Tình trạng khai thác cát sỏi hoạt động rầm rộ trong những ngày gần đây trên sông Bồ (TT-Huế) khiến người dân lo lắng, bức xúc. Trong khi đó, tình trạng sạt lở hai bên bờ sông đang ngày càng ăn sâu vào ruộng vườn, nhà cửa của người dân.

Nhiều thuyền lớn, sà lan ngang nhiên hút cát trên sông Bồ đoạn qua thôn Cổ Bi và làng Lại Bằng.

Đua nhau "rút ruột" sông Bồ

Lợi dụng những ngày nghỉ cuối tuần (ngày 7, 8 và 9-12), nhiều đối tượng rầm rộ kéo về sông Bồ, ngang nhiên khai thác cát trái phép. Từ cầu đường sắt Hiền Sĩ nhìn lên, cả một đoạn sông dài hơn 1 km, nhiều tàu thuyền, sà lan tấp nập đang "ăn" cát. Tại đoạn sông một bên là làng Lại Bằng (P.Hương Vân, TX Hương Trà) và một bên là thôn Cổ Bi (X. Phong Sơn, H.Phong Điền), có hàng loạt thuyền loại lớn và sà lan đang đưa ống hút lớn xuống hút cát, tiếng máy nổ rền vang, náo động cả một đoạn sông. Cạnh đó, mái chân kè bờ sông phía thôn Lại Bằng bị xâm thực nham nhở, lộ ra lưới thép mục gỉ. Ngay phía dưới vị trí bờ sông Bồ đoạn qua mỏ đá Thông Cùng cũng bị sạt lở một đoạn. Từ vị trí sạt lở này nhìn lên phía hạ lưu đập Nhà máy thủy điện (NMTĐ) Hương Điền, một chiếc thuyền lớn đang áp sát bờ sông Bồ và ung dung hút cát. Tiếp tục ngược nhánh Tỉnh lộ 16 lên gần đến NMTĐ Hương Điền, hoạt động khai thác cát sỏi cũng diễn ra rầm rộ. Điều đáng nói, cạnh đó, vị trí sạt lở bờ sông Bồ ăn sâu vào nhánh Tỉnh lộ 16 gần NMTĐ Hương Điền đang cắm biển "Đường sạt lở nguy hiểm" và chờ được gia cố.  Một người dân (giấu tên) ở làng Lại Bằng, P.Hương Vân cho biết: "Tại đoạn sông Bồ này, tàu cát trước chỉ đua nhau khai thác nửa sông phía thôn Cổ Bi, nay ngang nhiên lấn qua cả phía làng Lại Bằng khiến người dân rất lo ngại bởi tình trạng sạt lở bờ sông ngày càng ăn sâu vào vườn cây ăn trái của nhiều hộ dân".

Trong sáng 7-12, các bãi tập kết cát phía hạ lưu cầu An Lỗ (X.Phong Hiền), xe vẫn tấp nập tiến vào chờ chở cát. Tương tự, tại bãi tập kết thôn Cổ Bi có hàng chục xe cũng đang nối đuôi nhau chờ "ăn" cát. Ông Tr. V.Th.- một người dân sống ở X. Phong Hiền (H.Phong Điền) bức xúc: "Trong khi nhà nước đang rót kinh phí tiền tỷ để xây kè chống sạt lở bờ sông Bồ thì cũng chính trên con sông này, nạn khai thác cát lậu vẫn ngang nhiên diễn ra từng ngày". Ông Hồ Đắc Trường, Phó Giám đốc Sở TN&MT TT-Huế cho biết, việc khai thác cát, sỏi lòng sông đoạn sông trên sông Bồ theo mô hình cộng đồng là trước đây, còn hiện nay đã chấm dứt rồi. Theo ông Trường, đoạn sông trên một bên là H.Phong Điền và một bên là TX Hương Trà, trước hết UBND 2 địa phương này và các xã phải có trách nhiệm xử lý. Ông Trịnh Đức Hùng, Chủ tịch UBND H.Phong Điền cho biết, đoạn sông Bồ trên có 2 điểm khai thác cát sỏi; trong đó có điểm mỏ, đoạn một bên là thôn Cổ Bi và một bên là Lại Bằng đã hết hạn.

Do giá cát đang sốt nên nhiều xe tải chờ chực ngay bờ sông Bồ để đưa đi tiêu thụ.

Phạt hôm trước, hôm sau tái diễn

Tại buổi tiếp xúc cử tri với Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh do ông Nguyễn Ngọc Thiện- Bộ trưởng Bộ VH-TT & DL làm trưởng đoàn vào ngày 30-11, các cử tri ở TDP Lai Thành, P.Hương Vân (TX.Hương Trà, TT-Huế) đã phản ánh về tình trạng khai thác cát trái phép diễn ra phức tạp trên sông Bồ. Các cử tri bức xúc: Nạn khai thác cát lậu này diễn ra lâu rồi, đã nhiều lần chúng tôi phải "mật phục" đêm hôm để bắt quả tang và cơ quan chức năng cũng đã xử phạt. Nhưng cũng như "muối bỏ bể", phạt hôm này thì hôm sau lại tái diễn. Cứ vào khoảng 1-2 giờ sáng các đối tượng này chạy đò lên đoạn sông qua P. Hương Vân để hút cát trộm. "Có hôm, chúng tôi thức thâu đêm để giám sát và truy đuổi đến gần 10 thuyền khai thác cát lậu. Nếu để họ khai thác trót lọt thì mỗi đêm như vậy sẽ mất khoảng 280 m3 cát, rất đau lòng. Chúng tôi rất mong các cơ quan chức năng quan tâm và có hướng xử lý mạnh hơn đối với những đối tượng khai thác cát trái phép"- một cử tri bày tỏ.

Theo ông Châu Văn An, Chủ tịch UBND P. Hương Vân, trong năm 2018, địa phương đã cho thành lập 3 tổ tự quản để giám sát nhằm hạn chế nạn khai thác cát trái phép trên sông Bồ. Đồng thời cung cấp thông tin kịp thời, phối hợp với cơ quan CA để xử lý những đối tượng vi phạm. Trong năm nay cũng đã xử phạt 24 trường hợp, với số tiền hàng chục triệu đồng. Tuy nhiên, giờ khai thác thường là 1-2 giờ sáng nên cũng khó cho lực lượng tự quản kiểm soát và quản lý. Địa phương cần có sự tham gia của lực lượng CATX Hương Trà để tăng cường công tác ngăn chặn nạn khai thác cát trái phép này. Ông Nguyễn Xuân Ty- Chủ tịch UBND TX Hương Trà cũng cho biết: Tình trạng khai cát trái phép dọc sông Bồ đang diễn ra phức tạp và do chủ thuyền từ các địa phương khác đến. Không có lực lượng nào có thể canh trực 24/24 để hạn chế, xua đuổi việc khai thác cát, nên phải dựa vào lực lượng tại chỗ là các tổ tự quản của bà con các tổ dân phố. "Từ đầu năm 2018, giá cát chỉ khoảng 110 đến 120 ngàn đồng/m3, nhưng hiện nay đã tăng lên gần 200 ngàn đồng/m3. Nhiều chủ thuyền bị bắt rồi phạt hành chính vài triệu đồng, nhưng hôm sau lại lén lút hút cát. Với mức phạt hiện nay chưa đủ để răn đe những đối tượng vi phạm"- ông Ty nói.

Giải đáp về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ VH- TT & DL cho rằng, tình trạng khai thác cát trái phép trên các sông đang diễn ra nhức nhối khắp các tỉnh, thành trong cả nước. Tại TT-Huế, không chỉ sông Bồ mà sông Hương cũng đang bị "cát tặc" rút ruột. Các tỉnh, thành đã có nhiều chế tài xử lý nhưng vẫn chưa giải quyết dứt điểm vấn nạn này. Chính phủ đã chỉ đạo và rất quyết liệt trong xử lý nạn khai thác cát trái phép. "Hiện, P.Hương Vân đã có các tổ tự quản, nên chính quyền địa phương cần có hướng phát triển và tăng cường lực lượng cho các tổ này để giám sát chặt chẽ hơn nạn khai thác cát trái phép. Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh sẽ có văn bản về vấn đề này đến lãnh đạo UBND tỉnh TT-Huế, qua đó để tỉnh chỉ đạo các cơ quan chức năng giải quyết, xử lý các nạn khai thác cát trái phép"- Bộ trưởng Bộ VH-TT & DL thông tin.

H.LAN