Thiên tai mưa lũ cùng với nạn khai thác cát trái phép đã khiến dòng sông Thạch Hãn oằn mình gánh chịu sạt lở nặng. Bờ lở, đất canh tác trôi, cuốn hẹp những nương ngô, bãi sắn xanh mướt đôi bờ và đe dọa tính mạng người dân. Chính quyền phải đầu tư hàng tỷ đồng để xây kè nhằm bảo vệ bờ sông, nhưng hiểm họa từ sạt lở vẫn ám ảnh.

Gần đây nhất là câu chuyện sạt lở sông nghiêm trọng phía nam Thạch Hãn, tại thôn Như Lệ, xã Hải Lệ (TX Quảng Trị) vào đêm 16-10-2022 khiến nhiều nhà đổ sập, 1 người thiệt mạng là hồi chuông cảnh tỉnh đau đớn. Thế nhưng, nhiều đối tượng vẫn bất chấp, lợi dụng mưa lớn, nước dâng để hoạt động khai thác trái phép cát sỏi. Chiều 24-10-2022, tại đoạn sông Thạch Hãn thuộc địa bàn P.An Đông (TX Quảng Trị), cách không xa hiện trường sạt lở thôn Như Lệ, xã Hải Lệ, qua công tác trinh sát nắm tình hình, tổ công tác Phòng CSPCTPVMT CA tỉnh Quảng Trị phát hiện 1 thuyền kim loại đang hút cát, sỏi lòng sông. Sự có mặt kịp thời của lực lượng CA đã chấm dứt hoạt động trái phép này. Tại thời điểm kiểm tra, người điều khiển thuyền là Đ.C.H (36 tuổi), trú P.An Đôn, TX Quảng Trị không xuất trình được giấy phép khai thác khoáng sản. Khối lượng cát đã khai thác bị cơ quan chức năng phát hiện là hơn 19m3. Trước đó (ngày 19-10), Phòng CSPCTPVMT cũng đã bắt quả tang N.V.K (38 tuổi) cùng N.V.C (44 tuổi) và P.V.H (38 tuổi) - đều trú TT Ái Tử, H.Triệu Phong, đang sử dụng 1 thuyền nhôm khai thác cát trái phép trên sông Thạch Hãn (khu vực cầu An Mô), thuộc xã Triệu Long, H.Triệu Phong. Khối lượng cát trên thuyền lúc này đã gần 10m3. CA đã tiến hành lập biên bản, tạm giữ phương tiện, tang vật để xử lý.

Tính trung tuần tháng 12 – 2021 đến nay, Phòng CSPCTPVMT đã phát hiện 17 vụ gồm 1 tổ chức, 16 cá nhân có hành vi khai thác cát, sỏi trái phép trên tuyến sông Thạch Hãn, với hơn 73m3 cát đã khai thác, phạt tiền hơn 220 triệu đồng. Trước đó, CAH Triệu Phong cũng tiến hành yêu cầu các hộ dân kinh doanh cát, sỏi dọc tuyến sông Thạch Hãn đoạn qua thôn Cổ Thành (xã Triệu Thành) cam kết dừng hoạt động, chủ động giải tỏa, xử lý các vật liệu cát, sỏi trên các bến bãi không có giấy phép kinh doanh. Quá trình làm việc tổ công tác CAH đã trực tiếp gặp các chủ kinh doanh tuyên truyền giải thích để họ hiểu việc kinh doanh cát, sỏi khi chưa có giấy phép hoạt động của bến bãi là vi phạm pháp luật.

Đấu tranh với “cát tặc” trên sông Thạch Hãn chưa bao giờ bớt gian nan. Theo người dân, trước nhu cầu xây dựng tăng cao khiến hoạt động khai thác cát trái phép càng trở nên nhức nhối. Để đối phó với lực lượng chức năng truy quét ráo riết, “cát tặc” thường lợi dụng đêm tối, thời tiết mưa gió, nước sông dâng cao rồi bơm cát trực tiếp lên xe ô-tô vận chuyển đi tiêu thụ nên gây nhiều khó khăn cho công tác bắt giữ và xử lý. Đã từng xảy ra những cuộc truy đuổi gay cấn, thậm chỉ phải nổ súng chỉ thiên để trấn áp và chặn đối tượng. Đó là vào khoảng tháng 10 của năm trước, tầm hơn 1 giờ sáng, qua trinh sát và nguồn tin của quần chúng, tổ công tác của Phòng CSPCTPVMT CA tỉnh Quảng Trị kiểm tra khu vực Cồn Nổi trên sông Thạch Hãn (giáp ranh giữa P.Đông Lương, TP Đông Hà và xã Triệu Thuận, H.Triệu Phong) đã phát hiện 4 tàu sắt cỡ lớn, không có biển kiểm soát đang khai thác cát trái phép. Mỗi tàu có 3 đến 5 người đang làm việc. Thấy lực lượng chức năng, các tàu bỏ chạy ra nhiều hướng khác nhau. Khi bị chặn bắt, khối lượng cát trên các tàu hơn 60m3.

Bảo Hà