Một trong những nội dung lớn của dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính được Chính phủ trình ra Ủy ban Thường vụ Quốc hội tại Phiên họp thứ 42 vừa qua là việc tăng mức phạt và bổ sung mức phạt tối đa trong một số lĩnh vực.

Mức phạt “siêu nặng” quy định Nghị định 100 đã góp phần thay đổi thói quen của người dân khi tham gia giao thông. Trong ảnh: Lực lượng chức năng kiểm tra nồng độ cồn đối với người tham gia giao thông.  Ảnh: LÊ ANH TUẤN

Ủng hộ đề xuất này, nhiều ý kiến khẳng định, việc tăng mức phạt nhằm bảo đảm tính răn đe, ngăn ngừa vi phạm, góp phần bảo đảm hiệu lực, hiệu quả của công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính.

Phù hợp với thực tế

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết, dự thảo Luật quy định tăng mức phạt tối đa trong một số lĩnh vực tại Điều 24 như giao thông đường bộ, thủy lợi, kinh doanh bất động sản...; bổ sung mức phạt tối đa cho một số lĩnh vực chưa được quy định tại Điều 24 như tín ngưỡng, đối ngoại, bảo hiểm thất nghiệp, in, an toàn thông tin mạng...

Cụ thể, dự thảo Luật đề xuất tăng mức phạt tiền tối đa của 10 lĩnh vực: Giao thông Vận tải đường bộ và phòng, chống tệ nạn xã hội từ 40 triệu đồng lên 75 triệu đồng; cơ yếu, quản lý và bảo vệ biên giới quốc gia, giáo dục từ 50 triệu đồng lên 75 triệu đồng; điện lực từ 50 triệu đồng lên 100 triệu đồng; bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng từ 100 triệu đồng lên 200 triệu đồng; quản lý công trình thủy lợi (sửa đổi thành lĩnh vực thủy lợi), báo chí từ 100 triệu đồng lên 250 triệu đồng; kinh doanh bất động sản tăng từ 150 triệu đồng lên 500 triệu đồng.

Dự thảo Luật cũng bổ sung quy định mức phạt tiền tối đa của 6 lĩnh vực: Tín ngưỡng, đối ngoại (30 triệu đồng); cứu nạn, cứu hộ (50 triệu đồng), in và an toàn thông tin mạng (100 triệu đồng), sở hữu trí tuệ (250 triệu đồng)... Ngoài ra, dự thảo Luật bổ sung một số biện pháp cưỡng chế mới. Theo đó, ngừng cung cấp các dịch vụ điện, nước tại địa điểm vi phạm đối với cá nhân, tổ chức sản xuất, kinh doanh, dịch vụ vi phạm và đình chỉ hoạt động vĩnh viễn.

Lý giải về việc sửa đổi, bổ sung nội dung này, Bộ Tư pháp cho rằng, mức phạt tiền tối đa trong các lĩnh vực và mức phạt tiền cụ thể đối với các hành vi vi phạm cơ bản đã phù hợp với tình hình đời sống KT-XH hiện nay. Nhưng thực tế áp dụng thời gian qua cho thấy, trong một số lĩnh vực thì mức phạt tiền đối với từng hành vi còn chưa tương xứng tính chất, mức độ hậu quả vi phạm như: lĩnh vực an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường, khoáng sản...

Nhiều bộ, ngành cũng đề xuất tăng mức xử phạt cho phù hợp với tình hình thực tế. Theo Bộ Giao thông Vận tải, hiện nay mức phạt tiền tối đa trong lĩnh vực giao thông đường bộ là 40 triệu đồng theo Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 thấp hơn so với mức phạt tiền trong lĩnh vực giao thông đường sắt, đường thủy nội địa. Trong khi đó, tính chất, mức độ nguy hiểm cho xã hội của các hành vi vi phạm trong lĩnh vực đường bộ không ít nguy hiểm hơn so với hai lĩnh vực trên. Mặt khác, theo quy định, các hành vi vi phạm thường xuyên xảy ra trong lĩnh vực giao thông đường bộ có mức phạt tiền rất cao, vượt quá thẩm quyền xử phạt của Giám đốc Công an tỉnh, Chánh Thanh tra Sở, Trưởng phòng Cảnh sát giao thông cấp tỉnh (đây là các chức danh trực tiếp chỉ đạo lực lượng thực hiện công tác tuần tra, kiểm soát, xử phạt vi phạm hành chính trên đường) dẫn đến tình trạng phải chuyển hồ sơ vi phạm lên cấp có thẩm quyền để ra quyết định xử phạt, làm chậm và phát sinh khó khăn, vướng mắc trong công tác xử lý vi phạm hành chính. Từ thực tế này, Bộ Giao thông Vận tải đề nghị tăng mức phạt tiền tối đa trong lĩnh vực giao thông đường bộ đồng thời điều chỉnh tỷ lệ phạt tiền so với mức phạt tiền tối đa của các chức danh.

Bộ Thông tin và Truyền thông cũng đề nghị tăng mức phạt tối đa trong lĩnh vực báo chí lên 250 triệu đồng do mức phạt hiện nay là thấp, chưa tương xứng với mức độ, hậu quả của hành vi vi phạm pháp luật về báo chí.

Đánh giá kỹ tác động

Tán thành tăng mức xử phạt hành chính để bảo đảm tính răn đe, cho ý kiến tại Phiên họp thứ 42 Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển chỉ rõ, bài học rõ nhất là việc thực hiện xử lý vi phạm nồng độ cồn theo Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia và Nghị định 100/2019/NĐ-CP của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt đã góp phần thay đổi thói quen của người dân khi tham gia giao thông, người dân đã tự ý thức tránh xa rượu, bia khi tham gia giao thông. “Nâng ly lên là nghĩ tới mức phạt tối đa lên đến 40 triệu đồng, tịch thu bằng lái 23 tháng, thì phần lớn lái xe lại đặt ly xuống. Do vậy, tăng mức phạt hành chính có ý nghĩa răn đe lớn, nhất là ở những lĩnh vực vi phạm phổ biến. Chúng ta cần mạnh dạn tăng mức phạt thật nặng để tăng sức răn đe”, Phó Chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển lưu ý.

Trước một số ý kiến cần xem xét đến thu nhập của người dân, hoặc có thể dẫn tới thực trạng mức phạt cao hơn cả phương tiện, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân vẫn ủng hộ việc phạt nặng để đảm bảo tính răn đe. “Nếu không muốn ảnh hưởng đến thu nhập thì đừng vi phạm”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh và đề nghị Chính phủ làm rõ căn cứ thực tiễn về đề xuất tăng mức tiền phạt tối đa đối với các lĩnh vực.

Trưởng Ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải nhận định, thời gian qua, vi phạm trong lĩnh vực hôn nhân, bạo lực gia đình có dấu hiệu gia tăng, trong khi đó nếu quy định mức phạt là 30 triệu đồng như dự thảo Luật thì chưa đủ sức răn đe. Chính phủ cần nghiên cứu để tăng mức phạt trong lĩnh vực này.

Ngoài ra, theo bà Nguyễn Thanh Hải, việc xử phạt hành chính trong khai thác cát, đá, sỏi và an toàn vệ sinh thực phẩm cũng đang là vấn đề nóng được cử tri quan tâm. Đặc biệt, an toàn vệ sinh thực phẩm là vấn đề đặc biệt quan trọng, ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân, do vậy, mức phạt ở lĩnh vực này cũng cần phải cao hơn nữa.

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, đa số ý kiến Ủy ban Pháp luật đề nghị nghiên cứu, đánh giá kỹ lưỡng hơn việc tăng mức phạt tiền tối đa trong từng lĩnh vực; chỉ tăng mức phạt tiền tối đa trong trường hợp thực sự cần thiết, có cơ sở, phải được đánh giá tác động cụ thể, bảo đảm tương xứng với mức độ nguy hiểm của từng nhóm hành vi vi phạm, bảo đảm tính tổng thể trong mối tương quan với các lĩnh vực khác và thẩm quyền xử phạt của các chức danh trong lĩnh vực đó.

Một số ý kiến nhất trí việc tăng mức phạt tiền tối đa trong một số lĩnh vực như dự thảo Luật. Tuy nhiên, ý kiến này đề nghị cần tổng kết, đánh giá việc xử phạt trong thời gian qua, cụ thể có bao nhiêu trường hợp vi phạm hành chính đã bị xử phạt ở mức tối đa, đã thực hiện đầy đủ hình thức xử phạt bổ sung, biện pháp khắc phục hậu quả nhưng vẫn không hiệu quả, để làm căn cứ tăng mức phạt tiền tối đa trong từng lĩnh vực.

PHAN PHƯƠNG