn Thọ - Phó Giám đốc Sở TN-MT làm Trưởng đoàn.

Đoàn kiểm tra tiến hành kiểm tra việc chấp hành pháp luật trong hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh của 14 doanh nghiệp, lập biên bản vi phạm hành chính (nếu có) và chuyển hồ sơ cho các cơ quan, đơn vị liên quan xử lý hoặc tham mưu cấp có thẩm quyền xử lý các hành vi vi phạm theo đúng quy định pháp luật. Đồng thời, tổng hợp kết quả kiểm tra và tham mưu đề xuất UBND tỉnh các biện pháp nhằm chấn chỉnh, khắc phục các tồn tại, hạn chế trong công tác quản lý Nhà nước của các cơ quan liên quan và trong hoạt động khai thác khoáng sản của các doanh nghiệp. 

Nhiều mỏ khai thác cát sỏi ở Quảng Nam chưa thực hiện đúng các quy định của pháp luật trong việc quản lý và khai thác.

Góp phần tích cực vào việc lập lại trật tự kỷ cương trên lĩnh vực quản lý, khai thác khoáng sản, Sở GTVT Quảng Nam đã cụ thể hóa nhiều biện pháp ràng buộc trong việc cấp lại Giấy phép hoạt động bến thuỷ nội địa.

Theo đó, yêu cầu các doanh nghiệp đảm bảo an toàn giao thông đường thủy nội địa, đảm bảo an toàn giao thông đường bộ và vệ sinh môi trường trong suốt quá trình vận chuyển vật liệu ra khỏi bến, bãi. Xếp dỡ hàng hóa đúng tải trọng xe và kích thước thùng xe. Cát, sỏi đổ trên thùng xe không còn ẩm ướt đổ nước xuống mặt đường gây mất an toàn giao thông, hư hỏng đường và không đảm bảo vệ sinh môi trường.

Sở GTVT Quảng Nam còn yêu cầu chủ doanh nghiệp thông báo bằng văn bản về tên, chủng loại, số hiệu, biển kiểm soát, công suất máy, mục đích sử dụng, chủ sở hữu của máy móc, thiết bị, phương tiện khai thác, vận chuyển khoáng sản; vị trí bãi tập kết tại khu vực bến cho chính quyền địa phương và khu vực giáp ranh để theo dõi, quản lý.

Bến chỉ được tiếp nhận tàu vận chuyển cát, sỏi vào ban ngày (từ 7-17 giờ hàng ngày), chỉ tiếp nhận các phương tiện có đầy đủ hồ sơ; có hóa đơn xuất hàng hóa của các doanh nghiệp được phép khai thác. Trong thời gian hoạt động, nếu chủ bến vi phạm bất kỳ quy định nào nêu trên, Sở GTVT sẽ công bố đóng bến thủy nội địa, dừng hoạt động...
Theo ông Trương Văn Sơn - Phó Chánh Thanh tra Sở GTVT Quảng Nam, mặc dù được chấp thuận, nhưng thời gian qua, nhiều doanh nghiệp khai thác mỏ vẫn không thực hiện đúng và đầy đủ phương án đảm bảo an toàn giao thông đường thủy nội địa được chấp thuận. Trong quá trình kiểm tra, Thanh tra Sở GTVT tỉnh Quảng Nam đã phát hiện, xử phạt vi phạm hành chính 4 mỏ khai thác cát sỏi vi phạm quy định, với số tiền 46 triệu đồng.
Ông Lê Trí Thanh - Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam khẳng định: Thời gian tới để triển khai hiệu quả Nghị định 23/NĐ-CP của Chính phủ, tỉnh sẽ đề ra nhiều phương án quyết liệt hơn nữa như ứng dụng khoa học công nghệ, đặc biệt là việc quản lý mặt cắt của các khu vực khai thác bằng các công nghệ mới. Đồng thời, quản lý chặt chẽ việc tập kết cát, sỏi ở các bãi và xúc bán, chuyên chở. Phối hợp với TP Đà Nẵng để kiểm soát đầu ra ở tại khu vực tiêu thụ cát trên địa bàn Đà Nẵng. Bên cạnh đó, UBND tỉnh sẽ phối hợp với các ngành liên quan để đánh giá tác động của mưa lũ ở các khu vực khai thác có sự thay đổi như thế nào để có sự điều chỉnh lại cho phù hợp.   

HỒNG THANH