Đại dịch COVID-19 do virus SARS-CoV-2 gây ra đã trở nên nghiêm trọng hơn nhiều so với hầu hết các đại dịch do virus gây ra trong thế kỷ XX và XIX, với số ca tử vong trên toàn cầu đến nay vượt ngưỡng 5 triệu (theo số liệu của trang thống kê worldometers.info).

Số ca tử vong trên toàn cầu đến nay vượt ngưỡng 5 triệu.

Vượt mốc hơn 5 triệu ca tử vong

Chiếm một nửa trong tổng số ca tử vong toàn cầu là Mỹ, Liên minh Châu Âu (EU), Anh và Brazil. Theo Đại học Johns Hopkins, chỉ riêng Mỹ đã ghi nhận hơn 740.000 ca tử vong, nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào khác. Câu hỏi đặt ra là điều gì sẽ xảy ra tiếp theo? Liệu đại dịch có kết thúc? Hay khi nào nó sẽ trở thành bệnh cúm theo mùa? Chưa ai có câu trả lời rõ ràng.

Nỗi lo lớn nhất hiện nay chính là nguy cơ xuất hiện các biến chủng mới kháng vaccine. Chủng Delta xuất hiện đã khiến cả thế giới điêu đứng trong vòng quay của đại dịch khi nó có khả năng lây lan nhanh chóng hơn rất nhiều so với những chủng trước đó như Alpha và cả những chủng xuất hiện sau như Mu hoặc Lambda. Nhưng vấn đề đáng lo ngại hơn nữa như các chuyên gia dự đoán là khả năng chính Delta sẽ tự đột biến và có thể kháng vaccine. "Delta là chủng virus chính. Vì vậy, theo thống kê, chúng tôi lo ngại sẽ xuất hiện một biến chủng của biến chủng", chuyên gia Manuguerra nói.

Các nhà chức trách Anh đang theo dõi một biến chủng phụ của Delta có tên là AY.4.2. Hiện tại, không có bằng chứng nào cho thấy nó không có khả năng kháng vaccine. Nhưng chuyên gia Manugerra lưu ý: "Điều quan trọng là phải theo dõi chặt chẽ bộ gen nhằm nhanh chóng phát hiện các biến chủng khác nhau". Bởi theo ông, điều này sẽ giúp các nhà khoa học nhanh chóng xác định các biến chủng và biết liệu chúng có nguy hiểm hơn, có khả năng lây nhiễm nhanh hơn và đặc biệt là có nguy cơ kháng vaccine hay không".

Đại dịch căng thẳng

Trong thế kỷ XXI, số ca tử vong do COVID-19 cao hơn nhiều so với các đại dịch khác cũng do virus gây ra. Cụ thể, năm 2009, dịch cúm lợn do chủng virus H1N1 bùng phát, cướp đi sinh mạng của 18.500 người. Con số này sau đó được tạp chí y khoa The Lancet điều chỉnh tăng lên từ 151.700-575.500 người. Tiếp đó, giai đoạn 2002-2003, Hội chứng suy hô hấp cấp tính nặng (SARS) bùng phát tại Trung Quốc là dịch do virus corona đầu tiên gây lo sợ trên toàn cầu, làm 774 người tử vong.

Trong khi đó, số ca tử vong do COVID-19 thường được so sánh với số ca tử vong do cúm mùa, căn bệnh khiến từ 290.000-650.000 người tử vong trong số khoảng 5 triệu ca bệnh nặng/năm trên toàn cầu. Trong thế kỷ XX, hai đại dịch cúm xảy ra không theo mùa là dịch cúm Châu Á các năm 1957-1958 và cúm Hồng Kông giai đoạn 1968-1970 với mỗi đại dịch khiến khoảng 1 triệu người tử vong. Tuy nhiên, cho đến nay, đại dịch khủng khiếp nhất là dịch cúm Tây Ban Nha các năm 1918-1919, sau Thế Chiến I, cũng do một chủng virus mới gây ra.

Trong 3 làn sóng bùng phát sau đó, dịch cúm Tây Ban Nha cướp đi sinh mạng của từ 50-100 triệu người, cao hơn nhiều so với 10 triệu người thiệt mạng trong Thế Chiến II và cũng cao hơn nhiều so với đại dịch COVID-19, thậm chí nếu con số tử vong do COVID-19 gây ra tăng gấp 3 lần so với con số công bố chính thức hiện nay, theo như ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). So sánh với các dịch bệnh khác do virus nhiệt đới gây ra, số ca tử vong do COVID-19 cao hơn so với dịch bệnh Ebola lần đầu tiên được phát hiện vào năm 1976.

Dịch Ebola mới đây nhất bùng phát ở Congo từ tháng 8-2018 đến tháng 6-2020 đã cướp đi sinh mạng của gần 2.300 người. Trong 4 thập kỷ, dịch Ebola bùng phát lẻ tẻ trên toàn Châu Phi khiến khoảng 15.300 người tử vong. Tuy nhiên, dịch Ebola gây tỷ lệ tử vong cao hơn so với dịch COVID-19 với khoảng 50% số người nhiễm không qua khỏi. Nhưng virus Ebola ít lây lan hơn so với virus SARS-CoV-2, chủ yếu là do virus này không lây truyền trong không khí, mà chỉ qua tiếp xúc trực tiếp hoặc tiếp xúc gần.

Đến nay, chưa có vaccine phòng ngừa hiệu quả HIV/AIDS, mà chỉ có thuốc kháng retrovirus, phải dùng đều đặn mới có tác dụng ngăn cản bệnh tiến triển và giảm nguy cơ lây nhiễm. Theo Chương trình Phòng chống HIV/AIDS của Liên Hợp Quốc, phương pháp điều trị này đã giúp giảm số người tử vong do HIV/AIDS từ mức cao nhất là 1,7 triệu ca vào năm 2004 xuống còn 680.000 ca vào năm 2020.  Trong khi đó, virus gây viêm gan B và C chủ yếu lây truyền qua đường máu cũng gây tử vong cao, với hơn 1 triệu người tử vong/năm, phần lớn là ở các nước nghèo.

KHẢ ANH