Đó là một trong những vấn đề chính được đề cập tại hội nghị tăng cường công tác phòng chống dịch bệnh sốt xuất huyết (SXH) và các bệnh mùa hè năm 2018 do Bộ Y tế tổ chức tại TP Đà Nẵng vào ngày 21-3.

Cán bộ y tế kiểm tra công tác phòng chống dịch SXH tại các khu dân cư.

Lo ngại SXH và sởi

Theo ông Đặng Quang Tấn - Phó Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), SXH liên tục gia tăng về phạm vi và số lượng người mắc bệnh qua từng năm tại nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó khu vực Đông Nam Á chịu ảnh hưởng nặng nề. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đánh giá, SXH là một trong những bệnh do véc tơ truyền quan trọng nhất và là vấn đề y tế công cộng nan giải trên toàn cầu. Hiện bệnh SXH lưu hành tại 128 quốc gia, hơn 3,9 tỷ người sống trong vùng nguy cơ bị mắc bệnh, hàng năm có khoảng 390 triệu người nhiễm bệnh. Tại Việt Nam, SXH đã giảm trong những năm gần đây, có tỷ lệ mắc và tỷ lệ tử vong thấp nhất so với các quốc gia trong khu vực, tuy nhiên hàng năm ghi nhận trung bình 50.000 - 100.000 trường hợp mắc, 50 -100 trường hợp tử vong.

Tích lũy từ đầu năm 2018 đến nay, cả nước ghi nhận hơn 10.500 trường hợp mắc SXH, không có tử vong (giảm 36% so với cùng kỳ năm 2017). Số mắc SXH có xu hướng giảm trong các tuần gần đây và giảm so với tuần cùng kỳ năm 2017. Đặc biệt, không có địa phương nào ghi nhận số mắc gia tăng đột biến trong các tuần đầu năm 2018.

Ông Đặng Quang Tấn cho rằng, dự báo dịch bệnh SXH trong thời gian tới vẫn còn có thể diễn biến phức tạp, có nguy cơ gia tăng số mắc nếu không thực hiện quyết liệt các biện pháp phòng chống. Bởi hiện nay tình hình SXH tại nhiều nước trong khu vực vẫn duy trì ở mức cao; di biến động dân cư, giao lưu đi lại giữa các vùng miền làm gia tăng nguy cơ lan rộng và khó quản lý, kiểm soát nguồn truyền bệnh. Ngoài ra, việc đô thị hóa, nhiều công trình xây dựng, Cty, nhà máy, nhà trọ, lán trại và khu tập thể cũ không được quan tâm xử lý, tạo nhiều ổ nước đọng sau mưa, phát sinh các ổ bọ gậy khó xử lý. Bên cạnh đó, thời gian tới khí hậu mùa hè, nhiệt độ trung bình cao là điều kiện thuận lợi cho véc tơ truyền phát triển mạnh. Trong khi đó, tập quán tích trữ nước của người dân chưa thay đổi đáng kể; điều kiện vệ sinh, môi trường phức tạp bất lợi, tăng số lượng và chủng loại các dụng cụ chứa nước là nơi sinh sản muỗi truyền bệnh. Ngoài ra, sự phối hợp của người dân với cán bộ y tế chưa cao trong công tác loại bỏ các ổ loăng quăng/bọ gậy, phun diệt muỗi xử lý ổ dịch. Đặc biệt, bệnh chưa có thuốc đặc trị hiệu quả và vaccine dự phòng chưa được sử dụng nên biện pháp phòng bệnh chủ yếu là diệt muỗi, diệt loăng quăng/bọ gậy và phòng chống muỗi đốt...

Trong khi đó, PGS.TS Trần Như Dương - Phó Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương lại cảnh báo, dịch sởi tại miền Bắc có khả năng bùng phát trở lại, số ca mắc đang tăng nhanh. Chỉ chưa đầy 3 tháng, số ca mắc đã tăng hơn 30% so với cùng kỳ năm ngoái với 90 ca. Mọi trẻ từ 0-15 tuổi đều có nguy cơ mắc nếu chưa tiêm vaccine. PGS Dương cho biết, theo quy luật cứ 4 năm dịch sởi sẽ quay lại một lần, tại miền Bắc đã xảy ra dịch lớn năm 2013-2014 với hơn 5.000 ca mắc, hơn 100 trẻ tử vong, trong khi đó tỉ lệ tiêm chủng tại nhiều khu vực vùng sâu, vùng xa, dân tộc ít người và các khu công nghiệp còn thấp nên nguy cơ dịch bùng phát rất lớn. PGS.TS Dương nhấn mạnh: “Bệnh sởi lây truyền rất mạnh, đã mắc bệnh là 100% có biểu hiện lâm sàng. Nếu mẹ không có miễn dịch chủ động thì trẻ dưới 9 tháng tuổi rất dễ mắc”.

PGS.TS Trần Như Dương cũng cho biết thêm, các dịch bệnh hay gặp trong mùa hè như: tay chân miệng, cúm, viêm não Nhật Bản, đau mắt đỏ, thủy đậu, liên cầu lợn, tiêu chảy, tả, lỵ... có thể lây lan nếu người dân không nâng cao ý thức phòng ngừa. Ts Dương khẳng định: “Mọi người đều có thể mắc các bệnh truyền nhiễm vào mùa hè nhưng trẻ em là đối tượng dễ bị nhiễm bệnh và lây lan. Vì vậy, công tác phòng chống dịch cho trẻ cần phải được chủ động thực hiện tốt tại cả gia đình và trường học, nhà trường cần liên hệ, phối hợp tốt với phụ huynh trong việc giám sát, theo dõi sức khỏe trẻ nhỏ”.

Bộ Y tế nghiên cứu tiêm vaccine sởi sớm cho trẻ.

Nghiên cứu tiêm vaccine sởi sớm cho trẻ

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cho rằng, việc huy động cộng đồng và sự vào cuộc của chính quyền các cấp đóng vai trò quan trọng trong công tác phòng, chống dịch. Mặc dù từ đầu năm đến nay chưa xảy ra dịch bệnh nguy hiểm bùng phát nhưng vẫn lo ngại nhất là dịch bệnh SXH. Do đó, đối với một số dịch bệnh như SXH, dịch bệnh mùa hè cần đánh giá tình hình, đưa ra dự báo chính xác nhất.

“Thời gian tới, đề nghị các đơn vị cần tập trung nâng cao vai trò trách nhiệm của chính quyền các cấp, các bộ ban ngành đoàn thể. Đồng thời, các địa phương phải tăng cường công tác truyền thông nâng cao nhận thức của cộng đồng và thực hành các biện pháp vệ sinh phòng chống dịch bệnh; tăng cường giám sát, phát hiện sớm các bệnh dịch nguy hiểm, các ổ dịch tại cộng đồng, xử lý kịp thời, hiệu quả. Đặc biệt, nâng cao tỷ lệ tiêm chủng, đạt ít nhất 95% quy mô xã, phường; sẵn sàng thu dung, cấp cứu, điều trị bệnh nhân, hạn chế đến mức thấp nhất tỷ lệ tử vong”, ông Long nhấn mạnh.

Cũng theo Thứ trưởng Nguyễn Thanh Long, quy định trẻ từ 9 tháng tuổi mới được tiêm vaccine sởi. Trước 9 tháng, trẻ được bảo vệ bằng kháng thể từ mẹ truyền qua sữa mẹ. Tuy nhiên những nghiên cứu miễn dịch trong cộng đồng với bệnh này khiến nhiều người giật mình. Kết quả tại Hải Dương cho thấy hơn 92% trẻ 6-8 tháng tuổi không có kháng thể phòng bệnh sởi, đồng nghĩa các bà mẹ chưa quan tâm tiêm vaccine sởi phòng bệnh. Chính vì vậy, Thứ trưởng Bộ Y tế đề nghị Cục Y tế dự phòng, chương trình tiêm chủng mở rộng quốc gia và chương trình tiêm chủng nói chung về việc đảm bảo bao phủ vaccine với người lớn, đặc biệt tập trung cho các bà mẹ trong tuổi sinh đẻ về các bệnh sởi, ho gà, bạch hầu.

Thứ trưởng Nguyễn Thanh Long cho biết: “Vừa rồi chúng tôi chỉ đạo nghiên cứu vaccine sởi để tiêm sớm hơn vì bình thường trẻ 9 tháng mới tiêm, nhưng nay có nhiều trẻ mới 6-9 tháng đã mắc, nên sẽ đẩy tiêm sớm hơn”.

LÊ HÙNG