* Thừa nhận tình trạng “thổi giá”, “dìm hàng”, “quân xanh, quân đỏ”

Tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn sáng 16-3, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành cùng một số thành viên Chính phủ đã tham gia giải trình các vấn đề liên quan đến quản lý giá xăng dầu; phòng, chống tội phạm buôn lậu, gian lận thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, xâm phạm sở hữu trí tuệ, hàng cấm.

Làm rõ việc dự trữ xăng dầu

Phó Thủ tướng Lê Văn Thành nêu rõ, xăng dầu là mặt hàng thiết yếu, Quốc hội, Chính phủ đã ban hành nhiều quy định để quản lý. Tuy nhiên, mặt hàng xăng dầu Việt Nam chưa tự chủ được mà phụ thuộc vào nhập khẩu nhiều.

Phó Thủ tướng cho biết, hiện nay nước ta mới có 2 nhà máy lọc hóa dầu là: Nhà máy Bình Sơn (cung ứng 35% - 7 triệu tấn xăng dầu/năm) đưa vào sản xuất từ năm 2009; và Nhà máy Nghi Sơn đưa vào sản xuất từ năm 2018. "Cả hai nhà máy đạt được khoảng 13 triệu tấn xăng dầu/năm trong khi đó nhu cầu cỡ 20 - 21 triệu tấn/năm. Như vậy, khi xăng dầu thế giới tăng thì xăng dầu trong nước tăng", Phó Thủ tướng phân tích.

Một vấn đề quan trọng nữa là bản thân nguồn dầu thô cho các nhà máy vẫn phải nhập khẩu. Dầu thô của nước ta chưa đáp ứng được yêu cầu.

"Dự trữ xăng dầu trong thời gian qua đã đáp ứng được yêu cầu như các quy định về điều hành, dự trữ. Dự trữ xăng dầu đến ngày 10-2 vẫn còn khoảng 1,2 triệu tấn, cùng với sản xuất trong tháng 2 khoảng 0,9 triệu tấn; cộng nhập khẩu thêm khoảng 0,9 triệu tấn là có 3 triệu tấn. Trong khi nhu cầu 1 tháng hiện nay khoảng 1,8 triệu tấn", Phó Thủ tướng chỉ rõ.

Về giá xăng tăng cao, Phó Thủ tướng cho biết, Nhà máy Nghi Sơn sản lượng bị suy giảm; sự phối hợp giữa các kênh phân phối chưa tốt. Tỷ lệ cửa hàng đóng cửa nhỏ nhưng ảnh hưởng rất lớn đến tâm lý người tiêu dùng, người dân lo ngại thiếu xăng dầu. "Dự trữ, nhập khẩu, sản xuất có khoảng 3 triệu tấn thì nguyên nhân chính là điều phối phối hợp giữa nhà phân phối cấp 1, cấp 2, cấp 3 với cửa hàng xăng dầu là có vấn đề. Cái này phải làm rõ", Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Về giải pháp, Phó Thủ tướng khẳng định, Chính phủ, các bộ, ngành đã tập trung chỉ đạo các khâu sản xuất, nhập khẩu và phân phối. Chính phủ đã chỉ đạo Nhà máy Bình Sơn sản xuất tăng 105%, Nghi Sơn cam kết sản xuất trở lại, nhập khẩu cho quý II-2022 tăng thêm là 2,4 triệu m3. Dự trữ cũng đảm bảo đúng quy định.

Chính phủ đã giao cho thanh tra, các cơ quan pháp luật làm rõ việc dự trữ hiện có theo đúng quy định không. Việc đóng cửa một số cửa hàng phải làm rõ nguyên nhân, trách nhiệm để xử lý triệt để.

Nói về giải pháp trong lâu dài, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành khẳng định tinh thần dứt khoát phải làm chủ sản xuất xăng dầu trong nước và theo quy hoạch sẽ có nhà máy lọc dầu có quy mô sản xuất 10 triệu m3 tại Vũng Tàu.

Có hay không việc "găm hàng" xăng dầu từ tuyến vĩ mô

Đại biểu Nguyễn Đại Thắng (Hưng Yên) cho rằng, thời gian qua, giá bán lẻ xăng dầu tăng cao nhất 8 năm qua, ảnh hưởng đến sản xuất kinh doanh. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng nêu giải pháp trong thời gian tới để bảo đảm lợi ích hài hòa giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân, bảo đảm đủ nguồn cung xăng dầu trong nước?

Trả lời, Bộ trưởng Công Thương cho biết, những ngày qua, giá xăng dầu thế giới tăng đột biến do đứt gãy ngồn cung ở những nước có sản lượng lớn và tác động từ cuộc xung đột Nga - Ukraine, làm thị trường xăng dầu thế giới đảo lộn, tăng biên độ từ 40 - 60%. Trong nước, nguồn cung gặp khó khăn bởi Nhà máy lọc hóa dầu Nghi Sơn giảm công suất đột ngột, có lúc xuống chỉ còn 55%, khi cao hơn cũng chỉ đạt 80%.

Trước tình hình này, ngay từ đầu tháng 1, Bộ Công Thương đã chủ động tham mưu cho Chính phủ và trực tiếp chỉ đạo hệ thống, yêu cầu tất cả những doanh nghiệp đầu mối có chức năng nhập khẩu xăng dầu phải nhập đủ sản lượng do nhà máy Nghi Sơn thiếu hụt để bảo đảm nguồn cung trong nước.

"Với chỉ đạo quyết liệt này, đến giữa tháng 2, nguồn cung xăng dầu đủ đáp ứng được đến hết tháng 3. Bộ cũng chỉ đạo doanh nghiệp đầu mối tiếp tục có kế hoạch nhập khẩu trong tháng 3 vượt sản lượng nhập khẩu bình thường. Nguồn cung không lúc nào thiếu", Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh.

Về giá, Bộ Công Thương cùng Bộ Tài chính đã điều hành theo đúng quy định của pháp luật, 10 ngày/lần và bám sát diễn biến giá thế giới. Biên độ giá tăng của thế giới là 40 - 60% nhưng biên độ của Việt Nam chỉ 29 - 40%.

Tranh luận với Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên, Đại biểu Phạm Văn Hòa băn khoăn có hay không việc "găm hàng" xăng dầu từ tuyến vĩ mô? Bộ trưởng trả lời: Qua thanh tra 16.800/17.000 cửa hàng bán lẻ, có 211 cửa hàng có hiện tượng đóng cửa. Trong đó, phần lớn do sự cố kỹ thuật, có nơi găm hàng chờ tăng giá. Còn nơi nói không có hàng vì họ nhập nguồn từ Nhà máy Nghi Sơn nên khi nhà máy đột ngột giảm nguồn cung thì không dễ đi nhận hàng đầu mối khác, nhưng số lượng này không nhiều. Tuy nhiên, Bộ Công Thương đã chỉ đạo kịp thời chia sẻ nguồn cung từ hàng nhập khẩu và nguồn từ Nhà máy Bình Sơn nên chỉ sau một vài ngày đã khắc phục được.

"Lực lượng chức năng đang tiến hành thanh tra đồng bộ 33 doanh nghiệp có chức năng nhập khẩu xăng dầu. Nếu phát hiện doanh nghiệp đầu mối không thực hiện đúng chức năng thì dứt khoát xử lý nghiêm, thậm chí đình chỉ kinh doanh và rút giấy phép. Không có hiện tượng bao che, không cho qua chuyện", Bộ trưởng Công Thương nhấn mạnh.

Phòng ngừa, đấu tranh với các hành vi vi phạm pháp luật về buôn lậu, gian lận thương mại

Phát biểu tại phiên chất vấn, Bộ trưởng Bộ Công an Tô Lâm cho biết, thời gian gần đây gia tăng hoạt động buôn lậu gian lận thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, xâm phạm sở hữu trí tuệ, hàng cấm... có xu hướng diễn biến rất phức tạp.

Hoạt động đầu cơ, buôn lậu, kinh doanh trái phép, buôn bán hàng giả liên quan trang thiết bị vật tư, y tế, mặt hàng thiết yếu phục vụ phòng, chống dịch bệnh xảy ra nhiều ở các địa phương. Hoạt động buôn lậu, vận chuyển trái phép vàng qua biên giới diễn biến phức tạp do giá vàng trong nước và thế giới cùng tăng mạnh, chênh lệch ở mức cao.

Cùng với đó là xuất hiện tình trạng các đối tượng tập trung hoạt động đầu cơ xăng dầu, "găm hàng" chờ lên giá, xuất lậu, nhập lậu; pha chế làm giả xăng dầu, tuồn ra thị trường để tiêu thụ.

"Xăng dầu là vấn đề các đại biểu quan tâm, diễn biến hoạt động buôn lậu, sản xuất hàng giả mặt hàng này vẫn còn rất phức tạp. Vừa qua, Bộ Công an nỗ lực đấu tranh vụ sản xuất xăng giả ở Đồng Tháp, Sóc Trăng, Đồng Nai...", Bộ trưởng thông tin và nhấn mạnh buôn lậu dẫn đến trốn thuế, giá xăng lậu chênh lệch với hàng chính thức rất nhiều, gây thiệt hại cho nhập khẩu chính thức, lại càng kích thích các đối tượng buôn lậu, sản xuất xăng giả.

Để phòng ngừa, đấu tranh với các hành vi vi phạm pháp luật về buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc, Bộ Công an đã phối hợp các bộ, ngành, địa phương triển khai quyết liệt các nhiệm vụ, giải pháp công tác.

Cụ thể là tăng cường công tác nắm tình hình, phát hiện các vi phạm, tội phạm phát sinh trong hoạt động kinh doanh xăng dầu, vàng, vật tư, trang thiết bị y tế phục vụ phòng, chống dịch COVID-19 và những vấn đề phức tạp nổi lên.

Bên cạnh đó, huy động tối đa lực lượng để tăng cường cho cơ sở, triển khai đồng bộ, có chiều sâu các biện pháp nghiệp vụ, xác định rõ các lĩnh vực, địa bàn, đối tượng trọng điểm, đối tượng cầm đầu các đường dây buôn lậu, sản xuất, kinh doanh hàng cấm, hàng giả để tập trung đấu tranh, triệt phá.

Lực lượng Công an phối hợp chặt chẽ với các đơn vị chức năng như quản lý thị trường, hải quan, bộ đội biên phòng, cảnh sát biển trong công tác thanh tra, kiểm tra, tiếp nhận và xử lý tố giác tội phạm, kiến nghị khởi tố; chủ động phát hiện những sơ hở, thiếu sót trong quy định pháp luật, cơ chế, chính sách quản lý nhà nước đối với các ngành hàng vàng, xăng dầu, vật tư y tế… để kịp thời dự báo, nhận diện các vấn đề phức tạp nổi lên, từ đó kịp thời tham mưu cho Chính phủ có biện pháp chỉ đạo, giải quyết dứt điểm.

B.T – TTXVN