(Cadn.com.vn) -  Bức xúc trước tình trạng nhiều học sinh ở các trường THPT thuộc TP Quảng Ngãi đi xe đạp điện không đội mũ bảo hiểm, chưa đúng độ tuổi quy định mà vẫn đi xe máy, lực lượng CSGT thành phố này có thời gian gia tăng tuần tra, kiểm tra và xử lý. Ngay lập tức, ý thức và việc thực hiện Luật giao thông của học sinh tốt lên hẳn. Thế nhưng, niềm vui ấy chưa được tày gang thì nỗi lo cũ tái diễn.

Khi CSGT ít đi tuần tra thì tình trạng vi phạm Luật giao thông của học sinh lại nổi cộm lên, mặc cho nhà trường đã nhiều lần nhắc nhở, tuyên truyền bằng nhiều hình thức; phụ huynh và học sinh từng ký vào bản cam kết chấp hành nghiêm luật lệ giao thông.  Đúng là hết biết cho ý thức và chấp hành Luật giao thông đường bộ của nhiều học sinh THPT ở thành phố của tôi. Nói, tuyên truyền, cam kết thì phớt lờ, bất chấp, chỉ có khi Công an ra quân, mạnh tay kiểm tra, xử lý thì mới biết sợ.

Một câu chuyện khác, H., bạn tôi, làm lĩnh vực kinh doanh, năm nay 41 tuổi, mới mất vì bệnh ung thư dạ dày. Đến thăm viếng, đưa tang, anh em đồng nghiệp, bạn bè ai cũng không khỏi ngậm ngùi, thương xót trước sự ra đi của H. H. đổ bệnh nan y, có phần do anh nhậu nhẹt, uống bia, rượu quá nhiều, mỗi ngày không có 5 đến 7 chai bia vào bao tử là miệng thấy khô, thấy thèm, tay chân run cầm cập...

Ngay cái ngày đau buồn đó,  anh em, bạn bè nam giới của H. tự bảo với nhau rằng, từ nay trở đi sẽ giảm bớt nhậu nhẹt, bia rượu, biết giữ gìn sức khỏe cho mình hơn. Nói thì dễ, làm thì khó! Những lời tự bảo nhau rất được ấy chỉ có giá trị và thực thi chưa được một tuần lễ. Mấy tuần nay, số anh em, bạn bè trang lứa với H. lại quay về quỹ đạo cũ khi hú, gọi nhau tổ chức nhậu nhẹt.

Hay như việc nhiều hoạt động, lễ hội lớn được tổ chức khá bài bản, hoành tráng tại nhiều địa phương, người dân và du khách đến tham dự, ngắm nhìn, vui chơi tấp nập. Song sau mỗi hoạt động, lễ hội, ban tổ chức, đội vệ sinh môi trường ở đây lại ngán ngẩm tình trạng vứt, xả rác, chai lọ bừa bãi của không ít người dân thiếu ý thức về vệ sinh môi trường. Mặc cho thùng rác không thiếu, biển cấm đầy ngay, các phương tiện thông tin đại chúng từng tuyên truyền, phê phán liên tục  cái kém cỏi ý thức môi trường...

Đất nước ta cũng đang nhức nhối và gia tăng tình trạng tái phạm tội về các tệ nạn xã hội như: nghiện ma túy, mại dâm, trộm cắp, cướp giật... Có nhiều nguyên nhân, hoàn cảnh, con đường dẫn đến những trường hợp tái phạm tội, trong đó không thể không nhắc đến lý do chủ quan, tự bản thân người tái phạm tội vì thiếu ý chí hoàn lương, “dây thần kinh sợ pháp luật” gần như bị tê liệt, những tháng năm tù tội trước đó sớm lãng quên.

Trên đây là một số ví dụ về nhiều người Việt mình “ít sợ lâu” mà tôi từng chứng kiến và trải nghiệm. Có người tham quan, học tập vài nước trong  khu vực Đông Nam Á, gần ta thôi, từng bộc bạch: “Ở họ nơi đường phố, khu vui chơi công cộng... ít thấy biển cấm, khẩu hiệu như ở ta, nhưng dân chúng họ tôn trọng, ý thức và thực hiện pháp luật hơn ta nhiều. Ta phải xem lại và thay đổi cách quản lý, thực thi pháp luật của mình”. 

Muốn thay đổi và xây dựng, hình thành được chiều sâu ý thức, văn hóa cộng đồng, thái độ và hành động thượng tôn pháp luật còn yếu kém, còn chậm tiến ở một bộ phận người Việt ta thì không thể trông chờ, mong đợi quá nhiều vào sự tự ý thức của mỗi người, từng gia đình, vào công tác giáo dục, tuyên truyền mà phải thay đổi căn bản, đồng bộ cách quản lý, những con người thực thi pháp luật Nhà nước từ trung ương đến cơ sở, địa phương.

Chế tài đủ sức răn đe, không có kẽ hở, cùng với cung cách quản lý chặt chẽ và xử lý vi phạm nghiêm minh, chẳng thiên vị ai của người đứng đầu, đặc biệt là lực lượng thực thi pháp luật thì may ra tình hình khinh nhờn, coi thường pháp luật, “ít sợ lâu” của người Việt hiện nay sớm thuyên giảm, có chiều cải thiện.

Thực tiễn cho thấy, nơi nào, lĩnh vực nào làm nghiêm túc, xử lý đâu ra đấy thì nơi đó, lĩnh vực ấy quy củ, nề nếp, trật tự pháp luật được đảm bảo.

Đỗ Tấn Ngọc