Lần đầu tiên tại Đà Nẵng, một triển lãm nghệ thuật thị giác đặc biệt mang tên “Trúc chỉ - lời của sông” phiên bản 2017 được Dự án Nghệ thuật trúc chỉ Việt Nam do họa sĩ Phan Hải Bằng (Giảng viên bộ môn Đồ họa, Trường ĐH Nghệ thuật Huế) sáng lập đang diễn ra tại Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng đã mang đến nhiều điều mới lạ, sinh động, hấp dẫn người xem.

Họa sĩ Phan Hải Bằng.

Đây là một loại hình nghệ thuật kết hợp giữa yếu tố truyền thống và hiện đại, trong đó, nguồn cảm hứng chính xoay quanh những yếu tố gắn liền với văn hóa truyền thống dân tộc được khắc họa chân thật, tinh tế với nhiều nội dung, tư tưởng và ý nghĩa gợi nhớ quê hương. Để tổ chức thành công triển lãm, 10 họa sĩ thuộc Dự án Nghệ thuật trúc chỉ Việt Nam đã dày công, miệt mài sáng tác trong 9 tháng trời. Tại triển lãm, hệ thống tác phẩm được thể hiện bằng nghệ thuật Trúc chỉ bao gồm hình tượng dòng sông Trúc chỉ dài hơn 120m, 12 mô hình trụ đứng Trúc chỉ đa nghĩa, gợi hình ảnh chiếc áo tơi thân thuộc cũng như biểu tượng đặc thù của tín ngưỡng Chăm: Linga-Yoni. Cạnh đó, với hệ thống hình ảnh gắn liền với quê hương, đất nước, hệ thống tác phẩm Trúc chỉ treo tường cùng chủ đề, mô-típ  hình ảnh, khai thác hiệu ứng bề mặt được bố trí phần sân Bảo tàng khai thác ánh sáng tự nhiên cùng hiệu ứng ánh sáng, âm thanh và video bổ trợ, tất cả được bố trí hòa hợp, thành một “đối thoại” với không gian triển lãm.

“Điều đặc biệt làm nên điểm nhấn của triển lãm đó là sự sinh động, kích thích thị giác người xem. Khác với những bức tranh truyền thống, nghệ thuật Trúc chỉ có sử dụng kỹ xảo công nghệ ánh sáng làm hình ảnh hiện lên với màu sắc sặc sỡ, gần gũi, mang lại trải nghiệm thú vị hơn cho người xem” họa sĩ Phan Hải Bằng cho biết.  Cũng theo họa sĩ Phan Hải Bằng, Trúc chỉ là một loại hình nghệ thuật mới xuất phát tại Huế, được xây dựng dựa trên nghệ thuật giấy thủ công làm từ các nguyên liệu địa phương: tre trúc, rơm rạ, mía, chuối..., kết hợp với các nguyên lý của nghệ thuật đồ họa và tinh thần sáng tạo, mở ra một hướng mới trong sáng tác đồ họa nói riêng, nghệ thuật thị giác nói chung và các loại hình nghệ thuật ứng dụng. Triển lãm lần này lấy cảm hứng từ câu: “Không ai tắm hai lần trên một dòng sông” của triết gia Heraclit. Đời sống và sáng tạo là một sự vận động không ngừng nghỉ, cả hai đều lần lượt hiện ra với những biểu hiện mới, khác, lạ... như một phép tiếp biến tất yếu. Những giá trị truyền thống xưa cũ chưa bao giờ mất đi vô nghĩa, đó là tiền đề cho sự phục sinh mỗi lần mỗi mới, mạnh mẽ hơn. Trúc chỉ với phép tiếp biến văn hóa, đã thổi hồn vào khái niệm giấy thủ công, vào tre trúc và các nguyên liệu sẵn có tại địa phương một tinh thần mới, tinh thần của sáng tạo; làm cho các chất liệu thân quen hiện ra với một ánh sáng và vị thế mới: ánh sáng của nghệ thuật. “Hình tượng dòng sông là hình ảnh đại diện cho quê hương Việt Nam, chuyên chở những ký ức, kỷ niệm đẹp, tình làng nghĩa xóm, bồi đắp phù sa cho ruộng đồng xứ sở, như một chứng nhân lịch sử, cưu mang và nuôi dưỡng; thanh tẩy, thậm chí sự hủy diệt... Đồng thời dòng sông cũng là biểu tượng của sự vận động, đổi thay không ngừng nghỉ, như tinh thần của sáng tạo. Nghệ thuật Trúc chỉ cũng như thế, luôn hướng đến những giá trị truyền thống của dân tộc để tự hào, phát huy”, Họa sĩ Phan Hải Bằng nhấn mạnh.

Trúc chỉ là loại hình nghệ thuật khá mới lạ, hấp dẫn.

Tại triển lãm, những nguyên liệu gần gũi với đời sống người Việt đã hóa thân thành những tác phẩm nghệ thuật- giấy, giấy- nghệ thuật để minh định ý niệm, ca ngợi về những vẻ đẹp của quê hương, đất nước. “Với tinh thần sáng tạo và cách tiếp cận những giá trị truyền thống riêng biệt, những điều bình dị quen thuộc quanh ta cũng đều có thể trở thành nghệ thuật, góp phần làm giàu thêm vốn văn hóa dân tộc đã quá phong phú, thể hiện cách tiếp cận và phát huy truyền thống bằng phép tiếp biến văn hóa; điều mà Trúc chỉ đã, đang và sẽ tiến hành một cách hiệu quả”, ông Hà Thanh Vân, Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng nhận xét.

Triển lãm kéo dài đến hết ngày 14-10, khán giả tham dự triển lãm sẽ được giao lưu trực tiếp với họa sĩ Phan Hải Bằng và trải nghiệm thực tế với nghệ thuật Trúc chỉ. Sau triển lãm, đại diện Dự án Nghệ thuật Trúc chỉ Việt Nam sẽ hiến tặng tác phẩm cho Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng.

PHI NÔNG