Đặt trong tình trạng báo động cao

Chính phủ của Thủ tướng Kosovo Albin Kurt hôm 31-7 yêu cầu người Serbia sống trong vùng lãnh thổ này phải chuyển đổi sang biển số xe Kosovo trong vòng 60 ngày, bắt đầu từ ngày 1-8.

Quyết định được đưa ra trong bối cảnh khoảng 50.000 người Serbia sống ở phía bắc Kosovo vẫn sử dụng biển số xe và giấy tờ do chính quyền Serbia cấp, dù Kosovo đã tuyên bố độc lập 14 năm trước. Chính phủ Kosovo cũng quyết định kể từ ngày 1-8, tất cả công dân từ Serbia đến Kosovo phải xin giấy phép nhập cảnh tại biên giới. Thủ tướng Kurti tuyên bố đây là động thái có đi có lại vì Serbia áp dụng quy tắc tương tự cho người Kosovo đến Serbia.

Để phản đối quyết định trên, những người biểu tình - chủ yếu là người Serbia ở Kosovo - đã đỗ xe tải chở đầy sỏi và một số phương tiện cỡ lớn khác chặn các ngả đường dẫn đến 2 cửa khẩu Jarinje và Bernjak, thuộc phía bắc Kosovo, nơi chủ yếu là người Serbia sinh sống. Cảnh sát Kosovo cho biết họ đã phải đóng cửa các cửa khẩu biên giới Bernjak và Jarinje với Serbia do những người biểu tình Serbia chặn đường. Cảnh sát cho biết đã có tiếng súng nổ "nhằm vào cảnh sát nhưng may mắn không có ai bị thương".

Cũng theo cảnh sát, người biểu tình giận dữ đã đánh đập một số người Kosovo đi qua các con đường bị chặn và một số ô-tô bị tấn công. Tiếng còi báo động không kích đã vang lên hơn ba giờ tại thành phố Mitrovica, phía bắc Kosovo, nơi chủ yếu là người Serbia sinh sống. "Bầu không khí đã sôi sục", Tổng thống Serbia Aleksandar Vucic cho hay, cảnh báo rằng nước này "sẽ thắng" nếu người Serbia bị tấn công. Trong khi đó, ông Kurti cáo buộc ông Vucic châm ngòi "tình trạng bất ổn".

Tổng thống Serbia Aleksandar Vuvic tuyên bố rằng chưa bao giờ Serbia lại ở trong một tình huống phức tạp và khó khăn hơn liên quan đến Kosovo như hiện nay. Trong khi đó, Bộ Quốc phòng Serbia cho biết, chưa có binh sĩ Serbia nào vượt qua ranh giới hành chính để tiến vào Kosovo, đồng thời mô tả những tin đồn như vậy lan truyền trên mạng xã hội là thông tin sai lệch.

Lực lượng gìn giữ hòa bình quốc tế do NATO lãnh đạo ở Kosovo (KFOR) cho biết trong một tuyên bố tối 31-7 rằng họ đã sẵn sàng can thiệp nếu tình hình mất ổn định. KFOR đã được đặt trong tình trạng báo động cao khi một đoàn xe quân sự lớn khoảng 30-40 chiếc đang tiến về khu vực giáp ranh giữa Kosovo và Serbia. Lực lượng đặc nhiệm Kosovo cũng đang tích cực di chuyển thiết bị và nhân sự của mình. KFOR cho biết họ sẽ thực hiện bất kỳ biện pháp nào cần thiết để duy trì môi trường an toàn và an ninh ở Kosovo mọi lúc, phù hợp với nhiệm vụ của Liên hợp quốc.

Nga kêu gọi ngừng các hành động khiêu khích

Phản ứng về vấn đề trên, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova ngày 31-7 cáo buộc nguyên nhân khiến căng thẳng gia tăng là do "các quy tắc phân biệt đối xử vô căn cứ" mà chính quyền Kosovo áp đặt. 14 năm sau khi Kosovo tuyên bố độc lập khỏi Serbia, hơn 50.000 người Serbia sinh sống ở phía bắc Kosovo vẫn sử dụng biển số xe và giấy tờ do chính quyền Serbia cấp. Họ từ chối công nhận chính quyền Kosovo. Theo Guardian, Kosovo được hơn 100 quốc gia, vùng lãnh thổ công nhận độc lập nhưng Serbia và Nga thì không.

"Chính quyền Kosovo cùng những người ủng hộ ở EU và Mỹ nên ngừng các hành động khiêu khích và tôn trọng quyền của người dân tộc Serbia ở Kosovo", bà Zakharova cho biết. Theo bà Zakharova, quyết định của Kosovo là không hợp lý và mang tính phân biệt đối xử, đồng thời cho rằng việc buộc phải thay thế các giấy tờ cá nhân là một bước đi nhằm trục xuất người Serbia khỏi Kosovo, cũng như các tổ chức người Serbia ở Kosovo. Bà Zakharova cho rằng, ông Kurti đang cố tình leo thang để phát động một cuộc đàn áp vũ trang, không chỉ chống lại người Serbia ở Kosovo mà chống lại cả Serbia. Nga kêu gọi Kosovo, Mỹ, EU tôn trọng quyền của người Serbia ở Kosovo.

Thay đổi ở phút cuối

Chính quyền Kosovo đêm 31-7 đã hoãn thi hành đạo luật gây tranh cãi trên. Cụ thể, thời gian thi hành được lùi xuống ngày 1-9 thay vì 1-8 như ban đầu.

Ông Josep Borrell, Cao ủy Liên minh châu Âu (EU) phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại, hoan nghênh động thái trì hoãn của Kosovo. "Tôi mong rằng tất cả các rào cản sẽ được gỡ bỏ ngay lập tức", ông Borrell đăng trên Twitter. Vị quan chức cấp cao của EU nói thêm rằng các vấn đề như ở Kosovo cần giải quyết thông qua đối thoại và tập trung vào vấn đề bình thường hóa quan hệ giữa Serbia và Kosovo.

Theo truyền thông địa phương, quyết định lùi lại lệnh cấm được đưa ra sau cuộc họp giữa Đại sứ Mỹ Jeffrey Hovenier và ban lãnh đạo Kosovo. "Kosovo mạnh mẽ lên án hành động phong toả ở phía Bắc Kosovo và nổ súng của lực lượng vũ trang vào các công trình bất hợp pháp ở đó. Điều này gây mất ổn định cho Kosovo và gây nguy hiểm cho hòa bình và an ninh của cư dân cũng như vùng lãnh thổ của chúng tôi. Đã có nhiều hành động gây hấn vào chiều và tối nay do Serbia kích động" - chính quyền Kosovo cáo buộc. "Nhân dịp này, chính quyền Kosovo cam kết hoãn thực thi hai quyết định ngày 29-6-2022 cho đến ngày 1-9-2022, khi tất cả chướng ngại vật được dỡ bỏ và tất cả con đường ở phía Bắc Kosovo được tự do đi lại. Chúng tôi cảm ơn các đối tác quốc tế, đặc biệt là Đại sứ Mỹ Jeffrey Hovenier, vì cam kết và đóng góp của họ".

AN BÌNH