Kết quả kiểm toán việc quản lý và sử dụng đất trong và sau cổ phần hóa 9 doanh nghiệp nhà nước giai đoạn 2011-2017 trên địa bàn TP Đà Nẵng của Kiểm toán Nhà nước Khu vực III cho thấy, có nhiều sai phạm trong việc phê duyệt phương án sử dụng đất, xác định giá trị quyền sử dụng đất khi cổ phần hóa và không tuân thủ pháp luật trong quản lý, sử dụng đất sau khi cổ phần hóa, gây thất thoát số tiền nhiều tỷ đồng.

Khu đất tại 16 Lý Thường Kiệt được giao cho Cty CP Lương thực Đà Nẵng với giá thấp hơn quy định. 

Cụ thể, trong số 9 doanh nghiệp được kiểm toán, có 4 doanh nghiệp do địa phương quản lý và 5 doanh nghiệp nhà nước Trung ương quản lý. Trước khi cổ phần hóa, các doanh nghiệp này được nhà nước giao quản lý, sử dụng 84 thửa đất với tổng diện tích hơn 1,41 triệu m2. Sau khi cổ phần hóa cho đến thời điểm kiểm toán tháng 5-2019, những doanh nghiệp này quản lý, sử dụng 81 thửa đất với tổng diện tích gần 1,56 triệu m2, tăng hơn 147 ngàn m2 do biến động tăng, giảm diện tích tại 14 thửa đất. Bên cạnh những sai phạm liên quan đến việc giao đất, thẩm định giá trị đất đai liên quan đến Cty CP Đầu tư phát triển nhà Đà Nẵng do ông Nguyễn Quang Trung (Trung lửa - PV) làm Tổng Giám đốc, kết quả kiểm toán cũng chỉ ra hàng loạt sai phạm tại nhiều doanh nghiệp còn lại trong việc xây dựng phương án và phê duyệt phương án sử dụng đất khi cổ phần hóa.

Kiểm toán Nhà nước Khu vực III chỉ rõ, Hội đồng thẩm định giá đất cũng đã tham mưu UBND TP Đà Nẵng ban hành giá trị 10 thửa đất với tổng diện tích 4.923,5m2 để tính vào giá trị doanh nghiệp (bao gồm Cty TNHH MTV Dược phẩm Trung ương, Cty MTV XNK và Phát hành phim Việt Nam, Cty THHN MTV Cảng Đà Nẵng) nhưng không thu thập thông tin từ 3-5 lô đất trống liền kề hoặc lân cận để định giá. Thửa đất số 26 Bạch Đằng (diện tích 1.011m2) do Cty TNHH MTV Cảng Đà Nẵng quản lý và sử dụng, thành phố Đà Nẵng đã xác định đơn giá giảm 20% trái quy định, áp dụng không đúng hệ số góc và áp dụng đơn giá không đúng tuyến đường đối với phần diện tích sau vệt 25m của thửa đất. Việc này làm giảm tiền sử dụng đất gần 27 tỷ đồng. Thửa đất tại số 79 Quang Trung (diện tích 1.213m2) do Cty TNHH MTV XNK và Phát hành phim Việt Nam được giảm 5%, tương ứng 2,122 tỷ đồng cũng không có cơ sở, chưa đúng các quy định.

Ngoài ra, việc quản lý, sử dụng đất tại các doanh nghiệp sau cổ phần hóa cũng còn nhiều bất cập, thiếu chặt chẽ về mặt pháp lý, từ đó các doanh nghiệp chưa thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính với nhà nước. Thậm chí một số trường hợp còn sử dụng đất sai mục đích, kém hiệu quả và xảy ra tranh chấp. Đơn cử, tại Cty CP Môi trường đô thị Đà Nẵng, việc theo dõi tình hình quản lý, sử dụng đất đai chưa được tiến hành chặt chẽ, một số trường hợp không sử dụng đất để hoang hóa kéo dài nhưng cty không hoàn trả nhà nước. Đơn vị này có 3 thửa đất (1.327m2) sử dụng không đúng mục đích được giao, 2 thửa đất (23.433m2) không khai thác hết diện tích được giao, 3 thửa đất (91.700m2) được giao nhưng chưa giải phóng mặt bằng và bàn giao nên chưa đưa vào khai thác, sử dụng.

Trong khi đó, tại Cty CP Dược Trung ương 3, mặc dù UBND TP Đà Nẵng không đồng ý phương án sử dụng thửa đất số 80 Trần Phú (diện tích 157,5m2) để hợp tác kinh doanh dịch vụ khách sạn do không phù hợp với ngành nghề kinh doanh nhưng Sở Tài nguyên và Môi trường TP Đà Nẵng lại tham mưu cho phép gia hạn thời gian thuê đất với mục đích làm văn phòng cty và văn phòng cho thuê, sau đó tiếp tục tham mưu cho doanh nghiệp chuyển từ hình thức thuê trả tiền hàng năm sang thuê đất trả tiền một lần và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Sau khi có giấy chứng nhận, đơn vị này đã chuyển nhượng cho một cá nhân khác để thu lợi 4,5 tỷ đồng.

Đối với Cty CP Lương thực Đà Nẵng, sau cổ phần hóa, UBND TP Đà Nẵng đã cho chuyển từ đất thuê sản xuất kinh doanh sang giao đất có thu tiền sử dụng đất, đồng thời cho chuyển mục đích sử dụng đất ở đối với 8 thửa đất (diện tích 7.940m2) với thời hạn sử dụng đất lâu dài dù không thuộc trường hợp được giao đất ở lâu dài và không đúng thời hạn giao đất theo quy định của Luật Đất đai. Việc xác định giá trị quyền sử dụng đất thiếu căn cứ, không đúng trình tự thủ tục, gây thiệt hại lớn cho ngân sách nhà nước. Cty này sau đó đã chuyển nhượng 7 lô đất cho cá nhân và sử dụng lô đất còn lại tại 95 Lê Lợi góp vốn hình thành pháp nhân mới là Cty CP BĐS Chiến Thắng Việt Nam với giá trị chênh lệch với tiền sử dụng đất do UBND TP Đà Nẵng phê duyệt hơn 9,3 tỷ đồng.

Khu đất giao cho Công ty CP Đầu tư Phát triển Nhà Đà Nẵng cũng xảy ra sai phạm.

Tại lô đất số 35 Cao Thắng (diện tích 290m2), tuy được UBND TP giao và được định giá thu tiền chuyển quyền sử dụng đất thấp hơn 2,17 tỷ đồng so với mức giá của Hội đồng thẩm định giá để xây dựng, kinh doanh ký túc xá sinh viên nhưng cty này đã tự ý chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản trên đất cho Cty CP Xuân Việt để thu lợi. Ngoài ra, UBND TP Đà Nẵng có quyết định cho Cty CP Cảng Đà Nẵng thuê một số thửa đất nhưng Sở TN&MT chưa kịp thời ký hợp đồng thuê đất, cơ quan thuế không có đủ thông tin để thu tiền thuê đất. Có 35 thửa đất với diện tích hơn 681.119m2, Cty CP Môi trường đô thị Đà Nẵng chưa thực hiện điều chỉnh hình thức thuê đất và thông tin người sử dụng đất, UBND TP chưa rà soát lại quỹ đất doanh nghiệp đang sử dụng. 

Ông Tô Văn Hùng - Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TP Đà Nẵng cho biết, sau khi có báo cáo của Kiểm toán Nhà nước Khu vực III về việc quản lý, sử dụng đất đai trong và sau quá trình cổ phần hóa một số doanh nghiệp nhà nước giai đoạn 2011-2017, đơn vị phối hợp Sở Tài chính đã tham mưu UBND thành phố triển khai kế hoạch thực hiện các kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước. Đến nay đã thu hồi về ngân sách số tiền hơn 5,855 tỷ đồng trên tổng số 8,266 tỷ đồng phải thu hồi. Các cơ quan liên quan cũng đã thực hiện 22 kiến nghị về chấn chỉnh công tác quản lý, sử dụng đất đai, còn 15 kiến nghị khác chưa thực hiện xong.

Theo ông Hùng, qua quá trình thực hiện, thành phố Đà Nẵng gặp một số khó khăn vướng mắc nhất định trong việc thực hiện các kết luận, kiến nghị và đã có báo cáo xin ý kiến chỉ đạo của Thường trực Thành ủy, Kiểm toán Nhà nước. Cụ thể số tiền 1.890.072.000 đồng được giảm 10% không đúng quy định, Cty CP Lương thực Đà Nẵng đã nộp vào ngân sách theo Kết luận số 2852/KL-TTCP ngày 2-11-2012 của Thanh tra Chính phủ, UBND thành phố báo cáo Kiểm toán Nhà nước Khu vực III xem xét, điều chỉnh giảm số tiền nêu trên trong kiến nghị tăng thu ngân sách nhà nước. Đối với kiến nghị thu hồi thửa đất 13 Nguyễn Chí Thanh, UBND thành phố báo cáo Kiểm toán Nhà nước Khu vực III xem xét, cho thực hiện theo quy định của pháp luật đất đai về việc gia hạn 24 tháng, sau thời gian gia hạn mà người sử dụng đất không thực hiện đưa đất vào sử dụng sẽ thu hồi theo quy định.

Riêng trường hợp Cty CP Đầu tư Phát triển Nhà Đà Nẵng, đơn vị này không phối hợp cung cấp hồ sơ, tài liệu cho cơ quan kiểm toán, hiện nay Thanh tra thành phố đã hoàn tất công tác thanh tra và kết luận các sai phạm, đồng thời chuyển một số nội dung cho Cơ quan cảnh sát điều tra của Công an thành phố thực hiện điều tra. Trong quá trình thực hiện vướng mắc một số vấn đề theo quy định pháp luật hiện hành, thành phố đã báo cáo Kiểm toán nhà nước và đã được hướng dẫn. Hiện nay Sở TTN&MT đang tham mưu UBND thành phố thực hiện theo quy định.

CÔNG KHANH