Theo con nước dòng sông Trường Giang, những ngày này người dân ở thôn Tân Phú (xã Tam Phú, TP Tam Kỳ, Quảng Nam) ngày đêm thả mình theo dòng chảy để tìm kế sinh nhai với nghề cào hến. Đã hơn 200 năm qua, đến nay làng nghề làm hến truyền thống Tân Phú vẫn được giữ lửa, thời điểm này là cao điểm mùa hến trong năm.

Từ khi mặt trời chưa ló dạng, làng hến Tân Phú bắt đầu khởi động, những người phụ nữ trong thôn bắt tay vào một ngày mới quần quật với các công việc: đưa hến lên bờ, rửa hến, nấu hến và đưa đến các cơ sở tiêu thụ... Năm nay được mùa hến nên cuộc sống của người dân có phần khấm khá hơn. "Cứ thả mình theo con nước, ở đâu có hến thì mình tới, thậm chí đi xa hàng chục cây số để cào hến vẫn đi. Những năm trước khó khăn, không có điều kiện hỗ trợ việc cào nhưng gần đây có ghe, dụng cụ vớt chuyên nghiệp hơn nên cũng đỡ vất vả. Đặc thù nghề cào hến là phải dậy từ khuya đi cào đến sớm lại về, có khi thì giữa trưa đi đến chiều tối mới về", bà Nguyễn Thị Bình (thôn Tân Phú, 20 năm theo nghề cào hến) cho biết. Hiện nay, làng hến Tân Phú có hàng trăm hộ theo nghề này và có 7 cơ sở sản xuất quy mô nhỏ lẻ.

Cơ sở bà Trần Thị Thúy Nga có 10 lao động làm việc với mức thu nhập trung bình 200 nghìn đồng/ngày. Bà Nga cho biết, đặc điểm của nghề hến là phải tỉ mỉ, cẩn thận. Từng khâu, từng công đoạn đều phải được làm một cách chuyên nghiệp, bài bản thì hến mới thơm ngon, bổ dưỡng. "Nghề hến vẫn làm quanh năm nhưng tháng 3, tháng 4 là mùa cao điểm bởi mùa này hến nhiều, ngon. Quan trọng nhất vẫn là chất lượng sản phẩm, mình mãi chạy theo số lượng mà chất lượng, vệ sinh không đảm bảo thì khách hàng sẽ quay lưng. Riêng với làng hến Tân Phú thì đã có thương hiệu từ hàng trăm năm qua", bà Nga chia sẻ.

Những người thợ theo nghề cho biết, hến khi được từ sông lên phải rửa thật sạch và nấu ngay để hến bung vỏ. Nấu phải đun đủ "ba sôi, hai trào" và  phải khuấy đều tay nếu không hến sẽ câm, không nở. Nấu khoảng 2-3 tiếng, hến được đổ ra thúng, rửa sạch lại rồi mang đi đãi. Đãi cũng phải đều tay, thật mạnh để ruột bung ra hết. "Như vậy chứ không đơn giản, để ra hến thành phẩm phải làm lâu lắm, có kinh nghiệm thì mới làm nhanh, hiệu quả được. Tuy vậy, những người làm nghề hến Tân Phú đều thuộc nằm lòng "quy tắc" sản xuất hến, bởi họ đã bỏ ra hàng chục năm theo nghề", bà Hương, 25 năm kinh nghiệm cho hay. Suốt nhiều năm qua, cũng nhờ con hến,  nhiều gia đình đã có điều kiện nuôi con ăn học thành tài, nghề hến cũng là kế sinh nhai chính của người dân Tân Phú. Hến cũng được xuất bán đi nhiều nơi trên địa bàn Quảng Nam và những vùng lân cận như Đà Nẵng, Quảng Ngãi, Bình Định... với giá từ 40-50 nghìn đồng/kg tùy loại. Nhiều nhà hàng, quán ăn nổi tiếng cũng tìm đến mua bởi thương hiệu, chất lượng của hến làng Tân Phú và số lượng đơn đặt hàng không ngừng tăng mạnh.

Phi Nông