Khám phá đền Ta Prohm

Thứ bảy, 08/06/2013 00:00

(Cadn.com.vn) - Ngày nay, với những du khách đến với xứ sở đền tháp Campuchia thì đền Ta Prohm đã trở thành một điểm tham quan không thể bỏ qua.

Trải qua nhiều thế kỷ chìm đắm trong sự quên lãng, một lần nữa Ta Prohm đã thức giấc cùng với bước chân khám phá của những chủ nhân thế kỷ XX. Người ta ngỡ ngàng với một Ta Prohm ngàn năm tuổi nằm chen lẫn trong những cây đại thụ của rừng già. Đền Ta Prohm, một trong những kỳ tích của nền văn minh Khmer huy hoàng đã khoác lên mình diện mạo mới. Tung và Knia mọc ra từ những hạt mầm của ngày xưa trên những hốc đá xây đền Ta Prohm giờ đã trở thành những gã khổng lồ to lớn, vươn ra hàng trăm cánh tay kỳ dị ôm riết lấy ngôi đền.

Những chiếc rễ to lớn của nó như những con trăn oằn oài thân mình theo bức tường thành dài ngoẵng; có những chiếc rễ cắm thẳng từ trên đỉnh đền xuống, chọc thủng đá ở nóc đền một cách dễ dàng, rồi cắm sâu vào nền đất như đóng chiếc cọc vững chắc cho ngôi đền; có những đoạn rễ ngốn ngấu, tham lam, bóp nát đá thành những phiến vụn vỡ; có những đoạn rễ tiếc thương, bợ đỡ đá chống chọi qua mưa nắng thời gian. Đến Ta Prohm, người ta phải ngỡ ngàng trước những công trình ngổn ngang mà đẹp đẽ của cây chen đá. Chỉ có thể là đôi bàn tay tài tình của tạo hóa mới có khả năng xếp đặt nên vẻ kỳ tích trong sự hoang tàn nơi đây. Người thưởng ngoạn dừng chân, bồi hồi ngắm nghía những gương mặt vũ nữ Apsara rạn vỡ trong thành cổ rêu phong, nghẹn ngào, xót xa cho một thời đại vinh hiển đã qua.

Du khách tham quan đền Ta Prohm. Ảnh: Đ.P

Quay ngược lại thời gian của năm 1186, tức năm bắt đầu xây đền như theo bia ký đã chép lại: Rajavihara – Đền hoàng gia (tức tên gọi ban sơ của Ta Prohm) là ngôi đền được thiết lập bởi vị vua Khmer là Jayavarman VII vào cuối thế kỷ XII và đầu thế kỷ XIII. Đền có chiều dài 1 km, rộng 700 m. Để xây dựng nên công trình vĩ đại này người ta đã phải dùng đến 5 vạn lượng vàng, 5 vạn lượng bạc và nhiều đá quý. Đây là một phức hợp các công trình đền đài được xây dựng nhằm tôn vinh hoàng tộc Jayavarman VII, được sử dụng để làm một tu viện và trường học Phật giáo Đại thừa. Ngôi đền này đã từng có 12.640 người ở. Trong đó có 18 hòa thượng, 2.740 thầy tư tế, 2.232 người giúp việc và 615 vũ nữ. Vua Jayavarman VII đã cho đục 260 bức tường, dựng 39 ngọn tháp, 566 khóm nhà bằng đá, 286 ngôi nhà bằng gạch, 3.140 làng và 79.365 người phải hầu hạ và phục dịch cho đền. Báu vật trong đền có tới 5 tấn đĩa chén bằng vàng, 512 giường, 524 cái lọng, ngọc trai đếm được 4 vạn viên, kim cương 35 hạt, ngọc thạch 4.540 viên. Ánh hào quang của triều đại Jayavarman nay chỉ còn lại là bức tranh một khu đền tháp mục nát ẩn khuất dưới bóng đại thụ của khu rừng già nhiệt đới.

Ta Prohm có cấu trúc theo dạng đền “phẳng”, một dạng mô tip quen thuộc của hầu hết các ngôi đền Khmer, với 5 bờ tường hình chữ nhật bao quanh điện thờ linh thiêng trung tâm, cửa hướng về phía Đông. So với một số khu đền tháp khác Ta Prohm có rất ít phù điêu. Một trong các giải thích về sự thiếu hụt các tác phẩm điêu khắc này là do các tác phẩm nghệ thuật bị tàn phá bởi những người bài trừ thánh tượng Hindu. Những tàn tích của đế chế Jayavarman còn lại cho đến ngày nay đã thu hút hàng trăm triệu lượt du khách từ khắp nơi trên thế giới đổ về Campuchia mỗi năm. Gắn liền với sự nổi tiếng của Ta Prohm là “Lăng mộ hoàng hậu” nằm trong ngôi đền được vua Jayavarman VII xây dựng để thờ phụng thân mẫu mình là Jayarajachudanami. Tương truyền, lăng mộ hoàng hậu được đặt trong 4 bức tường đá gắn đầy kim cương.

Những đêm trăng sáng, kim cương phản chiếu tỏa hào quang rực rỡ khắp căn phòng. Toàn bộ những châu báu này đã bị quân xâm lược Miến Điện và Xiêm cướp đi vào thế kỷ thứ XIII. Đến nay, tại tòa chính điện, chỉ còn lại vết tích của những lỗ tròn được khoét sâu trên 4 bức tường đá dùng để đặt kim cương xưa kia và còn sót lại một số linga và yoni. Bên cạnh mô hình đền thờ mẹ, ở Ta Prohm còn có ngôi đền thể hiện Lokesvara là một mô hình thờ cha nhà vua và các đền ở phía Bắc và phía Nam thể hiện người có uy tín của nhà vua và anh trai nhà vua. Đi men theo những hành lang đá xiêu vẹo lẩn khuất trong những tia sáng mờ ảo sẽ dẫn du khách đến căn phòng cầu nguyện nơi mà chỉ cần giơ bàn tay vỗ vào lồng ngực, lập tức những tiếng vọng rất to sẽ vang lên một cách lạ lùng và bí ẩn. Không gian linh thiêng này chính là nơi nhà vua đã từng đến để cầu nguyện trong những đêm trăng tròn...

Sự kỳ bí và mê hoặc của Ta Prohm đã mang đến cho du khách niềm phấn khích lạ lùng. Một lần đến với Ta Prohm như thể đã lạc bước vào chốn hoang sơn cùng cốc, thời gian chậm rãi im ắng quay lui; tiếng đàn nhạc réo rắt, dáng vũ nữ mỹ miều như lẩn khuất đâu đây. Du khách bâng khuâng ngắm ánh chiều chập choạng phủ xuống cánh rừng u tịnh, tòa tháp ưu tư thì thầm câu chuyện của ngàn năm xưa.

Đông Phương