Bằng La ngày mới

Cuối tháng 11, đầu tháng 12-2024, nhiều trận động đất liên tiếp xảy ra trên địa bàn huyện Nam Trà My khiến người dân hoang mang, lo lắng. Thế nhưng vợ chồng chị Hồ Thị Nan (1989, Bằng La, xã Trà Leng, huyện Nam Trà My) vẫn ung dung ngồi trước căn nhà bê-tông cốt thép kiên cố trò chuyện vui vẻ với bạn bè. Khi chúng tôi nhắc đến chuyện sạt lở núi xóa sổ nóc Ông Đề cuối năm 2020 vùi lấp 13 ngôi nhà, khiến 9 người chết, 13 người mất tích đến nay chưa tìm thấy thi thể, lúc này khuôn mặt chị Nan thoáng đượm buồn, Chị không muốn nhắc lại thảm cảnh xưa, bởi trận thiên tai đó đã làm chị mất nhà, người chồng mới cưới cũng tử nạn. Sạt lở đi qua, chị Nan được chính quyền bố trí tái định cư ở làng Bằng La, cách làng cũ khoảng 7 km. Đây là vùng đất rộng 6ha bằng phẳng nằm bên dòng sông Leng.

Sau bốn tháng xây dựng, làng Bằng La hình thành với 13 ngôi nhà có diện tích 50m2, xây dựng kiểu nhà sàn, trị giá 170 triệu đồng được Tập đoàn THACO tài trợ. Để căn nhà đầy đủ, chị Nan bỏ thêm 65 triệu đồng từ các nhà hảo tâm giúp đỡ để làm nhà bếp, trần la-phông, công trình phụ,... Nhà mới được bàn giao cũng là lúc chị Nan cùng 12 hộ dân cầm trên tay giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do huyện cấp. Từ đây, những hộ dân làng Ông Đề bắt đầu xây dựng lại cuộc sống mới.

Quá khứ đau buồn đã dần trôi, về nơi ở mới chị Nan “đi thêm bước nữa”. Hai vợ chồng cùng người con 2 tuổi sinh sống bình yên nơi làng mới. “Tôi thấy vui khi đến vùng đất bằng phẳng này sinh sống, giữa làng có trường mẫu giáo, bên kia sông cách làng 200m là trung tâm hành chính xã. Đoạn sông Leng chảy qua làng cũng được nhà nước đầu tư hơn 60 tỷ đồng xây kè kiên cố. Do đó thời gian qua, mưa lũ hay động đất chúng tôi cũng bớt phần lo lắng, yên tâm sản xuất, sinh hoạt”, chị Nan trải lòng.

Tại Bằng La, ngoài 13 hộ dân làng Ông Đề, địa phương còn bố trí cho 25 hộ dân làng Tăk Pát cũng bị sạt lở. Toàn bộ nhà được thiết kế cùng một mẫu do doanh nghiệp tài trợ nằm bên sông Leng trong xanh. Giữa làng là nhà sinh hoạt 2 tầng, mô phỏng kiến trúc nhà sàn truyền thống, trong đó tầng 1 là không gian sinh hoạt chung, tầng 2 là không gian tổ chức hội họp được Quân khu 5 tài trợ xây dựng.

Bà Lê Thị Thu Hằng - Bí thư xã Đảng ủy Trà Leng cho biết, đến nay, Bằng La có 39 ngôi nhà được đầu tư xây mới, ngoài ra còn có quỹ đất 30 lô để bố trí cho những hộ dân trong xã có nguy cơ sạt lở trong tương lai. “Hiện nay, cuộc sống người dân tái định cư ở Bằng La đã ổn định. Nhà cửa và cơ sở hạ tầng được đầu tư xây dựng khang trang. Quá khứ đau thương sau biến cố đến nay cũng dần trôi qua”, bà Hằng nhìn nhận.

Khe Chữ ngày trở lại

Cách Bằng La khoảng 30km, làng tái định cư Khe Chữ (xã Trà Vân, huyện Nam Trà My) có 168 hộ dân, với hơn 500 nhân khẩu. Làng khép mình giữa những rừng quế, bên tuyến đường Đông Trường Sơn mới mở. So với làng Bằng La được làm bằng bê-tông sắt thép thì những ngôi nhà nơi đây đa phần được làm bằng gỗ, được di dời từ làng cũ. Hệ thống điện chiếu sáng, nước sinh hoạt, đường giao thông được đầu tư đồng bộ. Đây là ngôi làng tái định cư do sạt lở có hộ dân và mặt bằng lớn nhất huyện Nam Trà My.

Khi chúng tôi đến thăm làng, trời đang mưa lất phất. Trời mưa nên ông Hồ Văn Lâm (60 tuổi) không lên nương rẫy mà ngồi ở nhà đan gùi tre để bán. Ông Lâm chậm rãi kể lại chuyện buồn xảy ra khiến hàng trăm hộ dân thôn 2, xã Trà Vân phải dời làng. Cuối tháng 10-2017, hoàn lưu bão số 12 khiến một quả đồi lớn bất ngờ đổ xuống làm 6 căn nhà bên sườn đồi bị vùi trong đất đá. Thảm họa cướp đi sinh mạng của 4 người. Ngoài ra, gần 150 nhà dưới những ngọn núi có nguy cơ bị sạt lở bất cứ lúc nào, người dân tháo chạy trong đêm.

Qua khảo sát, để tránh thảm họa, chính quyền huyện Nam Trà My quyết định cho dời cả làng. Vùng đất được chọn để người dân thôn 2, xã Trà Vân lập làng mới đó là Khe Chữ - cách làng cũ hơn 3 km. Nơi đây địa hình rộng hơn 36ha, vốn là đất sản xuất của người dân. Đây là khu tái định cư được đánh giá là lý tưởng, bởi nằm giữa thung lũng rộng lớn và có đường Đông Trường Sơn thời bấy giờ đang được đầu tư xây dựng chạy qua làng.

Ngoài việc san lấp đưa dân đến dựng nhà, chính quyền mở đường từ trung tâm xã Trà Vân đến Khe Chữ dài khoảng 10 km. “Đây là cuộc di dân lớn nhất từ trước đến nay ở huyện Nam Trà My. Thời điểm đó cận Tết, nên các ngành chức năng quyết tâm để người dân ổn định nhà cửa, vui xuân đón tết. Theo đó, trên công trường ngoài máy móc san gạt mặt bằng thì hàng trăm chiến sĩ bộ đội dỡ nhà từ làng cũ đưa đến làng mới giúp dân dựng lên thần tốc. Đến nay, Khe Chữ nhà cửa mọc lên san sát, trong làng cây xanh tỏa bóng mát. Trẻ em có trường học, người dân đi lại thuận lợi, nhờ giao thông kết nối nên các sản phẩm làm ra được thương lái thu mua thuận lợi, đời sống người dân ổn định, dù mưa lớn vẫn không còn lo sạt lở”, ông Nguyễn Thành Phương - Chủ tịch UBND xã Trà Vân chia sẻ thêm.

Nói về làng Bằng La và Khe Chữ, ông Trần Văn Mẫn - Phó Chủ tịch huyện Nam Trà My cho rằng, đây là hai khu tái định cư kiểu mẫu của huyện. “Đối với Khe Chữ hầu hết dời nhà nơi cũ đến dựng lại, còn Bằng La được đầu tư xây mới hoàn toàn - là khu dân cư điển hình kiểu mẫu và là hai khu tái định cư cho người dân bị sạt lở sinh sống ổn định nhất hiện nay của huyện”, ông Mẫn nói.

TRẦN TÂN