Nếu trước đây, Công an xã chủ yếu là lực lượng bán chuyên trách với chức năng hạn chế, thì nay, sau chủ trương chính quy hóa lực lượng Công an xã, sự hiện diện của cán bộ được đào tạo chính quy bài bản đã tạo nên bước chuyển mạnh mẽ. Ở Đà Nẵng- đô thị trung tâm của miền Trung, ngay trước khi chưa sáp nhập và hình thành chính quyền địa phương hai cấp, Quảng Nam và Đà Đà Nẵng coi việc đưa cán bộ Công an chính quy về làm Trưởng, Phó Công an xã đã làm thay đổi rõ rệt chất lượng công tác ANTT. Kể từ khi sáp nhập hai địa phương, lãnh đạo Công an TP chỉ đạo, triển khai tăng cường cán bộ các lực lượng nghiệp vụ như hình sự, ma túy, quản lý hành chính, cảnh sát giao thông… trực tiếp về cơ sở để phối hợp nắm địa bàn, kịp thời phát hiện các đối tượng nghi vấn, các tụ điểm phức tạp mới hình thành. Cách làm này được đánh giá là tạo "lực đẩy" mạnh để phòng ngừa tội phạm ngay từ gốc, giảm áp lực cho TP, đồng thời phát huy được sự chủ động của Công an xã, phường- nơi gần dân nhất.

Tại Quảng Ngãi, mô hình "cảnh sát chính quy về xã" trước đây và được tăng cường sau khi sáp nhập đang ngày càng phát huy hiệu quả rõ rệt. Nhiều xã trước đây còn xảy ra các vụ việc phức tạp liên quan đến trộm cắp, cố ý gây thương tích, thanh thiếu niên tụ tập gây rối, thì nay tình hình đã giảm rõ rệt. Một trong những điểm nhấn quan trọng là sự chỉ đạo quyết liệt của lãnh đạo Công an tỉnh Quảng Ngãi trong việc điều động cán bộ dày dạn kinh nghiệm thuộc các lực lượng hình sự, kinh tế, môi trường tăng cường về các xã trọng điểm. Nhờ đó, nhiều vụ việc được phát hiện từ rất sớm, thậm chí ngay khi đang manh nha hình thành. Không ít cán bộ Công an xã cho biết, có sự hỗ trợ từ lực lượng nghiệp vụ cấp tỉnh, chất lượng công tác nắm tình hình, thu thập thông tin, xác minh đối tượng tăng lên rõ rệt; hiệu quả tuyên truyền, vận động quần chúng nhân dân tham gia bảo vệ an ninh Tổ quốc cũng được nâng cao.

Ở Gia Lai và Đắk Lắk - miền đất rộng lớn của Tây Nguyên, nơi có đặc thù về tôn giáo, dân tộc và địa bàn rừng núi trải dài hàng trăm kilômét, việc xây dựng "thế trận an ninh nhân dân vững mạnh" càng trở nên cấp thiết. Tình trạng lợi dụng mạng xã hội để kích động, lôi kéo, cũng như các hành vi vi phạm pháp luật như trộm cắp, vận chuyển gỗ trái phép, tệ nạn xã hội… vẫn tiềm ẩn phức tạp. Nhận thức rõ điều đó, Công an hai tỉnh Gia Lai và Đắk Lắk đã thực hiện chủ trương điều động hàng trăm cán bộ Công an chuyên trách có nhiều kinh nghiệm xuống xã; đồng thời tăng cường lực lượng tuần tra cơ động, nhất là vào ban đêm và trên các tuyến giao thông liên xã.

Điểm mới trong cách làm của các tỉnh Gia Lai và Đắk Lắk là kết hợp chặt chẽ giữa Công an xã và các tổ tự quản của đồng bào các dân tộc bản địa. Không ít trường hợp, nhờ sự am hiểu địa hình của người dân và thông tin kịp thời của Công an xã, nhiều vụ vận chuyển gỗ lậu, ma túy, cờ bạc đã bị triệt phá ngay trong đêm, không để tội phạm kịp lan rộng.

Điều rõ nét nhất là chính việc tăng cường lực lượng Công an chuyên trách về xã kịp thời ngay sau khi sáp nhập nên các đợt bão, lũ vừa qua lực lượng Công an xã hai tỉnh Gia Lai và Đắk Lắk đã đóng vai trò quan trọng trong công tác đảm bảo ANTT cũng như giúp dân chống chọi với thiên tai đạt hiệu quả cao, được nhân dân khen ngợi.

Bối cảnh chính quyền hai cấp- đặc biệt tại các địa phương đang thực hiện mô hình tinh gọn bộ máy - đòi hỏi công an cấp cơ sở không chỉ xử lý tình huống mà còn phải linh hoạt tham mưu, dự báo và xây dựng giải pháp từ sớm, từ xa. Ở nhiều địa bàn miền Trung, Công an xã, phường đã trở thành "trụ cột" tham mưu cho cấp ủy, chính quyền trong giải quyết các vụ việc liên quan đến đất đai, tranh chấp dân sự, mâu thuẫn trong cộng đồng; hạn chế tối đa tình trạng khiếu kiện đông người hoặc phát sinh điểm nóng. Ở Đắk Lắk, nhiều địa bàn từng là điểm nóng khiếu nại, trật tự đã ổn định hơn nhờ lực lượng Công an xã bám sát từng hộ dân, thường xuyên đối thoại, hòa giải ngay từ cơ sở. Tại Quảng Ngãi và Gia Lai, Đắk Lắk, các mô hình camera an ninh, tổ tuần tra nhân dân, tổ tự quản an ninh được duy trì hiệu quả với vai trò nòng cốt của Công an xã.

Ngày nay, yêu cầu đòi hỏi lực lượng Công an không chỉ hoàn thành nhiệm vụ giữ gìn ANTT mà còn phải có mặt ở những vấn đề nóng của đời sống: từ phòng cháy chữa cháy, cứu nạn cứu hộ, an toàn giao thông, quản lý cư trú cho đến các vấn đề về an ninh mạng tại địa bàn. Tại Đà Nẵng, Công an xã, phường đã trở thành lực lượng chủ lực trong triển khai dữ liệu dân cư, định danh điện tử, ứng dụng công nghệ vào quản lý nhà trọ, khách sạn, các cơ sở kinh doanh có điều kiện. Nhờ đó, thông tin về người tạm trú, người đến thuê trọ, người có dấu hiệu nghi vấn được cập nhật nhanh chóng, góp phần quan trọng vào công tác phòng chống tội phạm.

Sự tăng cường phối hợp giữa Công an xã, phường và các lực lượng chuyên trách cũng là yếu tố quyết định cho thành công. Khi có vụ việc xảy ra, lực lượng cơ sở là nơi đầu tiên tiếp cận hiện trường, khống chế tình hình, thu thập thông tin. Khi nhận thấy dấu hiệu phức tạp, Công an xã, phường lập hồ sơ điều tra ban đầu và sau đó phối hợp với lực lượng hình sự, ma túy, kinh tế để vào cuộc với nghiệp vụ sâu, từ đó phá án nhanh và chính xác hơn. Cách làm này không chỉ rút ngắn thời gian xử lý vụ việc mà còn giảm áp lực cho tuyến trên, đồng thời tạo ra mạng lưới an ninh liên hoàn từ cấp tỉnh đến tận thôn, tổ dân phố.

Thực tế cho thấy, nơi nào Công an xã, phường làm tốt vai trò nòng cốt, nơi đó tình hình an ninh ổn định; nơi nào bám dân, gần dân, nơi đó người dân tin tưởng và sẵn sàng cung cấp thông tin giúp lực lượng chức năng phòng ngừa tội phạm. Sau khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp, các tỉnh, thành cả nước nói chung, Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Gia Lai, Đắk Lắk nói riêng, lực lượng Công an xã - phường ngày càng trưởng thành, từng bước hiện đại hóa, chuyên nghiệp hóa, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn mới. Sự quan tâm chỉ đạo sát sao của lãnh đạo Công an các tỉnh, thành trong việc đưa cán bộ giỏi, có năng lực nghiệp vụ về cơ sở đã tạo thế trận an ninh cơ sở vững chắc hơn, tạo lá chắn phòng ngừa từ xa, từ sớm trước các loại tội phạm. Đây chính là yếu tố quan trọng để giữ bình yên cho mỗi gia đình, mỗi làng bản, mỗi đô thị - góp phần ổn định và phát triển bền vững kinh tế - xã hội của cả khu vực.

Lê Minh Hùng