(Cadn.com.vn) - Năm 2011, Cuba kỷ niệm 50 năm ngày Chiến thắng Giron – hay còn gọi là sự kiện “Vịnh Con Lợn”, nơi những chiến sĩ cách mạng Cuba dưới sự chỉ huy của Lãnh tụ Fidel Castro đã đập tan cuộc đổ bộ của lực lượng lưu vong Cuba do Mỹ hậu thuẫn, đánh dấu một trong những thất bại cay đắng và thảm hại nhất của chính quyền Tổng thống John F.Kennedy lúc bấy giờ.

Kế hoạch xâm lược

Từ năm 1960, dưới thời Tổng thống  Dwight D.Eisenhower, Mỹ đã luôn nhăm nhe dòm ngó thay đổi chế độ tại Cuba.

Ngày 16-3-1960, Tổng thống Eisenhower ra lệnh cho Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) dùng đơn vị hoạt động đặc biệt của mình để vũ trang, huấn luyện và chỉ đạo những người Cuba lưu vong thực hiện đổ bộ xâm lược vào Cuba, nhằm lật đổ chính quyền do Chủ tịch Fidel Castro mới thành lập. CIA giúp những người Cuba lưu vong tại Miami thành lập Hội đồng Cách mạng Cuba (CRC), do Jose Miro Cardona, cựu Thủ tướng Cuba vào tháng 1-1959, làm chủ tịch. Cardona trên thực tế trở thành tổng thống chờ đợi cho chính quyền Cuba hậu xâm lược.

Ban đầu, CIA rất tự tin là họ đủ khả năng lật đổ chính phủ Cuba, vì đã có kinh nghiệm thành công trước đây như cuộc đảo chính ở Guatemala năm 1954. Một kế hoạch có bí danh “Chiến dịch Pluto” được Phó Giám đốc Kế hoạch của CIA Richard Bissell vạch ra, dưới quyền của Giám đốc CIA Allen Dulles. Kế hoạch ban đầu của CIA là sẽ xâm nhập bằng tàu vào thành cổ  thuộc địa Trinidad, cách thủ đô La Habana khoảng 270 km về phía đông nam, thuộc tỉnh Sancti Spiritus. Trinidad có hạ tầng cầu cảng tốt, và khá gần với các hoạt động phản cách mạng tại Cuba. Sau khi rời Nhà Trắng, Tổng thống Eisenhower đã bàn giao “di sản xâm lược” này cho người tiền nhiệm, chính trị gia trẻ tuổi John F. Kennedy.

Ngày 11-3-1961, Tổng thống Kennedy và nội các quyết định lựa chọn phương án Vịnh Con Lợn vì nó có đường sân bay thích hợp cho hoạt động của máy bay ném bom B-26 và ít “ồn ào” về mặt quân sự hơn để Nhà Trắng dễ chối tội hơn. Khu vực đổ bộ được đổi sang những bãi biển bao quanh Vịnh Con Lợn thuộc tỉnh Las Villas, cách La Habana 150 km về phía đông nam, nằm ở phía đông bán đảo Zapata.

Lãnh tụ Fidel Castro (đeo kính) chỉ huy chiến dịch tấn công quân lưu vong Cuba. Ảnh: AP

Trận chiến lịch sử

Mặc dù Mỹ luôn muốn giấu giếm vai trò của mình trong CRC, nhưng thông qua các nguồn tin tình báo bí mật, Chủ tịch Fidel và lực lượng an ninh Cuba từ lâu đã tiên liệu về một cuộc tấn công từ Mỹ và luôn sẵn sàng đối phó.

Đầu tháng 4-1961, Tổng thống Kennedy nói rằng, Mỹ không nên tham gia cuộc chiến ở Cuba. Chủ tịch Fidel rất tỉnh táo trước lời nói này và cho rằng, phát biểu này báo hiệu sắp xảy ra một cuộc xâm lược, nhưng là của các phần tử lưu vong Cuba. Nhà lãnh đạo Fidel quyết định triển khai 25.000 quân vũ trang, 200.000 dân quân đóng tại các địa bàn chiến lược. Ngày 16-4-1961, một ngày trước khi Chủ tịch Fidel đọc diễn văn thành lập nước Cộng hòa Cuba, các lực lượng quân sự phản động Cuba được sự hậu thuẫn của Mỹ đã sử dụng máy bay B-26 ném bom một số sân bay quan trọng ở Cuba.

Vào khoảng 0 giờ ngày 17-4, 1.500 phần tử được CIA huấn luyện và được chính quyền Mỹ ủng hộ đã đổ bộ vào Vịnh Con Lợn. Hai nhóm bộ binh đổ bộ Blagar và Barbara mỗi đội có một “sĩ quan điều hành” của CIA cùng một Đội Phá hoại dưới mặt nước với 5 người nhái, xâm nhập Vịnh Con Lợn. Họ mang theo 5 xe tăng và các loại xe bọc thép khác trên tàu đổ bộ. Vào khoảng 1 giờ, chiếc Blagar, với vai trò là tàu chỉ huy chiến trường, hướng về địa điểm đổ bộ chính tại Playa Giron. Việc thả quân vào đêm bị trì hoãn, do máy hư và một số chiếc xuồng bị hư do va phải đá ngầm. Một vài dân quân trong khu vực đã nhanh chóng báo cáo cho quân đội Cuba ngay sau khi có cuộc đổ bộ đầu tiên.

Lúc đó, ông Fidel yêu cầu quân đội không được để địa bàn đổ bộ đủ rộng để quân lưu vong có thể lập chính quyền lâm thời và kêu gọi thế giới công nhận theo đúng ý đồ của CIA. Ngày 19-4, sau 3 ngày chiến đấu quyết liệt, quân lưu vong đã thất thủ hoàn toàn. 1.189 tù binh, gồm cả ban chỉ huy cấp cao bị quân đội Cuba bắt sống, 107 tên bị tiêu diệt. Phía quân đội Cuba tổn thất 176 nhân mạng.

Mối nhục của chính quyền Kennedy

Chiến thắng Vịnh Con Lợn của Lãnh tụ Fidel và nhân dân Cuba là thất bại đau đớn và là rắc rối lớn của Tổng thống John F.Kennedy. Chủ tịch Fidel cũng trở nên lo ngại về một sự can thiệp trong tương lai của Mỹ vào nước này.

Tháng 8-1961, trong một hội nghị kinh tế của Tổ chức các Quốc gia Châu Mỹ (OAS) tại Uruguay, Che Guevara – một nhà cách mạng lỗi lạc của Argentine đã gửi một lưu ý tới Kennedy rằng: “Cảm ơn về Playa Giron. Trước cuộc xâm lược, cuộc cách mạng Cuba yếu ớt. Bây giờ nó mạnh hơn bao giờ hết”. Tổng thống Kennedy sau đó cũng chính thức thừa nhận thất bại ê chề trước toàn dân Mỹ và phải chi 53 triệu USD để chuộc các lính đánh thuê bị bắt sống. Ông Kennedy sau đó quay sang chỉ trích những người đứng đầu quân đội cũng như CIA và đe dọa đập tan cơ quan này. Tuy nhiên, Kennedy chỉ sa thải Giám đốc CIA Allens và phó giám đốc kế hoạch Richard vào đầu năm 1962. Theo các tài liệu giải mật năm 2005, cả Allens và Richard đều biết việc quân lưu vong Cuba cảm thấy thất vọng và không có sức chiến đấu khi không nhận được sự chi viện của quân đội Mỹ. Tuy nhiên, cả hai đã không báo cáo cho Tổng thống Kennedy. Sau đó, trong suốt những năm còn lại của nhiệm kỳ Tổng thống, mối quan hệ giữa ông Kennedy và CIA luôn căng thẳng.

Về phía Cuba, sau chiến thắng vĩ đại của sự kiện Vịnh Con Lợn, tên tuổi Chủ tịch Fidel trở nên nổi tiếng và ngày càng có nhiều quốc gia ủng hộ cho các chính sách kinh tế của ông. Thắng lợi này cũng định hướng cho mối quan hệ anh em chiến lược Cuba - Liên Xô.

Thanh Văn (Theo The Straight Dope, Wikipedia)