Đê Tân Long, H. Hương Sơn (tỉnh Hà Tĩnh) có tổng chiều dài gần 20km, được xây dựng từ những năm đầu thập kỷ 70. Hàng chục năm qua, tuyến đê như một vòng tay vững chãi che chở an toàn cho gần 4.000 hộ dân thuộc 6 xã vùng hạ du H. Hương Sơn. Ngoài ra, đê Tân Long còn là tuyến giao thông quan trọng của nhân dân địa phương để đi lại, phát triển kinh tế- xã hội. Tuy nhiên, trải qua nhiều đợt mưa lũ, sự khắc nghiệt của thời tiết nên nhiều đoạn đã hư hỏng, xuống cấp nghiêm trọng. Năm 2020, UBND H. Hương Sơn đã lập dự án để sửa chữa, nâng cấp tuyến đê đoạn qua địa bàn xã Sơn Châu.

Các vết nứt, gãy trên mặt đê đang chờ xử lý. 

Dự án được hình thành với tên gọi "Xử lý cấp bách đê Tân Long"; giá trị tổng mức đầu tư lên đến trên 45,9 tỷ đồng. Dự án do Công ty cổ phần Tư vấn xây dựng cơ sở hạ tầng làm tư vấn giám sát; Liên danh Công ty cổ phần xây lắp Thành Vinh và Công ty cổ phần xây dựng 68 Hà Tĩnh trúng thầu với gói chi phí xây lắp là 35,5 tỷ đồng, bao gồm các hạng mục: Nâng cấp mở rộng nền cũ đê; cống, đắp đất nền; gia cố mái.

Theo đó, tổng chiều dài dự án được nâng cấp, sửa chữa là 2.980m, từ thôn Đình đến Tỉnh lộ 8B (thôn Nam Đoài), xã Sơn Châu; đắp áp trúc hoàn thiện thân đê bằng đất đồng chất, độ chặt yêu cầu K0,95. Mặt đê: Chiều rộng mặt đường đỉnh đê B=5,0m, kết cấu mặt đường bằng bê-tông xi măng (M250), dày 20cm, phía dưới lót bạt xác rắn, tiếp đến lớp cấp phối đá dăm dày 15cm và phía dưới cùng là lớp đất đầm chặt K98, dày 30cm, cứ 5m bố trí 1 khe co dãn; khóa mái đê và gờ chắn bánh bằng bê-tông M250. Mái đê phía sông có hệ số m=2,5. Các đoạn xung yếu dài khoảng 2,3km được gia cố bằng đá lát khan dày 30cm trong khung bê-tông cốt thép M200 đá 1x2. Phía dưới là lớp đá dăm (2x4) dày 10cm, dưới cùng là lớp vải địa kỹ thuật. Các đoạn còn lại và mái đê phía đồng được trồng cỏ để bảo vệ.

Đoạn đầu tuyến với chiều dài gần 700m, do Công ty cổ phần xây dựng 68 Hà Tĩnh (người đại diện pháp luật là ông Trần Xuân Đình, địa chỉ tại xóm Tiền Tiến, xã Thạch Môn, TP Hà Tĩnh) thi công cơ bản đã hoàn thiện. Mặc dù mới được đổ bê-tông từ đầu tháng 9- 2021, nhưng tuyến đê đã bộc lộ nhiều dấu hiệu kém chất lượng. Rất nhiều vị trí đã bị nứt nẻ (gãy kết cấu), chạy từ bên này sang bên kia mặt đê; mái đê bị sạt lở tạo hàm ếch...

Theo ghi nhận, hàng loạt vết nứt kéo dài trên mặt đê, một số vết nứt đã được nhà thầu khoan cắt thành rãnh rộng khoảng 30cm, nhiều điểm tiếp tục xuất hiện vết nứt dù đã được đổ bê-tông trám lại. Để khắc phục tình trạng hư hỏng, đơn vị thi công đã cho khoan cắt để xử lý. Tuy nhiên, việc khoan cắt không đúng theo biên bản thống nhất của các đơn vị liên quan. Ngoài ra, theo ghi nhận việc mặt đê đổ bê-tông không đủ độ dày 20cm theo hồ sơ thiết kế.

Mái đê bị sập hàm ếch, nhà thầu dùng máy cào lên đắp lại.

 Phần mái đê phía đồng và mái đê phía sông đoạn không xung yếu được triển khai trồng cỏ. Tuy nhiên, chỉ vài trận mưa nhỏ đầu mùa, hai bên lề đã bị xói lở rất nặng. Nền đường nhiều đoạn bị khoét sâu vào khoảng trên 40cm, có chỗ khoét sâu vào bên trong, gây mất an toàn cho người dân mỗi khi qua lại. Để khắc phục vấn đề này, đơn vị thi công đã sử dụng máy xúc, múc đất từ dưới chân đê để đắp vào. Đây là loại đất phù sa có pha cát nên không đảm bảo chất lượng theo hồ sơ thiết kế. Phần gia cố bằng đá lát trong khung bê-tông cốt thép mái đê phía sông cũng không đạt yêu cầu do đá hộc không đủ lớn, sử dụng quá nhiều đá nhỏ để chèn, khi lũ về, nước chảy xiết rất dễ bị cuốn trôi. Đoạn gia cố bằng rọ đá có dấu hiệu bị sụt nền, tạo nên độ lệch về mặt bằng giữa khóa mái trên và rọ đá.

 Xác nhận sự việc trên, một cán bộ kỹ thuật Ban quản lý các dự án đầu tư xây dựng H. Hương Sơn cho biết: "Sau khi đổ bê-tông phần mặt đê khoảng 2 ngày thì xuất hiện vết nứt, chúng tôi đã lập biên bản và yêu cầu đơn vị thi công khắc phục tình trạng trên. Tuy nhiên việc xử lý chưa triệt để nên chúng tôi tiếp tục yêu cầu khắc phục lại". Nói về nguyên nhân xuất hiện những vết nứt, vị cán bộ kỹ thuật cho rằng do phần mặt đê được đổ bằng bê-tông tươi. Được biết, đơn vị đổ bê-tông cho tuyến đê do Công ty cổ phần xây dựng 68 thi công là Công ty TNHH bê-tông Hồng Lĩnh. "Hiện công trình vẫn chưa nghiệm thu, khi nào nghiệm thu được chúng tôi mới làm hồ sơ thanh quyết toán"- vị kỹ thuật Ban quản lý các dự án đầu tư xây dựng huyện Hương Sơn nói thêm. 

X.SƠN