Bạo loạn nghiêm trọng

Reuters ngày 30-8 dẫn thông báo của quân đội Iraq cho biết, Vùng Xanh, nơi có các tòa nhà Chính phủ và các cơ quan ngoại giao ở trung tâm Baghdad, đã hứng một loạt rocket trong bối cảnh tình hình an ninh ở thành phố diễn biến xấu đi. Chưa ai nhận trách nhiệm về đợt phóng rocket. Reuters mô tả đường phố Baghdad vắng bóng dân thường, trong khi các tay súng di chuyển qua lại liên tục trên những chiếc bán tải cùng vũ khí và súng phóng lựu.

Trước đó, truyền thông khu vực đua tin, các cuộc đụng độ vũ trang nổ ra từ tối 29-8, những người ủng hộ Giáo sĩ Hồi giáo dòng Shi'ite Moqtada al-Sadr xông vào Vùng Xanh sau khi ông al-Sadr tuyên bố sẽ rời bỏ chính trường và đóng cửa các cơ sở của mình để phản ứng với tình trạng bế tắc chính trị khó giải quyết hiện nay. Cảnh sát đã phải nổ súng, khiến ít nhất 15 người thiệt mạng và 19 người khác bị thương. Theo một số nguồn thạo tin, ít nhất 7 quả đạn pháo đã rơi xuống Vùng Xanh. Hiện chưa rõ bên nào đứng sau các vụ pháo kích trên.

Cùng ngày, theo kênh Al Arabiya, lữ đoàn Saraya al-Salam (Lực lượng Hòa bình) thân cận với Giáo sĩ Moqtada al-Sadr và Lực lượng Hashd al-Shaabi (tập hợp toàn bộ các nhóm dân quân dòng Shiite ở Iraq) tiếp tục giao tranh ở Baghdad và Basra, sử dụng súng cối và súng máy hạng nặng. Đám đông ủng hộ ông al-Sadr đốt lốp xe và chặn các tuyến đường hướng đến tỉnh giàu dầu mỏ Basra. Cùng lúc, hàng trăm người biểu tình bên ngoài tòa nhà chính quyền địa phương ở Missan. Quyền Thủ tướng Iraq Mustafa al-Kadhimi yêu cầu ông al-Sadr kêu gọi người ủng hộ rút khỏi các tòa nhà của chính phủ.

Các đơn vị của quân đội Iraq đã được điều đến Baghdad để tăng cường lực lượng an ninh. Ngay sau đó, quân đội Iraq đã thông báo áp "lệnh giới nghiêm hoàn toàn ở thủ đô Baghdad" kể từ 15 giờ 30 ngày 29-8 (theo giờ địa phương) và giới nghiêm toàn quốc từ 19 giờ. Thủ tướng Mustafa al-Kadhimi quyết định ngừng phiên họp nội các đến khi có thông báo tiếp theo.

Bế tắc chính trị

Chính phủ Iraq rơi vào thế bế tắc chính trị khi đảng của ông al-Sadr giành được nhiều ghế nhất trong cuộc bầu cử quốc hội hồi tháng 10-2021 nhưng vẫn không đủ để lập chính phủ đa số.

Căng thẳng tiếp diễn giữa các chính đảng Shiite trong thời gian qua đã khiến Iraq không thành lập được chính phủ mới, do quốc hội không bầu được tổng thống mới với 2/3 số phiếu cần thiết theo Hiến pháp. Toàn bộ các nghị sỹ thuộc đảng của ông al-Sadr đã rút khỏi Quốc hội.

Giáo sỹ al-Sadr có hàng triệu tín đồ trung thành. Những người ủng hộ ông đã biểu tình ngồi trước tòa nhà Quốc hội từ ngày 30-7 vừa qua để phản đối việc ông Mohammed Shia 'al-Sudani được đề cử làm Thủ tướng Iraq. Các cuộc biểu tình diễn ra trong bối cảnh những tranh cãi leo thang giữa Giáo sĩ al-Sadr và các đối thủ của ông là khối Khuôn khổ Hợp tác (CF), một nhóm bảo trợ các đảng phái Shiite trong Quốc hội Iraq. Hôm 3-8, ông al-Sadr còn kêu gọi những người ủng hộ tiếp tục biểu tình cho đến khi yêu cầu giải tán Quốc hội và tiến hành cuộc bầu cử sớm được đáp ứng. Việc ông al-Sadr rút khỏi các cuộc đàm phán đã đẩy Iraq vào trạng thái bất ổn chính trị giữa lúc mâu thuẫn nội bộ Hồi giáo Shiite gia tăng.

Lo ngại

Trước tình hình hiện nay tại Iraq, Đại sứ quán Mỹ ở Baghdad bày tỏ lo ngại những diễn biến căng thẳng đang leo thang giữa chính quyền và những người biểu tình, đồng thời kêu gọi hai bên kiềm chế bạo lực. Cơ quan trên cho biết: "Các báo cáo về tình hình bất ổn trên khắp Iraq rất đáng báo động… Mỹ lo ngại căng thẳng gia tăng và kêu gọi tất cả các bên giữ hòa bình, kiềm chế các hành động có thể dẫn đến vòng xoáy bạo lực". Điều phối viên truyền thông chiến lược của Hội đồng an ninh quốc gia Nhà Trắng John Kirby cho biết, tình trạng bất ổn ở Iraq sau khi Giáo sĩ Moqtada al-Sadr tuyên bố rời chính trường là "đáng lo ngại", kêu gọi "đối thoại" để xoa dịu các vấn đề chính trị của nước này. Tuy nhiên, ông khẳng định Washington thấy chưa cần thiết phải sơ tán nhân viên Đại sứ quán Mỹ tại Iraq.

Trong khi đó, ông Stephane Dujarric, người phát ngôn của Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres, cho biết, ông Guterres ngày 29-8 kêu gọi "kiềm chế" ở Iraq và yêu cầu tất cả các bên "thực hiện các bước ngay lập tức để giảm leo thang tình hình". Ông Dujarric thông báo, Tổng thư ký "đã theo dõi với lo ngại về các cuộc biểu tình đang diễn ra ở Iraq. Ông Antonio Guterres kêu gọi tất cả các bên vượt lên trên sự bất đồng và tham gia, không chậm trễ hơn nữa, một cuộc đối thoại hòa bình".

Về phần mình, Liên minh châu Âu (EU) kêu gọi tất cả các bên cực kỳ kiềm chế và giữ bình tĩnh. EU nhắc lại sự ủng hộ vững chắc của liên minh đối với an ninh, ổn định và chủ quyền của Iraq, đồng thời nhấn mạnh điều quan trọng với tất cả các bên là tránh bất kỳ hành động nào có thể khiến gia tăng bạo lực. Khối này nhấn mạnh cần tôn trọng luật pháp và bảo đảm tính toàn vẹn của các thể chế. Theo đó, tất cả các bên phải nỗ lực hướng tới giảm leo thang căng thẳng và tham gia đối thoại chính trị trong khuôn khổ Hiến pháp, như một phương tiện duy nhất để giải quyết những bất đồng.

AN BÌNH