Ngày 22-6, Thủ tướng Canada Justin Trudeau chỉ trích việc Trung Quốc xét xử hai công dân Canada là Michael Kovrig và Michael Spavor với cáo buộc họ hoạt động gián điệp, coi đây là hành động mang động cơ chính trị.​

Biểu tình tại Vancouver, Canada ngày 6-3-2019 đòi trả tự do cho Michael Spavor và Michael Kovrig.   Ảnh: Reuters

Phát biểu tại một cuộc họp báo hằng ngày, Thủ tướng Trudeau bày tỏ lo ngại và lấy làm tiếc về các quyết định của giới chức Bắc Kinh. Cùng ngày, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo hối thúc Trung Quốc thả các công dân Canada nói trên. Tương tự, các nước đồng minh của Canada gồm Australia, Anh, Đức và Pháp cùng một số nước khác cũng phản đối Trung Quốc trong vụ việc này.

Hoạt động gián điệp và tiết lộ bí mật nhà nước

Ngày 19-6 vừa qua, Trung Quốc truy tố hai công dân Canada tội danh tình nghi hoạt động gián điệp nước ngoài và tiết lộ bí mật nhà nước. Viện kiểm sát nhân dân thành phố Bắc Kinh đã đệ trình hồ sơ truy tố đối với ông Kovrig vì “tội làm gián điệp bí mật và tình báo quốc gia”. Viện kiểm sát nhân dân Đan Đông cũng đã đệ đơn tố cáo công khai chống lại ông Spavor vì tội “gián điệp và cung cấp trái phép bí mật nhà nước”.

Phát biểu tại một cuộc họp báo thường kỳ hôm 19-6, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên cho biết, bằng chứng chống lại hai công dân Canada này là “vững chắc”. “Sự thật là rõ ràng và bằng chứng là vững chắc, ông ấy (Kovrig) phải chịu trách nhiệm hình sự”, ông Triệu cho biết. Ông Triệu nói thêm rằng bằng chứng chống lại Michael Spavor cũng “vững chắc” và “sự thật là rõ ràng”. Khi được hỏi về việc liệu ông Kovrig và ông Spavor có được hỗ trợ lãnh sự trong đại dịch Covid-19 hay không, ông Triệu nói: “Trong đại dịch này để đảm bảo an toàn cho những người bị giam giữ, chúng tôi đã tạm dừng các chuyến thăm lãnh sự, sẽ được nối lại sau khi tình hình trở nên tốt hơn”.

“Giam giữ tùy tiện”

Ông Kovrig từng là một nhà ngoại giao ở Bắc Kinh trước đây và làm việc cho Nhóm Khủng hoảng Quốc tế (ICG). Doanh nhân Spavor là người sáng lập Sàn giao dịch văn hóa Paektu, một Cty giúp tạo điều kiện thuận lợi cho các chuyến đi đến Triều Tiên. Ông đã hỗ trợ cựu cầu thủ NBA Dennis Rodman trong chuyến du lịch tới Bình Nhưỡng để gặp nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-Un.

Ông Kovrig và ông Spavor đã bị bắt cuối năm 2018 với các cáo buộc liên quan đến an ninh quốc gia, ngay sau khi chính quyền Canada bắt giữ Giám đốc Tài chính của Tập đoàn công nghệ Huawei (Trung Quốc) Mạnh Vãn Châu tại Vancouver theo lệnh của Mỹ. Sự việc đã đẩy mối quan hệ ngoại giao giữa Canada và Trung Quốc vào tình trạng khủng hoảng. Bắc Kinh nhiều lần kêu gọi thả bà Mạnh và cảnh báo Ottawa rằng họ có thể phải đối mặt với hậu quả vì đã giúp đỡ Mỹ trong vụ kiện bà Mạnh Vãn Châu. Ngay sau đó, Trung Quốc đã bắt giữ hai công dân Canada nói trên với cáo buộc làm gián điệp, đồng thời hạn chế khả năng tiếp cận thị trường Trung Quốc đối với một loạt nông sản Canada. Cách đây vài tuần, một tòa án Canada ra phán quyết, hành vi “lừa gạt ngân hàng” mà Mỹ cáo buộc bà Mạnh Vãn Châu là hành vi vi phạm pháp luật tại Canada. Tuy nhiên, theo người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên, các vụ việc này không hề liên quan tới nhau.

Chính phủ Canada đã nhiều lần mô tả việc giam giữ hai công dân nước mình là “tùy tiện”.

AN BÌNH