+ Kỳ 1: Rầm rộ khai thác vàng trái phép tại Bồng Miêu

Tiếp nhận thông tin từ người dân xã Tam Lãnh phản ánh tình trạng khai thác vàng trái phép tại khu vực Thác Trắng, Đồi Sim, Đập Thải (mỏ vàng Bồng Miêu) đang diễn ra rầm rộ, sáng 22-2, phóng viên (P.V) Chuyên đề Công an TP Đà Nẵng cùng 2 đồng nghiệp tiếp cận hiện trường. Đến ngã ba Hố Ráy, nhóm P.V dừng lại gọi cho người dân xác định khu vực các đối tượng đang khai thác vàng trái phép tại khu vực Thác Trắng. Phát hiện người lạ, 1 đối tượng cảnh giới tại đây liền điện thoại thông báo cho chủ bãi vàng trái phép. Tại khu vực này, P.V nhận thấy có 1 chốt bảo vệ nhưng đã bỏ, không có lực lượng nào trực.

Men theo con đường mòn xe tải vào Thác Trắng, P.V bắt gặp nhiều đối tượng làm vàng điều khiển xe máy đi ra. Đến đỉnh đồi, P.V sững sờ khi chứng kiến nhiều ngọn đồi bị các đối tượng cày xới, múc lấy đất làm vàng như “đại công trường” giữa khu rừng keo. Thấy người lạ đến, các đối tượng làm vàng liền dừng công việc đi vào rừng keo tránh. Tại 1 khu vực đồi rộng gần 2ha đang bị đào bới lấy đất để tuyển vàng, P.V nhận thấy có 5 hồ ngâm đất bằng hóa chất bốc mùi nồng nặc, được lắp hệ thống ống nước dẫn vàng phía dưới đáy hồ chảy ra 4 hồ nước khác để tuyển vàng. Cạnh đó là nhiều bãi đất được trộn vôi trắng để chuẩn bị tiếp tục công đoạn ngâm ủ lọc lấy vàng.

Theo vết mòn xe tải, P.V ghi nhận thêm 5 điểm đang khai thác vàng tại các khu vực đồi với hình thức hoạt động tương tự, quy mô rộng từ 1.000m2 đến hơn 1ha, mỗi nơi đều có 1-4 hồ ngâm ủ đất với hóa chất hồ chứa nước để lọc tách vàng. Do bị động, các đối tượng khai thác vàng đã lẩn trốn, hiện trường vẫn còn ngổn ngang dụng cụ xúc đất, trộn hóa chất và bếp trong lán trại vẫn còn hực lửa. Trên đường đến 1 bãi vàng, P.V bắt gặp 3 đối tượng đang điều khiển 1 chiếc xe múc từ khu vực múc đất làm vàng lên rừng keo. P.V hỏi: Các anh lái xe múc lên đây làm gì? Thì 1 đối tượng trả lời: “Sửa lại đường để khai thác cây keo”.

Qua ghi nhận tại hiện trường, P.V nhận thấy, các đối tượng dùng xe múc để múc đất, sau đó trộn vôi rồi ngâm ủ hóa chất trong các hồ được lót bạt đào xuống lòng đất. Phía dưới các hồ lọc xái quặng và tuyển lấy vàng. Đất đã qua quá trình lọc lấy vàng được đổ xuống vực đồi bốc mùi hôi nồng nặc của hóa chất. Nước chứa hóa chất thải trực tiếp ra môi trường chảy xuống dòng suối nhỏ rồi đổ ra sông Quế Phương.

P.V tiếp cận 1 phu vàng trong rừng cây keo, qua trò chuyện, phu vàng này cho biết quê ở xã Tam Lãnh, được thuê lên làm vàng từ trước Tết, đến nay đã “đánh” hóa chất cho hơn 10 hồ ra vàng. Tùy khu vực thì 100 khối đất có thể cho ra 1-2 cây vàng. Về phương thức hoạt động, phu vàng này chia sẻ : “Các chủ bãi thuê xe tải chở xe múc đất vào đào đất tại khu vực đồi. Chúng tôi có nhiệm vụ trộn vôi vào đất để xe múc xúc đổ vào bể ngâm phân urê và nhiều loại hóa chất để vàng tự tách ra. Sau đó, vàng trôi theo nước xuống hồ mẹ lắng xái quặng rồi chảy xuống hồ con có lắp than hoạt tính để bắt vàng. Vài ngày sau, chủ bãi sẽ đưa xe múc lên múc đất trong hồ ngâm bỏ đi rồi đào đất khác trộn vôi đổ vào làm tiếp”.

Rời Thác Trắng, nhóm P.V tiếp tục đến ghi nhận hoạt động khai thác vàng trái phép tại khu vực Đồi Sim và Bãi Thải. Từ chốt bảo vệ, chúng tôi rẽ theo đường mòn 200m thì giật mình khi chứng kiến nhiều ngọn đồi bị “vàng tặc” cày xới để lấy đất đãi vàng. Lúc này, P.V ghi nhận có hàng chục phu vàng đang cặm cụi đào đất đổ vào hồ ngâm ủ. Nhìn thấy nhóm P.V rút máy ảnh ra ghi hình thì những người này lập tức lẩn trốn vào bụi cây. Đứng tại khu vực đang làm vàng, P.V nhận thấy khu vực trũng giữa các ngọn đồi rộng khoảng 10ha (thuộc Bãi Thải) “mọc” lên hàng chục lán trại tạm, nhiều đối tượng đang xúc đất và thực hiện các công đoạn tìm vàng trong đất. P.V tiếp tục ghi nhận nhiều ngọn đồi xung quanh 2 chốt bảo vệ nhận thấy có rất nhiều khu vực bị các đối tượng đào bới lấy đất tìm vàng, chất thải chứa hóa chất xả trực tiếp ra môi trường.

Hoạt động khai thác vàng trái phép tại Bồng Miêu diễn ra mạnh khiến dòng sông Quế Phương (xã Tam Lãnh) và sông Tiên (H. Tiên Phước) bị ô nhiễm nghiêm trọng, nhân dân bức xúc phản ánh. Ngày 1-2-2024, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Hồng Quang đã có văn bản yêu cầu UBND huyện Phú Ninh và Công an tỉnh khẩn trương kiểm tra, tổ chức lực lượng truy quét, xử lý nghiêm các cá nhân, tổ chức vi phạm, không để tái diễn hoạt động khai thác vàng trái phép…

LÊ VƯƠNG (còn nữa)