(Cadn.com.vn) - Một lần, ngồi cùng xe với ông Lê Hữu Thăng- Phó Chủ tịch UBND  tỉnh Quảng Trị, Trưởng ban chỉ đạo 127 tỉnh- lên cửa khẩu Lao Bảo (CKLB), nhìn từng đoàn ô-tô đủ nhãn hiệu mang BKS Lào thông quan CKLB đang lăn bánh trên đường 9, ông bảo: Nhìn vậy chứ trong số đó không có mấy chiếc đúng là xe có chủ sở hữu là người Lào đâu, mà xe gian rất nhiều!

Ông Thăng cho biết thêm, Nghị định thư Liên vận được ký giữa Việt Nam và Lào quy định, ô-tô của hai nước được phép lưu trú trên lãnh thổ của nước bạn gọi là “tạm nhập”, thời gian tối đa là 30 ngày. Hết hạn, các xe này phải ra khỏi lãnh thổ nước bạn, gọi là “tái xuất”. Tuy nhiên lợi dụng sự thông thoáng này, một số tổ chức, cá nhân đã hợp thức hóa cho xe mang BKS Lào vào lưu hành ở Việt Nam. Nguyên nhân khác  là do việc cấp giấy phép liên vận cho ô-tô tạm nhập-tái xuất của phía Lào rất đơn giản khiến việc thẩm lậu ô-tô vào nội địa nước ta không ngừng tăng lên, khi các cơ quan chức năng vào cuộc thì “tạm lánh” sang Lào hoặc lên cửa khẩu gia hạn tiếp. Số liệu thống kê chưa đầy đủ,  trên địa bàn tỉnh Quảng Trị hiện có hơn 200 xe mang BKS Lào, nhưng lại là tài sản của tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp Việt Nam.

Vấn đề đặt ra ở đây, mỗi ngày có hàng trăm xe BKS Lào vào Việt Nam qua các CKLB (Quảng Trị), Cầu Treo (Hà Tĩnh), Cha Lo (Quảng Bình) nhưng sau đó mấy chiếc trở về lại nơi xuất phát đúng quy định? Số liệu cuối quý I-2006 khi chúng tôi lên CKLB làm việc với ông Đoàn Xuân Thủy, Chi cục trưởng Hải quan CKLB lúc đó (nay là Trưởng phòng tham mưu xử lý vi phạm và thu thập xử lý thông tin nghiệp vụ Hải quan - Cục Hải quan Quảng Trị) cho biết: chỉ có 29/83 xe thực hiện tạm nhập tái xuất, số còn lại tạm nhập xong là... mất tích luôn.

Đó là các xe Lexus (BKS 1457), 2 xe Mercedes (BKS 3268, 3-375), 2 xe Ford (BKS 0066, 2128), 5 xe Mitsubishi, còn lại nhiều nhất là Toyota và một số loại khác như Hyundai, Sutian, Asia... Tương tự, số liệu thống kê của Hải quan CKLB từ năm 2007 đến nay có 324 xe tạm nhập xong... mất tích. Trong đó có 239 xe quá hạn hơn 180 ngày, 85 xe quá hạn dưới 180 ngày chưa tái xuất (riêng tỉnh Quảng Trị có 36 xe). Đơn cử như, ông Nguyễn Tiến Dũng, ở TP Vinh, Nghệ An, ngày 25-1-2007, mở tờ khai số 390 tạm nhập một xe Toyota 7 chỗ; ông Nguyễn Văn Thịnh, ở Bắc Ninh ngày 28-1-2007 mở tờ khai số 443 nhập một ô-tô Mercedes, 4 chỗ; bà Trịnh Thị Kim Thoa, ở TP Tam Kỳ, Quảng Nam, mở tờ khai số 2064, nhập một chiếc xe Benz 4 chỗ... vào CKLB đã hơn 2 năm vẫn chưa tái xuất...

Ô-tô khách BKS Lào được các nhà xe trên địa bàn Hà Tĩnh “ưa chuộng”.

Đâu là nguyên nhân? Theo tìm hiểu của chúng tôi, cũng như trao đổi với các cơ quan chức năng, ngoài một số ít bị tai nạn, hư hỏng phải sửa chữa số đông còn lại  lợi dụng cơ chế “ 30 ngày” này để đưa xe vào Việt Nam nhằm mua bán, chuyển nhượng với mục đích trốn thuế, thu lợi nhuận cao vì thực tế hiện nay thị trường ô-tô Việt Nam đang rất khát, do thuế suất các loại nên có giá cao gấp đôi, thậm chí gấp rưỡi nếu mua xe ở Lào. Ngoài ra còn có xe gian, lưu hành với giấy tờ giả mà Trung tâm đăng kiểm phương tiện cơ giới thủy bộ Quảng Trị mới phát hiện. Đó là một đường dây “mua bán xe trái phép” kết nối giữa cán bộ hải quan CKLB, doanh nghiệp kinh doanh ở Lao Bảo, người môi giới... (Nguyễn Thanh Trọng, Hoàng Kim Đặng, Nguyễn Tiến Khoa, Trần Thanh Bình...) đã hình thành nên một đường dây mua bán xe từ Lào về và làm giả giấy tờ xe mấy năm nay (sự vụ đang được CA Quảng Trị tiếp tục điều tra).

Không riêng gì CKLB, tại TT Tây Sơn, H. Hương Sơn, Hà Tĩnh từ lâu đã nổi tiếng là “thị trấn xe Lào”. Tây Sơn  có 11 khối, khối nào cũng có ô-tô mua từ Lào. Trong 360 hộ kinh doanh có tới 207 ô-tô. Có nhà 2 xe, thậm chí có nhà 5 xe. Trong 118 hộ nông dân thì 5 nông dân ở khối 10 đã có xe Lào. Hay ở TT- Huế hiện nay nhiều xe vận chuyển khách mang BKS Lào chạy tuyến Păkse, Savẳn, Vientiane, Thà Khẹt... do tài xế người Việt lái nhưng mang giấy tờ chủ xe là người Lào hằng ngày ngang nhiên đón trả khách dọc đường. Biết xe “mượn tên” nhưng các cơ quan chức năng không làm sao cấm lưu hành được.

Để khắc phục, mới đây ngày 24-9, Hải quan Quảng Trị có Công văn số 756 gửi Tổng cục Hải quan, Cục Điều tra chống buôn lậu và CA tỉnh Quảng Trị kiến nghị Tổng cục Cảnh sát chỉ đạo CA các tỉnh, thành phố trong cả nước phối hợp với Cục Hải quan các địa phương có cửa khẩu đường bộ tiếp giáp với Lào rà soát, kiểm tra, lập hồ sơ vi phạm để xử lý đối với người quản lý phương tiện vận tải mang BKS của Lào quá hạn nhưng chưa tái xuất.

Thực tế hiện nay cho thấy, quy định pháp lý về xe tạm nhập tái xuất cần chấn chỉnh, bổ sung. Quan trọng nhất, cần có sự phối hợp giữa Hải quan và CSGT để nắm bắt, phát hiện những xe tạm nhập mà không chịu tái xuất để có hướng đề xuất cơ quan chức năng 2 nước xử lý để ngăn chặn các hoạt động buôn lậu, trốn thuế và giảm TNGT do xe mang BKS Lào gây ra...

Trần Vĩ Dạ