(Cadn.com.vn) - Mối quan hệ nhiều sóng gió Nga - Mỹ lại chứng kiến thử thách mới qua   “đạo luật Magnitsky”.

Việc Thượng viện Mỹ chính thức thông qua “đạo luật Magnitsky” nhằm trừng phạt những quan chức Nga mà Washington cho là vi phạm nhân quyền chính là thử thách lớn đầu tiên trong quyết tâm cải thiện quan hệ song phương của Tổng thống Vladimir Putin và người đồng cấp Barack Obama. Với việc thông qua đạo luật này, Thượng viện Mỹ vừa muốn công kích các chính sách của Tổng thống Nga Vladimir Putin vừa muốn bảo đảm các Cty Mỹ hưởng lợi đầy đủ từ việc Moscow gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) hôm 22-8.

Mỹ “khơi mào Chiến tranh lạnh”

“Đạo luật Magnitsky” mang tên luật sư người Nga Sergei Magnitsky, chết trong nhà tù hồi tháng 11-2009. “Đạo luật Magnitsky”, còn được biết đến với cái tên “đạo luật chống Nga” ra đời giúp hủy bỏ đạo luật Jacksson-Vanik áp dụng từ năm 1974 với Liên Xô trước đây và Nga hiện nay, mở đường cho việc thiết lập quy chế thương mại bình thường vĩnh viễn với nước này.

Tuy nhiên, đạo luật này lại đi kèm các điều khoản yêu cầu Tổng thống Mỹ công bố danh tính những quan chức Nga bị cáo buộc liên quan đến cái chết của luật sư chống tham nhũng Sergei Magnitsky trong nhà tù năm 2009. Và quan trọng nhất, đạo luật yêu cầu Washington từ chối cấp thị thực nhập cảnh và phong tỏa tài sản của những người nói trên, cũng như bất kỳ cá nhân nào bị xem là vi phạm nhân quyền ở Nga.

Nếu Tổng thống Mỹ Obama ký thành “luật Magnitsky”, ông có thể đặt dấu chấm hết cho nỗ lực cải thiện quan hệ với chính quyền Tổng thống Nga Putin. Ảnh: Reuters

Tất nhiên, Moscow phản ứng rất gay gắt khi gọi quyết định của Thượng viện Mỹ là “trò hề”, “không thân thiện và khiêu khích” và là động thái “mở màn thời kỳ Chiến tranh Lạnh”. Nhưng phía Mỹ cho rằng, “đạo luật Magnitsky” là điều cần thiết. Mặc dù từng phản đối việc gắn kết “đạo luật Magnitsky” với việc bình thường hóa quan hệ thương mại Mỹ - Nga, nhưng Tổng thống Obama  lại có vẻ thách thức Điện Kremlin hơn khi ám chỉ khả năng có thể ký thông qua đạo luật này.

Nếu ông Obama - người mở chiến dịch “cài đặt lại” quan hệ với Nga dưới thời Tổng thống Medvedev 4 năm trước - đặt bút ký, ông chắc chắn ý thức được rằng, việc này sẽ phá hủy quan hệ Nga-Mỹ đang trong giai đoạn chớm nở.

Phá vỡ quan hệ Nga -Mỹ

Nga đe dọa “trả đũa mạnh mẽ và tương xứng” nếu ông Obama ký thành luật, dường như ám chỉ đến vị thế của Moscow trong nỗ lực giải quyết các vấn đề lớn hiện nay mà Mỹ đang đau đầu như kiểm soát vũ khí hạt nhân, hạt nhân Iran, khủng hoảng Syria... Hôm 7-12, Moscow tuyên bố sẽ cấm những người Mỹ vi phạm nhân quyền nhập cảnh. Tuy nhiên, các nhà phân tích nói rằng, Điện Kremlin sẽ không phá hỏng những hỗ trợ của Nga về Afghanistan, hoặc ảnh hưởng ngoại giao nhằm kiềm chế chương trình hạt nhân của Iran hay làm sâu sắc thêm các tranh chấp về phòng thủ tên lửa của Mỹ và cuộc xung đột ở Syria.

Giới chuyên gia cho rằng, Nga chắc chắn sẽ tăng cường sự cảnh giác của Putin về ý định của Mỹ, nhưng có thể cả ông chủ Điện Kremlin và ông chủ Nhà Trắng đều muốn tập trung vào mục tiêu dài hạn: cải thiện quan hệ kinh tế song phương. Moscow tìm cách trấn an người Mỹ rằng, hành động đáp trả của họ không ảnh hưởng đến các giao dịch kinh doanh. Nhưng ảnh hưởng kinh tế là điều thấy rõ. Ở ngay trong nước,  giới kinh doanh Mỹ cũng đồng loạt phản đối đạo luật trên vì họ biết rõ, hành động này sẽ phá hỏng mối quan hệ hai nước và ảnh hưởng lớn đến xuất khẩu của Washington đến bạn hàng lớn là Nga.

Giới doanh nhân gọi đây là một sai lầm nghiêm trọng. Bởi các Cty Mỹ, đặc biệt là những nhà xuất khẩu lớn như Boeing, Microsoft lo ngại, họ sẽ bị mất doanh thu có được từ việc Nga gia nhập WTO bởi Moscow sẽ trả đũa bằng cách tìm các nhà cung cấp khác. Giới kinh doanh Mỹ càng lo sợ khi hôm 7-12, Moscow cũng ra lệnh hạn chế nhập khẩu thịt từ một số nước,  trong đó có Mỹ, mặc dù Moscow cho biết, việc này không nằm trong biện pháp trả đũa “đạo luật Magnitsky”.

Khả Anh