Khu đền tháp cổ Mỹ Sơn được ví như "kho báu cổ hoành tráng" vô cùng hiếm của người Chămpa còn sót lại trên đất nước ta. Những ngọn núi xa mờ trùng điệp, những đêm trăng huyền bí trên tháp cổ rêu phong, những nét đặc sắc trong nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc của khu đền tháp cổ kính cùng những câu chuyện huyền thoại... đã làm nên một Mỹ Sơn tuyệt đẹp với cảnh sắc như thực như mơ.

Băng qua chiếc cầu xi-măng mang dáng hình ngôi tháp cổ, men theo con đường bê-tông nền sơn màu gạch đỏ đẹp như một dải lụa kéo dài gần 2km dưới tán lá rừng rợp mát, những chiếc xe sẽ đưa du khách vào quần thể đền tháp Mỹ Sơn, vùng đất linh thiêng của người Chămpa hơn 10 thế kỷ trước. Nhiều khách nước ngoài lại thích thả bộ để được lang thang, cảm nhận hết vẻ đẹp bất tận từ cảnh sắc thiên nhiên còn hoang sơ, chưa có sự can thiệp mạnh bởi bàn tay con người nơi đây. Nơi những cây bằng lăng rừng đang đua sắc, những vạt sim tím một góc rừng và những đóa cúc dại chụm ngọn vào nhau; trên lối đi chỉ có tắc kè và lũ gà rừng đuổi nhau thoắt ẩn thoắt hiện như đưa con người vào cõi hư ảo trong một không gian tĩnh mịch. Càng vào sâu, rừng như rộng mở với những bãi cỏ xanh ngát mịn màng, thi thoảng bắt gặp một con suối trong mát róc rách phảng phất hương hoa. Ở đó, lũ cá háu ăn lao mình lên mặt nước bắt mồi như không hề biết đến sự tồn tại của con người…

Và rồi niềm ước ao cũng được thỏa mãn khi đứng trước những di tích còn lại của một nền văn hóa xa xưa, nhiều du khách òa lên ngạc nhiên pha lẫn chút bùi ngùi, xúc động trước vẻ đẹp cổ kính trầm mặc của khu tháp cổ xưa ẩn hiện trong lớp lớp tán rừng. Theo lời hướng dẫn viên du lịch, du khách như quên đi cuộc sống ngược xuôi của thời hiện đại để tưởng tượng về một nền văn minh nơi xứ sở Chămpa một thời. Xưa kia, Mỹ Sơn là nơi tập trung lăng mộ của các vị vua Chămpa và những người trong hoàng tộc nên thường được các vương triều Chămpa tiến hành lễ cầu cho các bậc tiên đế sau khi băng hà có thể tiếp cận với thần linh hoặc cúng tế trong các dịp lễ trọng thể… Lịch sử hình thành và phát triển khu đền tháp Mỹ Sơn đã trải qua cả nghìn năm với hơn 70 đền tháp từng hiện diện mà ngày nay chúng ta có thể biết được. Tuy nhiên, qua bao biến động thời gian, chiến tranh, thiên nhiên tàn phá, số đền tháp nguyên vẹn còn lại không nhiều. Những lối mòn nội bộ sẽ đưa du khách qua từng nhóm tháp cổ. Đặt bước chân vào bên trong mỗi ngọn tháp mới thấy hết được bàn tay khéo léo của nghệ nhân xưa. Những viên gạch xây chồng khít lên nhau hoàn hảo, gần như không cần một chất liệu trung gian nào để gắn kết. Đáy tháp thường hình vuông hoặc chữ nhật và càng lên cao, các cạnh càng nhỏ dần cho đến đỉnh tháp. Mỗi ngôi tháp được chia làm ba phần đế, thân, mái (đỉnh) và người Chămpa quan niệm phần đế tượng trưng cho thế giới trần tục, phần thân là thế giới tâm linh của con người, phần đỉnh là cảnh giới thần linh. Bên trong tháp còn ấn tượng bởi nét hoa văn tinh tế, sắc sảo qua tượng các vị thần, voi thần Gajasimha, bò thần Nadin, vũ nữ Apsara, rồi cả bệ thờ linh vật Linga, Yoni tượng trưng cho đất trời, âm dương, là biểu tượng cao cả của tín ngưỡng Chămpa....

Đi thăm hết các đền tháp Mỹ Sơn, khách có thể nghỉ chân bên con suối róc rách hay ngả người trên thảm cỏ xanh nhìn mây bềnh bồng mà cảm nhận hơi mát từ bốn bề núi non òa xuống.

Khi những tia nắng yếu ớt xuyên qua tán lá, phủ mờ những cổ tháp rêu phong cũng là lúc nhiều du khách phải ngậm ngùi chia tay Mỹ Sơn. Đâu đó, thoảng trong tiếng gió rì rào nhịp trống baranưng bập bùng từ điệu Chămpa của các vũ nữ khiến càng khiến lòng lữ khách bâng khuâng, bùi ngùi...

Phan Thị Thanh Ly